TERSANELERDE İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNİN GÖSTERGELER ÜZERİNDEN İRDELENMESİ

İnşaat sektöründe yer alan iş yerleri, iş kazalarının en sık gerçekleştiği iş yerleri olmaları ve gerçekleşen iş kazalarının telafisi güç sonuçlar doğurmaları nedeniyle, iş sağlığı ve güvenliği (İSG) mevzuatında “çok tehlikeli” iş yerleri olarak kodlanmışlardır. Kara yapıları sabit zemine atılan bir temel üzerine inşa ediliyorken, yüzer unsurların hareketli bir zemin üzerinde ve temelsiz bir yapılanmayı gerektirmesi, gemi sanayisini inşaat sektörünün özel bir alanı haline getirmektedir. Gemi inşa, bakım ve onarım faaliyetlerinin yürütüldüğü ve bu bakımdan gemi sanayisinin ana omurgasını oluşturan tersaneler, yürütülen faaliyetlerden dolayı insan ve çevre sağlığına yönelik “kabul edilemez riskler” barındırması nedeniyle, İSG disiplini açısından irdelenmesi kritik öneme haiz olan iş yerleridirler. Bu çalışmada, tersanelerde İSG uygulamalarının tanımlanan göstergeler üzerinden irdelenmesi, olası İSG uygunsuzluklarına yönelik alınması gereken tedbirlere referans olunması ve bu suretle iş kazası ve meslek hastalıklarının önlenmesine yönelik bir süreç kılavuzu oluşturulmasına katkı sağlanması amaçlanmıştır. Bu amacı gerçekleştirmek için çalışmada; doküman analizi yöntemi uygulanmış, veri toplama işlemi “gözlem” ve “literatür taraması” şeklinde gerçekleştirilmiştir. İSG disiplininde bir ilk olacak şekilde öncül, uyum ve ardıl göstergeler tanımlanmak suretiyle, tersanelerdeki iş süreçleri, bu göstergeler eşliğinde entegre bir şekilde irdelenmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Tersane, gemi inşa, bakım ve onarım, iş sağlığı ve güvenliği, risk yönetimi, öncül gösterge, ardıl gösterge, uyum göstergeleri, iş kazası, meslek hastalığı

EXAMİNATİON OF OCCUPATİONAL HEALTH AND SAFETY İN SHİPYARDS BASED ON INDİCATORS

Workplaces in the construction industry are coded as “very dangerous” workplaces in the OHS legislation, as they are the workplaces where work accidents occur most frequently and work accidents cause irreparable results. While land structures are built on a foundation laid on a fixed ground, the fact that floating elements require a structuring on a movable ground and without a foundation makes the ship industry a special area of the construction sector. Shipyards, where shipbuilding, maintenance and repair activities are carried out, and in this respect, which form the main backbone of the ship industry, are workplaces that are critically important to examine in terms of occupational health and safety discipline, since they contain "unacceptable risks" for human and environmental health due to the activities carried out. In this study, it is aimed to examine the occupational health and safety practices in shipyards through the defined indicators, to refer to the measures to be taken for possible occupational health and safety non-compliances, and thus to contribute to the creation of a process guide for the prevention of work accidents and occupational diseases. In order to achieve this aim, in the study; the document analysis method was applied and the data collection process was carried out in the form of "observation" and "literature review". As a first in the occupational health and safety discipline, the business processes in the shipyards were analyzed in an integrated way, by defining the leading, compliance and lagging indicators.?

Keywords:

Shipyard, shipbuilding, maintenance and repair, occupational health and safety, risk management, leading indicator, compliance indicators, lagging indicator, work accident, occupational disease,

PDF

___

Adalı, P. (2010). Tersanelerde ekipmanlara bağlı kaza olasılıklarının değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Akın, G. C., Eren, Ö., Oral, H. V. ve Heperkan, H. A. (2020). Yeni bir risk değerlendirme yöntemi ile tersane işletmelerinin sınıflandırılması. Business & Management Studies: An International Journal (BMIJ), 8(1), 232-254, doi:http://dx.doi.org/10.15295/bmij.v8i1.1349.
Akkaya, H. (2013). Tersanelerde İSG tedbirleri ve işverenin sorumluluğu. Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
Bakacak, M. (2007). “Gemi İnşa ve Onarım Faaliyetlerinde Meydana Gelen Kazaların Analizi”, Tezsiz Yüksek Lisans Projesi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
Bakır M., Şerbetçioğlu A., Gümüş E. ve Sağlam D. (2014). TMMOB elektrik mühendisleri odası İSG mevzuatı 2013. ISBN: 978-605-01-0568-1, EMO Yayın No: GY/2014/562, TMMOB EMO Yayını, Ankara.
Barlas, B. (2012). Occupational Fatalities In Shipyards: An Analysis In Turkey, Brodo Gradnja, 63 (1), 35-41.
Barlas, B. ve İzci, F.B. (2018). Individual and workplace factors related to fatal occupational accidents among shipyard workers in Turkey. Safety Science, 101(2018), 173-179, doi:http://dx.doi.org/10.1016/j.ssci.2017.09.012.
Bilgin, A.C. ve Ergör, A. (2020). İSG profesyonelleri için bir yetkinlik alanı olarak iş yerinde yönerge (talimat) yazımı. Çalışma ve Toplum, 2020/3, 1593-1612.
Birgören, B. 2017. “Fine Kinney Risk Analizi Yönteminde Risk Analizi Yönteminde Risk Faktörlerinin Hesaplama Zorlukları ve Çözüm Önerileri”, Kırıkkale Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Uluslararası Mühendislik Araştırma ve Geliştirme Dergisi, cilt 9, sayı 1, s. 19-25.
Birgören, B., Yalçınkaya, M. 2019. “İş Sağlığı ve Güvenliği Risk Değerlendirmesinde Hata Türleri ve Etkileri Analizinin (FMEA) Kullanımı”, Kırıkkale Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Uluslararası Mühendislik Araştırma ve Geliştirme Dergisi, cilt 11, sayı 1, s. 41-50.
Ceylan, H. (2016). 2014 yılında Türkiye'de meydana gelen ölümlü iş kazalarının analizi. Uluslararası Mühendislik Araştırma ve Geliştirme Dergisi, cilt 8, sayı 1, s. 20-30. Cumhurbaşkanlığı Devlet Denetleme Kurulu. (2008). Tersanecilik Sektörü ile İSG Açısından Tuzla Tersaneler Bölgesinin İncelenmesi ve Değerlendirilmesi Hakkında Araştırma ve İnceleme Raporu Sayı: 2008/1. http://www.tccb.gov.tr/sayfa/cumhurbaskanligi/ddk/ddk25.pdf, erişim tarihi: 24.12.2009.
Çebi, S. ve İlkbahar, E. (2018). Tersanelerde yaşanan mesleki risklerin analizi için bulanık papyon model önerisi. Journal of ETA Maritime Science (JEMS Journal), 6 (2), 141-157, DOI ID: 10.5505/jems.2018.30932.
Çetinkaya, O. (2014). Tersanelerde iş güvenliği analizi (JSA). Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, İstanbul.
Çulha, Ş. ve Hüseyinli, N. (2020). İnşaat sektöründe iş güvenliği uzmanları açısından yüksekte çalışma uygulamalarının değerlendirilmesi. Çalışma ve Toplum, 2020/3, 1431-1462.
Fragiadakis, N.G., Tsoukalas, V.D. ve Papazoglou, V.J. (2014). An adaptive neuro-fuzzy inference system (anfis) model for assessing occupational risk in the shipbuilding industry. Safety Science, 63(2014), 226–235, http://dx.doi.org/10.1016/j.ssci.2013.11.013.
Güner, R. (2015). İSG kanununa göre işveren vekili kimdir? İşveren vekilinin sorumlulukları nelerdir? İSMMMO Mali Çözüm Dergisi, Mayıs-Haziran 2015, Sayfa : 169 -176.
Karadeniz, O. (2012). Dünyada ve Türkiye’de iş kazaları ve meslek hastalıkları ve sosyal koruma yetersizliği. Çalışma ve Toplum, 2012/3, 15-75.
Kayabaşı, R. (2019). İşyeri İSG politikalarının çalışanların örgütsel bağlılığına etkisi. Mesleki Bilimler Dergisi (MBD), 8 (2): 133-143.
Menteşe, G., İnce, E. ve Özcan B. (2017). Gemi inşa sanayinde İSG bilincinin incelenmesi. Mühendis ve Makina, cilt 58, sayı 688, s. 53-78.
National Institute for Occupational Safety and Health (NIOSH). (2020). Center for maritime safety and health studies: shipyards. https://www.cdc.gov/niosh/programs/cmshs/shipyards.html, erişim tarihi: 07.01.2020.
Özkılıç, Ö. 2005. “Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemleri ve Risk Değerlendirme Metodolojileri, Ankara”, http://egitim.druz.com.tr/upload/docs/26042012105841_vAq1THf-6-105841_risk-analizi-ozlem-ozkilic-kitabi.pdf, son erişim tarihi: 24.01.2023.
Pawlowska Z. (2015), “Using lagging and leading indicators for the evaluation of occupational safety and health performance in industry”, International Journal of Occupational Safety and Ergonomics (JOSE), 2015, Vol. 21, No. 3, 284–290, http://dx.doi.org/10.1080/10803548.2015.1081769.
SGK. (2022). SGK 2007-2020 istatistik yıllıkları, SGK Yayınları, Ankara. http://www.sgk.gov.tr/wps/portal/sgk/tr/ kurumsal/istatistik/sgk_istatistik_yilliklari, son erişim tarihi: 06.11.2022.
Sheehan C., Donohue R., Shea T., Cooper B., De Cieri H. (2016), “Leading and lagging indicators of occupational health and safety: The moderating role of safety leadership”, Accident Analysis & Prevention, July 2016, Volume 92, Pages 130-138, http://dx.doi.org/10.1016/j.aap.2016.03.018.
Şenol, S., Barlas, B. ve Özdemir, Y.H. (2020). Türkiye’ de meslek hastalıkları ve tersaneler. Journal of Humanities and Tourism Research, 10 (1): 55-68, DOI: 10.14230/johut758.
Tanrıverdi, M. (2019). Gemi inşa sanayinde İSG Uygulamaları. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
Tansoy, T.R. (2017). Tersanelerde iş kazalarının önlenmesinde alınması gereken tedbirler ve risk analizi. Yüksek Lisans Tezi, Kocaeli Üniversitesi, Kocaeli.
Tari, İ. (2014). Dünyada gemi bakım-onarım sektörü ve gemi bakım-onarımının ekonomik maliyetinin modellenmesi. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, İstanbul.
Topaktaş, E. (2011). Gemi bakım ve onarımı. Mühendis ve Makina, cilt: 52, sayı: 623, s. 64-66.
Tutar, H., Nam, S., Nam, D. (2019). İş kazalarının önlenmesinde güvenlik kültürünün belirleyicileri: Gemi inşa sanayi üzerine bir araştırma. International European Journal of Managerial Research Dergisi (EUJMR), 3(4), 99-118.
Yılmaz, A.İ. (2014). Tersaneler için tersane kaza analiz ve yönetim sistemi (TKAYS) kurulması. Yüksek Lisans Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi, İstanbul.
Yılmaz, A. İ. Yılmaz, F. ve Çelebi, U. B. (2015). Analysis of shipyard accidents in Turkey. British Journal of Applied Science & Technology, 5(5): Article no.BJAST.2015.045 ISSN: 2231-0843, 472-481, DOI: 10.9734/BJAST/2015/14126.
Zaman, M.B., Baheramsyah, A. ve Ashari, I. (2020). Analysis of work accident factors in the shipyard, ISOCEEN 2020 IOP Publishing, IOP Conf. Series: Earth and Environmental Science, 698 (2021) 012016 doi:10.1088/1755-1315/698/1/012016.
Zaman, M.B., Pitana, T. ve Septianto, A.B. (2019). Identification of occupational accident relations of shipyard labour in terms of ındividual and workplace factors. International Journal of Marine Engineering Innovation and Research, Vol. 3 (4), 134-140.
Zengin T. (2015). Ulusal/ uluslararası mevzuat ve belgelerde İSG. Türk Harb-İş Sendikası Eğitim Yayınları, Ankara.