Aleviliği Tanımlamak: Türkiye'de Dinin Yönetimi, Sekülerlik ve Diyanet

Diyanet, uzun süre akademik ve siyasi çevrelerce Türkiyede laikliğin istisna bir kurumu,yeterince sekülerleşememiş olmamızın bir göstergesi olarak görüldü. Oysa bugün,özellikle antropoloji disiplini içinden, din ve sekülerliği birbirine zıt ve kesin sınırlarlaayrılmış olarak anlayan bu yaklaşıma eleştiriler getirilmekte ve bir ulus devlet pratiğiolarak sekülerliğin kendini din alanıyla ilişki içinde kurduğu vurgulanmaktadır (Asad,2003). Bu açıdan baktığımızda, farklı örnekler için seküler devletin elini din alanındançekmediğini, aksine din alanını yönettiğini (Turner, 2013) ve (modern anlamda) dinalanında kurucu bir rol oynadığını görüyoruz (Asad, 2003). Daha önce, Bryan Turnerındinin yönetimi (management of religion) kavramına referansla, Diyanetin Cumhuriyettarihi boyunca, din alanının ve sekülerliğin şekillenmesinde ve yönetiminde temelkurumlardan biri olduğunu vurgulamıştık (Turner ve Zengin Arslan, 2013). Bu makaleise, dinin yönetimi kavramı yardımıyla, devletin Alevilik konusuna yaklaşımını analizetmeyi amaçlamaktadır. Cumhuriyet rejiminin Aleviliği seküler kimlik içinde eriterektanıdığını, bu anlamda Aleviliği yok saydığını; AKP iktidarı döneminde ise, AB süreciylebirlikte devletin Alevi açılımına yöneldiğini; ancak bu süreçte iktidarın Aleviliğitanımak değil, kendi bakış açısından, Alevilere rağmen tanımlamaya yöneldiğinivurgulamaktadır. Bu tanımlamanın, Sünni İslamın din anlayışı üzerinden, Sünni İslamareferansla ve Diyanetin himayesinde yazılı kültüre geçirilme gibi bir dizi yönetimstratejisi ile gerçekleştirildiğini göstermektedir.

Defining Alevism: The Management of Religion in Turkey, Secularism and the Diyanet

The Diyanet has long been considered as an exceptional institution of Turkishsecularism and evidence showing that secularism in Turkey is indeed flawed. However,recently, the scholars of the anthropology of secularism have criticized this approach,which understands religion and secularism as oppositional, and segregated with clearboundaries. The critics have argued that secularism as a practice of the nation-state hasbuilt itself in relation to the field of religion (Asad, 2003). Looking from this perspective,we observe that for various examples, the secular state does not withdraw from thereligious domain; rather, it manages the field of religion (Turner, 2013) and constructsit in a modern sense (Asad, 2003). Previously, in reference to Bryan S. Turner s conceptof management of religion, we had argued that throughout the history of Republic,the Diyanet has been one of the major institutions that shaped and managed the field of religion and secularism in Turkey (Turner and Zengin Arslan, 2013). In this article, Ianalyze the state s approach to Alevism in reference to the concept of managementof religion. This article suggests that the Republican regime recognized Alevism bydissolving it into a secular identity. In this sense it did not indeed recognize Alevis withtheir religious identities. During the Justice and Development Party period, the Aleviopening process was initiated as a part of the EU integration process. However, thearticle argues, in this process the government had an approach of defining Alevismfrom its own perspective, rather than recognizing them in their own terms. The statewanted to define Alevism through and in reference to Sunni İslam, and by utilizing aseries of strategies of governmentality, such as producing a written Alevi culture withthe leadership of the Diyanet.

PDF

___

Akay H (2011). Uygulamada Laiklik: Devlet-Din Ekseninde Özgürlükler, Hizmetler ve Finansman. Toplum ve Bilim, 120, 10-47. Asad T (2003). Formations of the Secular: Christianity, Islam, Modernity. Stanford: Stanford University Press. Ata K (2007). Alevilerin İlk Siyasal Denemesi: (Türkiye) Birlik Partisi (1966-1980). Ankara: Kelime Yayınları. Ateş K (2011). Yurttaşlığın Kıyısında Aleviler Öztürkler ve Heretik Ötekiler. Ankara: Phoenix. Bulut Ö (2014). Diyanet Şii ve Sünni Alimleri Topluyor. Aljazeera, 7 Temmuz, Son erişim tarihi, 18.03.2015. Casanova J (1994). Public Religions in the Modern World. Chicago and London: University of Chicago Press. Çıtak Z (2010). Between Turkish Islam and French Islam: The Role of the Diyanet in the Conseil Francais du Culte Musulman, Journal of Ethnic and Migration Studies, 36 (4), 619-634. Dressler M (2007). Aleviliği tartışan farklı kitaplar. Radikal, 14 Aralık. Son erişim tarihi, 18/03/2015. Ecevitoğlu P ve Yalçınkaya A (2013). Aleviler Artık Burada Oturmuyor. Dipnot Yayınları: Ankara. Erdemir A (2004). Incorporating Alevis: The Transformation of Governance and Faith Based Collective Action in Turkey. (Basılmamış Doktora Tezi) Boston: Harvard Üniversitesi. Göle N (2012). Seküler ve Dinsel Aşınan Sınırlar. İstanbul: Metis Yayınları. Gözaydın İ (2009). Diyanet: Türkiye Cumhuriyetinde Dinin Tanzimi. İstanbul: İletişim Yayınları. Gözaydın İ (2008). Diyanet and Politics. Muslim World. 98 (2-3): 217-227. Gözaydın İ (2014). Management of Religion in Turkey: The Diyanet and Beyond İçinde: Çınar, Ö. ve M. Yıldırım (der), Freedom of Religion and Belief in Turkey. UK: Cambridge Scholars Publishing. Gözaydın İ ve Öztürk E (2014). The Management of Religion in Turkey. UK: Turkish Institute. Hassan M (2011). Women Preaching For the Secular State: Official Female Preachers (Bayan Vaizler) in Contemporary Turkey. International Journal of Middle East Studies. 43, 451-473. Jones D (2011). Turkey: Making Mosques a Place for Women. http://www.eurasianet. org/node/64668. Son erişim tarihi, 18.03.2015. Utku M (2014). Devlet Cemevlerini Tanımalı. Aljazeera Turk, 13 Aralık. Son erişim tarihi, 18/03/2015. Karakaya A (2008). Subjects of the Sultan, Disciples of the Shah: Formation and Transformation of the Kizilbash/Alevi Communities in Ottoman Anatolia. (Basılmamış Doktora tezi). Boston: Harvard University. Karakaya, A (2014). AKP Devletin Alevisini İstiyor. http://meseledergisi.com/2014/09/ akp-devletin-alevisini-istiyor. Son erişim tarihi, 18.03.2015. Kaya E (2014). Alevilik İslamın Değil İslam Aleviliğin İçinde. Agos, 19 Aralık. Son erişim tarihi, 18.03.2015. Mardin Ş (2006). Religion, Society, And Modernity in Turkey. New York: Syracuse University Press. Mardin Ş (2011). Türkiye, İslam ve Sekülarizm. İstanbul: İletişim Yayınları. Messick B (1996). The Calligraphic State: Textual Domination and History in a Muslim Society. Berkeley: University of California. Orhan Ö (2013). The Paradox of Turkish Secularism. Turkish Journal of Politics, 4 (1): 27-47. Özyürek E (2009). The Light of Alevi Fire Was Lit in Germany and then Spread to Turkey: A Transnational Debate on the Boundaries of Islam. Turkish Studies. 10 (2): 233-253. Parla T and A Davison (2008). Secularism and Laicism in Turkey. İçinde: Davison, A, J R Jacobsen and A Pellegrini (der), Secularisms (A Social Text Book). USA: Duke University Press. Roy O (2004). Globalized Islam: The Search for a New Umma. New York: Columbia University Press. Tuğal C (2004). İslamcılığın Dini Çoğulculuk Alanındaki Krizi. İçinde: T. Bora, M. Gülte- kingil (ed.), Modern Türkiyede Siyasi Düşünce, İslamcılık. İletişim Yayınları: İstanbul, 493-502. Turner B S (2013). The Religious and the Political A Comparative Sociology of Religion. Cambridge: Cambridge University Press. Turner B S ve Zengin Arslan B (2013). State and Turkish Secularism: The Case of the Diyanet. Cambridge: Cambridge University Press. Tütüncü F (2010). The Women Preachers of the Secular State: The Politics of Preaching at the Intersection of Gender, Ethnicity and Sovereignty in Turkey. Middle Eastern Studies. 46 (4): 595614. Ulutaş U (2010). Religion and Secularism in Turkey: The Dilemma of the Directorate of Religious Affairs. Middle Eastern Studies. 46(3): 389-99. Yılmaz Ö (2014). Çocuklar Camiye Oyunla Çekilecek! Milliyet, 27 Ekim. Son erişim Tarihi, 18.03.2015. Yurdakul G and A Yükleyen (2009). Islam, Conflict, and Integration: Turkish Religious Associations in Germany. Turkish Studies, 10 (2), 217231.