Arapça “hisab” kökünden türetilip “muhasaba” sözcüğünden Türkçe’ye geçmiş olan muhasebe, hesaplaşmayı, hesap işleri ile uğraşmayı ifade etmektedir. Bunun dışında kelimenin diğer iki farklı literatürde daha yeri vardır. Bunlardan biri psikanaliz diğeri İslamî literatürdür. Psikanalitik edebiyat eleştirisinde birey, iç hesaplaşmasını yaptığı zaman ben’i ile öteki’si uyum içinde olmaktadır. İslamî literatürde de insan hayatını düzenleyici birtakım kurallar vardır ve kişinin kendini hesaba çekmesi tavsiye edilirken, hesap günü kavramına da değinilmektedir. Bireyi ve toplumu anlatması hasebiyle edebiyat bir aynadır ve açılmış yaraları göstererek, olumsuzluklara işaret etmektedir. Muhasebe kavramının söz konusu üç boyutunun görüldüğü mektup türündeki edebi eser olan Şikâyetname, Fuzulî tarafından kaleme alınmıştır. Vakfa aylığını almak üzere giden Fuzulî, kurumda çalışan memurlarla arasında geçen diyaloğu, çağlara kök salan sanatkârane bir üslupla dile getirmiştir. Bu yönüyle eser, iç hesaplaşma ve muhasebe bilimi ile hesap günü kavramlarına örnek teşkil eden bir metne dönüşmüştür. Bu Çalışmada Fuzulî’nin Şikâyetname adlı eseri, psikanalitik edebiyat eleştirisi, İslamiyet ve muhasebe bilimi çerçevesinde incelenmiştir. Ayrıca Çalışmada, toplum düzeninin sağlanmasında ve refahın artmasında, bireyin kendi iç hesaplaşmasının önemli olduğu vurgusu yapılarak, bireyin bunu gerçekleştirmediği zaman tüm varlık tabakalarında bozulmaların yaşanacağına da değinilmiştir.

Accounting which is derived from the root of “hisab” in Arabic and translated from “muhasaba” to Turkish, phrases retrocalculation and dealing with accounting transaction. Also the accounting word have two meaning in two different literatures. One of them is pyschoanalysis and the other is Islamic literature. In psychoanalitic literature criticism, when individual do her/his internal feud, she/he will be in complience with ego and alter-ego. In Islamic literature, there are some rules that regulate human’s life and it is recommended that human should question oneself and it is touched on doomsday concept. Literature is a mirror because of reflecting individual and society and it signs negativenesses by indicating open wounds. Şikâyetname in which there are three dimension of accounting concept, was written by Fuzulî. Fuzulî who went to foundation to get his money, utters the dialogue with officials in artistic style agelong. In this respect, the opus is turn into a text that exemplifies of internal feud, accounting science and doomsday concepts. In this study, Şikâyetname of Fuzulî is examined within the framework of psychoanalytical literary criticism, Islam and accounting science. Furthermore, it is emphasised in the study that individual’s internal feud is crucial in ensuring social order and rise of welfare and it is touched on that when human don’t make this internal feud, there will be deterioration in the all realm of existence.