Davranışsal İktisat Deneylerinde Toplumsal Cinsiyet Temelli Farklar
Davranışsal iktisatta kullanılan deneysel yöntemler sadece standart kuramın temel varsayımlarının deney ortamında test edilmesini sağlamamakta, aynı zamanda standart kuramlara göre her koşulda ve her kurumsal yapıda tutarlı ve değişmez kabul edilen tercihlerin deney kurgusundaki basit değişiklikler karşısındaki duyarlılığını da ölçebilmektedir. Bu açıdan, iktisadi laboratuvar ve alan deneylerinde gözlenen toplumsal cinsiyet temelli tercih farklılıklarının özel bir önemi vardır: Basit ve soyut deney kurgularında kadın ve erkek denekler arasındaki davranış farklılıklarının, deneylerin kurgulanış biçimleri ve deneklerin ait olduğu sosyo-kültürel yapılar göz ardı edilerek genelleştirilmesi, akademik çevreler dışında toplumdaki ve iş hayatındaki kadın-erkek eşitsizliği için bir meşruiyet aracı olarak kullanılmalarına yol açabilmektedir. Bu yüzden, bu çalışmada kadın ve erkeklerin deneysel ortamda sergiledikleri davranış farklılıkları; olası çerçeve etkilerine, toplum bilimsel ve kültürel etmenlere ağırlık verilerek ele alınmıştır. Genel olarak risk alma davranışı, rekabet karşısında tavır ve sosyal tercih deneylerinin sonuçları çerçeveleme etkilerinden ve deneklerin seçildiği toplumlardaki toplumsal cinsiyet normlarından büyük ölçüde etkilenmektedir. Risk alma davranışlarında gözlemlenen farklar, alınan kararların alındığı bağlama bağlıdır ve gerçek hayatta karşılaşılan iktisadi tercihler belli bir bağlam içinde tanımlandığından deney ortamındaki soyut şans oyunlarında sergilenen tavırların iş hayatında da sürdürüleceğini beklemek hatalı olabilmektedir. Ayrıca anasoylu toplum yapılarından gelen kadınların risk alma davranışının, ataerkil toplumlardan gelen kadınlarınkinden anlamlı düzeyde farklı olduğu da gösterilmiştir. Rekabet tercihi deneylerinde ise kadınların rekabetten kaçınma davranışının yarattığı potansiyel iktisadi verimlilik kaybı, kadınlara eşit temsil garantisi sunulduğunda ortadan kalkabilmekte, bu olumlu etki pozitif ayrımcılığın getirdiği iktisadi maliyeti de baskılayabilmektedir. Aynı zamanda, risk davranışında olduğu gibi, anasoylu toplumlarda kadınların rekabete erkeklerden daha istekli olduğuna dair bulgular, ataerkil toplumlardaki kadınların rekabetten kaçınma davranışının büyük ölçüde kültürel kaynaklı olduğuna işaret etmektedir. Sosyal tercih deneylerinde, kadın deneklerin deney ortamındaki değişikliklere erkeklere nazaran daha duyarlı olduğu gözlemlenmiş, aynı zamanda kadın deneklerin diğer kadın deneklere gösterdiği ayrımcı tutumun denekler arası sosyal mesafe azaldığında ortadan kalktığı ve kadınlar arası dayanışmanın güçlendiği gösterilmiştir.
___
- Andreoni J ve Vesterlund L (2001). Which is the Fair Sex? Gender Differences in
Altruism. The Quarterly Journal of Economics, 116(1), 293-312.
- Ashraf N, Camerer C F ve Loewenstein G (2005). Adam Smith, Behavioral
Economist. Journal of Economic Perspectives, 19(3), 131-145.
- Berenbaum S A Martin C L ve Ruble D N (2008). Gender Development. Child and
Adolescent Development: An Advanced Course, 647-695.
- Bertrand M ve Hallock K F (2001). The Gender Gap in Top Corporate Jobs. ILR
Review, 55(1), 3-21.
- Black S E ve Strahan P E (2001). The Division of Spoils: Rent-Sharing and Discrimination
in A Regulated Industry. American Economic Review, 91(4), 814-831.
- Blanchard O J (2009). The Crisis: Basic Mechanisms and Appropriate Policies (No. 9-80).
International Monetary Fund.
- Bolton G E ve Katok E (1995). An Experimental Test for Gender Differences in Beneficent
Behavior. Economics Letters, 48(3-4), 287-292.
- Bolton G E Katok E ve Zwick R (1998). Dictator Game Giving: Rules of Fairness Versus
Acts Of Kindness. International Journal of Game Theory, 27(2), 269-299.
- Bruni L ve Sugden R (2007). The Road Not Taken: How Psychology Was Removed From
Economics, And How It Might Be Brought Back. The Economic Journal, 117(516), 146-
173.
- Campbell A (2013). A Mind of Her Own: The Evolutionary Psychology of Women. OUP
Oxford.
- Charness G ve Gneezy U (2012). Strong Evidence for Gender Differences in Risk
Taking. Journal of Economic Behavior Ve Organization, 83(1), 50-58.
- Colander D, Goldberg M, Haas A, Juselius K, Kirman A, Lux T ve Sloth B (2009). The
Financial Crisis and the Systemic Failure of the Economics Profession. Critical Review,
21(2-3), 249-267.
- Di Tella R, MacCulloch R J ve Oswald A J (2001). Preferences over Inflation and
Unemployment: Evidence from Surveys of Happiness. American Economic Review, 91(1),
335-341.
- Eckel C C ve Grossman P J (1998). Are Women Less Selfish Than Men?: Evidence From
Dictator Experiments. The Economic Journal, 108(448), 726-735.
- Eckel C C ve Grossman P J (2001). Chivalry and Solidarity in Ultimatum Games. Economic
Inquiry, 39(2), 171-188.
- Forsythe R, Horowitz J L, Savin N E ve Sefton M (1994). Fairness in Simple Bargaining
Experiments. Games and Economic Behavior, 6(3), 347-369.
- Gneezy U, Leonard K L ve List J A (2009). Gender Differences in Competition: Evidence
from a Matrilineal and a Patriarchal Society. Econometrica, 77(5), 1637-1664.
- Gneezy U ve Rustichini A (2004). Gender and Competition at a Young Age. American
Economic Review, 94 (2): 377-381.
- Gong B ve Yang C L (2012). Gender Differences in Risk Attitudes: Field Experiments
on the Matrilineal Mosuo and the Patriarchal Yi. Journal of Economic Behavior &
Organization, 83(1), 59-65.
- Henrekson M ve Stenkula M (2009). Why Are There So Few Female Top Executives in
Egalitarian Welfare States?. Independent Review, 14(2).
- Hoffmann A O, Post T ve Pennings J M (2013). Individual Investor Perceptions and
Behavior during the Financial Crisis. Journal of Banking & Finance, 37(1), 60-74.
- Houser D ve Schunk D (2009). Fairness, Competition and Gender: Evidence from
German Schoolchildren. Journal of Economic Psychology, 30(4), 634-641.
- Jianakoplos N A ve Bernasek A (1998). Are Women More Risk Averse?. Economic
Inquiry, 36(4), 620-630.
- Johnson B W ve Eller M B (1998). Federal Taxation of Inheritance And Wealth Transfers.
In Inheritance and Wealth in America (pp. 61-90). Springer, Boston, MA.
- Klein N (2007). The Shock Doctrine: The Rise of Disaster Capitalism. Macmillan. s. 9-10.
- Knight J (2002). Sexual Stereotypes. Nature, 415(6869), 254.
- Kungl. Vetenskapsakademien (1978) https://www.nobelprize.org/prizes/economicsciences/
1978/press-release/, Erişim tarihi 12 Nisan 2019.
- Lundberg U ve Frankenhaeuser M (1999). Stress and Workload of Men and Women in
High-Ranking Positions. Journal of Occupational Health Psychology, 4(2), 142.
- Naudé W (2009). The Financial Crisis of 2008 and the Developing Countries (No.
2009/01). WIDER Discussion Papers, World Institute for Development Economics
(UNU-WIDER).
- Nelson J A (2016). Not-So-Strong Evidence for Gender Differences in Risk Taking. Feminist
Economics, 22(2), 114-142.
- Niederle M, Segal C ve Vesterlund L (2013). How Costly is Diversity? Affirmative Action
in Light Of Gender Differences in Competitiveness. Management Science, 59(1), 1-16.
- Pawlowski B, Atwal R ve Dunbar R I M (2008). Sex Differences in Everyday Risk-Taking
Behavior in Humans. Evolutionary Psychology, 6(1), 29-42.
- Polachek S (1981). Occupational Self-Selection: A Human Capital Approach to Sex
Differences in Occupational Structure. The Review of Economics and Statistics, 63(1),
60-69.
- Powell M ve Ansic D (1997). Gender Differences in Risk Behavior in Financial Decision-
Making: An Experimental Analysis. Journal of Economic Psychology, 18(6), 605-628.
- PRB (2001) Record Number of Women in the U.S. Labor Force. https://www.prb.org/
recordnumberofwomenintheuslaborforce/ Erişim tarihi, 22 Nisan 2019.
- Resnick S ve Wolff R (2010). The Economic Crisis: A Marxian Interpretation. Rethinking
Marxism, 22(2), 170-186.
- Roszkowski M J ve Davey G (2010). Risk Perception and Risk Tolerance Changes
Attributable To the 2008 Economic Crisis: A Subtle but Critical Difference. Journal of
Financial Service Professionals, 64(4), 42-53.
- Schubert R, Brown M, Gysler M ve Brachinger H W (1999). Financial Decision-Making:
Are Women Really More Risk-Averse?. American Economic Review, 89(2), 381-385.
- Smith V L (1965). Experimental Auction Markets and the Walrasian Hypothesis. Journal
of Political Economy, 73(4), 387-393.
- Solnick S J (2001). Gender Differences in the Ultimatum Game. Economic Inquiry, 39(2),
189-200.
- Stigler G J (1950). The Development of Utility Theory. Journal of political economy, 58(4),
307-327.
- Szyszka A (2010). Behavioral Anatomy of the Financial Crisis. Journal of Centrum
Cathedra, 3(2), 121-135.
- Thaler R H (1988). Anomalies: The Ultimatum Game. Journal of Economic
Perspectives, 2(4), 195-206.
- Thaler R H (1990). Anomalies: Saving, Fungibility, And Mental Accounts. Journal of
Economic Perspectives, 4(1), 193-205.
- Thaler R H ve Benartzi S (2004). Save More Tomorrow™: Using Behavioral Economics To
Increase Employee Saving. Journal of Political Economy, 112(S1), S164-S187.
- TÜİK (2010) Trafik Kazaları İstatistikleri Raporu. Ankara.
- Tversky A ve Kahneman D (1992). Advances in Prospect Theory: Cumulative
Representation of Uncertainty. Journal of Risk and Uncertainty, 5(4), 297-323.
- Waldron I, McCloskey C ve Earle I (2005). Trends In Gender Differences In
Accidents Mortality: Relationships To Changing Gender Roles And Other Societal
Trends. Demographic Research, 13, 415-454.