Muhammed Hulusî Usturumcavî’nin Bilinmeyen Bir Risalesi: Risâletü'l-Esmâi'l-İsnâ 'Aşere-Dâ'iretü’l Beyne'lCelvetîyye

İnsan-ı kâmil olma yönünde, riyazet, halvet, uzlet gibi tavırlarla nefslemücahede etmeyi esas alan ve Kur’an ve sünneti bu mücahede sürecindemerkeze alan sufî hayat tarzı tasavvuf ve tarikat adları ile kurumsal bir hâlalmış ve belirli bir sistematik içerisinde manevi eğitimin merkezleri halinegelmiştir. Her tasavvufî yolun yani tarikatın kurucu şeyhi, o yola tabiolanlara yolun âdâb ve erkânını içeren eserler kalem almışlar ya da yolunprensiplerine dair yaptıkları sohbetler daha sonra müntesipleri tarafındankaleme alınıp kuşaktan kuşağa aktarılmıştır. Fıkıh, kelam, hadis, tefsir gibitemel İslamî disiplinlerin her birinin kendine ait ıstılahları vardır. Tasavvuf,duyu organlarının kifayet etmediği metafizik âleme kalp ile yapılan biryolculuktur. Sufînin elde ettiği bu manevî bilgi doğrudan doğruya nâzil olanvahiyden farklı olarak perdelidir ve çoğu zaman tevile muhtaçtır. Bumanevi yolculukta sâlikin rehberi ve açılan her bir âlemin tevil edicisi onunpîri mürşid-i kâmilidir. Celvetî tarikatı da kulun rıza makamına ulaşması vesâlikin insân-ı kâmil mertebesine ulaşması amacıyla ortaya çıkan manevi birteşekküldür. Celvetîler de Lâ ilâhe illallah olan tevhid zikrinin yanı sıra diğerisimlere de temessük etmişlerdir. Celvetî şeyhlerinden İsmail Hakkı Bursevîbu yedi isme beş isim daha ilave ederek Celvetî sâliklerinin sülûkunun on ikiisimle tamama ereceğini ifade etmektedir. Bu isimler Lâ ilâhe illallâh, Allah,Hû, Hak, Hayy, Kayyûm, Kahhâr, Vehhâb, Fettâh, Vâhid, Ahad, Samedisimleridir. İsmail Hakkı Bursevî’nin 18. yy’da bugünkü Kuzey Makedonyasınırları içerisinde yer alan Usturumca şehrinde yaşamış olan şeyh ve şairhalifelerinden Muhammed Hulusî, Celvetî sâliklerinin kullandığı on iki ismedair “Risâletü'l Esmâi'l-İsnâ 'Aşere-Dâ'iretü’l Beyne'l-Celvetîyye" adlıArapça risaleyi kaleme almış ve Celvetîler arasında kullanılan on iki isimlebirlikte istiğfar, salâvat-ı şerif ve kelime-i tevhidin de şerhlerini yapmıştır.Her bir kelimenin lügat anlamının yanında, Arapça sarf ilmine görekelimelerin nasıl türetildiğini ve nahv ilmine göre ise kelimelerin cümleiçinde nasıl bir anlam kazandığını bu ilimlerin otoritelerinden referanslarsunarak aktarmıştır. Usturumcavî, Celvetî şeyhlerinin sâliklere hangi ismineden zikretmesi gerektiğini ve sâlikin devam ettiği zikir sonucunda nasıl bir davranışa sahip olması gerektiğini eserinde zikretmektedir.Usturumcavî, şeyhi İsmail Hakkı Bursevî’den öğrendiği sülûk sistemini,kendinden sonra gelecek olan müritlere de izahlı bir şekilde aktarmıştır.

An Unknown Tractate of Muhammed Hulusi Usturumcavî: Risâletü'l-Esmâil-İsnâ 'Aşere-Dâ'iretü’l Beyne'l-Celvetîyye

Sufi lifestyle, which is based on combating the nafs with attitudes such as desire, halvet, uzlet, and taking the Qur'an and Sunnah into the center of this struggle, has become an institutional form with the names of Sufism and within a certain systematic spiritual education has become centers. The founding sheikh of each sect wrote his works to his disciples containing the principles of the sect, or their conversations about the principles of the road were later written by his followers and passed down from generation to generation. Each of the basic Islamic disciplines such as fiqh, kelam, hadith, and tafsir have their own concepts. İsmail Hakkı Bursevî, one of the Celvetî sheikhs, adds five more names to these seven names and states that the phrases of the Celvetî sahaks will be completed with twelve names. These names are La ilahe illallah, Allah, Hû, Hak, Hayy, Kayyûm, Kahhâr, Vehhâb, Fettâh, Vâhid, Ehad, Samed. Muhammed Hulusî was a sheikh and poet who lived in the city of Usturumca in North Macedonia in the 18th century. He was the caliph of İsmail Hakkı Bursevi. He wrote the Arabic work titled “Risâletü'l Esmâi'l-İsnâ 'Aşere-Dâ'iretü'l Beyne'l-Celvetîyye.” In addition to the dictionary meaning of each word, he explained how the words were derived and how the words gained meaning in the sentence. Muhammad Hulusî explained the sect system he learned from the sheikh Ismail Hakkı Bursevi in detail to the followers who came after him.

___

  • Efendi, İ. (1994). İsmail Hakkı Bursevî’nin Kitabu’s-Silsileti’l-Celvetiyye’si. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
  • Gökmen, Z. (2019). Hüdayî’nin Vâkıât-ı Üftâde İsimli Eserinin Muizzüddin Celvetî Tarafından Yapılan Tercümesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
  • Haksever, A. C. (2017). Tasavvufu Anlama Klavuzu. Ankara: Otto Yayınları. Mehmed Tahir (1333-42). Osmanlı Müellifleri. c. I-III. İstanbul: Matbaa-i Amire.
  • Özdemir, B . (2019). Balkan Şairi Muhammed Hulusî Usturumcavî ve Divançesi. Artuklu İnsan ve Toplum Bilim Dergisi, 4 (1) , 78-93.
  • Polatoğlu, A. (2008). İsmail Hakkı Bursevî’nin Şerh-i Ebyât-ı Hacı Bayram-ı Velî Adlı Eseri. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
  • Uludağ, S. (1993). Celvet. TDV İslam Ansiklopedisi. c. 7 s. 273.
  • Yahya b. Salih el-İslamboli (2006). Tarikat Kıyafetleri. İstanbul: Sufî Kitap.
  • Yılmaz, H.K (1984). Aziz Mahmûd Hüdâyî ve Celvetiyye Tarîkatı. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları.
  • Yılmaz, H.K (1993). Celvetiyye. TDV İslam Ansiklopedisi. c. 7 s. 273-275.
  • Usturumcavî Muhammed Hulusî. Risâletü'l-Esmâi'l-İsnâ 'Aşere-Dâ'iretü’l Beyne'lCelvetîyye. Milli Kütüphane Yazmalar Koleksiyonu. 06 Mil Yz A 5255. http://www.kuranikerim.com/mdiyanet Erişim tarihi 17.03.2020