GERÇEĞE UYGUN DEĞERE ELEŞTİREL BİR BAKIŞ: DOST MU YOKSA DÜŞMAN MI?

Finansal tabloların temel amacı, kullanıcılara doğru ve faydalı bilgiyi zamanında sağlamaktır. Bu nedenletablolarda yer alan tutarların mümkün olduğunca bir varlığın veya yükümlülüğün gerçek değeriniyansıtması istenmektedir. Geleneksel muhasebe sistemleri, tarihi maliyetlerin finansal tablolardakullanılmasını desteklemektedir. Tarihi maliyetlerin objektiflik ve kesin kanıtlara dayanmaları gibiavantajları vardır. Ancak tarihi maliyetler, unsurların gerçek durumunu çoğu kez yansıtmadıkları içinfaydalı bilgi sağlama konusunda yetersiz kalmaktadır. Bu bağlamda, varlık ve yükümlülüklerin değerlemesindeağırlıklı olarak gerçeğe uygun değer yaklaşımı kabul edilmiştir. Gerçeğe uygun değer,kısaca bir varlık veya borcun piyasa değeri olarak tanımlanabilmektedir.Gerçeğe uygun değer yaklaşımını savunanlar, finansal bilginin faydasını artırarak finansal tablo kullanıcılarınınihtiyaçlarını daha iyi karşılayan, finansal inovasyonun gereklerine daha iyi cevap veren veişletmenin finansal durumunu ve performansını daha doğru ve şeffaf bir şekilde yansıtan bir yöntemolduğunu öne sürmektedirler. Öte yandan, gerçeğe uygun değeri eleştirenler ise finansal sistemdeyapay dalgalanmalar oluşturarak finansal krizlere önemli ölçüde katkıda bulunduğunu, şirketlerin finansalperformansında oynaklığı arttırdığını ve yöneticiler tarafından manipülasyona açık bir ortamhazırladığını iddia etmektedir. Bu iki uç görüşün hiçbiri tam olarak gerçeği yansıtmamaktadır. Bu çalışmanın amacı, gerçeğe uygun değer uygulamasının sağladığı faydalara ve oluşturduğu sorunlarakapsamlı bir bakış sağlamaktır. Bu doğrultuda, gerçeğe uygun değerin teorik altyapısı incelenerek,avantajları ve dezavantajları ele alınmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Gerçeğe Uygun Değer, Muhasebe Teorisi, TFRS 13, Değerleme, Fair Value, Accounting Theory, IFRS 13, Valuation.

A CRITICAL VIEW OF FAIR VALUE: IS IT A FRIEND OR A FOE?

The main purpose of financial statements is to provide users with accurate and useful information ontime. For this reason, the amounts in the tables are required to reflect the actual value of an asset orliability as much as possible. Traditional accounting systems support the use of historical costs in thefinancial statements. Historical costs have advantages such as objectivity and reliance on concreteevidence. However, historical costs are insufficient to provide useful information as they often do notreflect the true state of the items. In this context, fair value approach was predominantly adopted inmeasuring assets and liabilities. Fair value can be defined as the market value of an asset or a liability.Advocates of the fair value approach argue that, it is a method that can better meet the needs of usersof financial statements by increasing the utility of financial information, respond better to the requirementsof financial innovation, and reflect the financial position and performance of the enterprisesmore accurately and transparently. Opponents of fair value, on the other hand, argue that it is a methodthat creates artificial fluctuations in the financial system and contributes significantly to the financialcrisis, increases the volatility of financial performance of the firms and creates an environment openfor manipulation by managers. The purpose of this study is to provide a comprehensive overview ofthe benefits and drawbacks of fair value application. In this context, the theoretical background of fairvalue is examined and its advantages and disadvantages are discussed.

Keywords:

Fair Value, Accounting Theory, IFRS 13, Valuation.,

PDF

___

AAA Executive Committee. (1936). A tentative statement of accounting principles affecting corporate reports. The Accounting Review, 11(2), 187-191.
ACCA. IFRS 13, Fair Value Measurement. https://www.accaglobal.com/lk/en/student/exam-support-resources/professional-exams-study-resources/strategic-business-reporting/technical-articles/ifrs-13.html
Akgün, A. İ. (2016). Türkiye Finansal Raporlama Standartları’nda tarihi maliyet muhasebesinden gerçeğe uygun değere yöneliş. Siyaset, Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 4(3), 127-153.
Allen, F. & Carletti, E. (2008). Mark-to-market accounting and liquidity pricing. Journal of Accounting and Economics, 45, 358-378.
Arı, M. & Yılmaz, R. (2015). Avantaj ve dezavantajları açısından gerçeğe uygun değer ile maliyet değeri muhasebesinin karşılaştırmalı olarak incelenmesi. Muhasebe ve Finansman Dergisi, 165, 147-159.
Ball, R. (2006). International financial reporting standards (IFRS): Pros and cons for investors. Accounting and Business Research, 36(Supplement), 5-27.
Barker, R. (2015). Conservatism, prudence and the IASB's conceptual framework. Accounting and Business Research, 45(4), 514-538.
Barth, M. E., Beaver, W. H. & Landsman, W. R. (2001). The relevance of the value relevance literature for accounting standard setting: Another view. Journal of Accounting and Economics 31(1-3), 77-104.
Barth, M. E. & Landsman, W. R. (1995). Fundamental issues relating to using fair value accounting for financial reporting. Accounting Horizons, 9(4), 97-107.
Barth, M. & Taylor, D. (2010). In defense of fair value: Weighing the evidence on earnings management and asset securitizations. Journal of Accounting and Economics, 49(1-2), 26-33.
Benston, G. J. (2008). The shortcomings of fair-value accounting described in SFAS 157. Journal of Accounting and Public Policy, 27(2), 101-114.
Boyer, R. (2007). Assessing the impact of fair value upon financial crises. Socio-Economic Review, 5, 779-807.
Bromwich, M. (1977) The use of present value valuation models in published accounting reports. Accounting Review, 52(3), 587-596.
Chambers, R. J. (1964). Measurement and objectivity in accounting. The Accounting Review, 39(2), 264-274.
Chasteen, L. G. & Ransom, C. R. (2007). Including credit standing in measuring the fair value of liabilities - Let's pass this one to shareholders. Accounting Horizons, 21(2), 119-135.
Cooper, S. (2015). A tale of ‘prudence’. IFRS Foundation. https://www.ifrs.org/content/dam/ifrs/resources-for/investors/investor-perspectives/investor-perspective-jun-2015.pdf
Erkuş, H. & Akcan, A. (2013). Finansal kriz gerçeğe uygun değer ve bir araştırma. Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(10), 226-241.
Finansal Raporlamaya İlişkin Kavramsal Çerçeve (2018 Sürümü) https://www.kgk.gov.tr/DynamicContentDetail/10380/TFRS-2022-Seti-(Mavi-Kitap)
Hague, I. P. N. (2007). The case for fair value. P. Walton (Ed.), The Routledge companion to fair value and financial reporting (ss. 32-45) içinde. Routledge.
Hayoun, S. (2019). How fair value is both market-based and entity-specific: Their reducibility of value constellations to market prices. Accounting, Organizations and Society, 73, 68-82.
Hitz, J-M. (2007). The decision usefulness of fair value accounting – A theoretical perspective. European Accounting Review, 16(2), 323-362.
Ijiri, Y. (1980). Review of an introduction to corporate accounting standards. The Accounting Review, 55(4), 620-628.
Kaya, İ. & Akbulut, D. H. (2018). İhtiyatlılık kavramı üzerine yeniden düşünmek: Teorik ve ampirik literatürden kanıtlar. Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 20(Özel Sayı), 173- 202.
Kothari, S. P., Ramanna, K., & Skinner, D. J. (2010). Implications for GAAP from an analysis of positive research in accounting. Journal of Accounting and Economics, 50(2-3), 246–286.
Landsman, W. R. (2006). Fair value accounting for financial instruments: Some implications for bank regulation. Bank for International Settlements Paper.
Laux, C. & Leuz, C. (2009). The crisis of fair-value accounting: Making sense of the recent debate. Accounting, Organizations and Society, 34, 826-834.
Magnan, M. L. (2009). Fair value accounting and the financial crisis: Messenger or contributor? Accounting Perspectives, 8(3), 189-213.
McDonough, R., Panaretou, A., & Shakespeare, C. (2020). Fair value accounting: Current practice and perspectives for future research. Journal of Business, Finance & Accounting, 47(3-4), 303-332.
Mugan, C. Ş. & Hacıhasanoğlu, E. (2010). Gerçeğe uygun değer ve kriz: Tartışmalı ilişki. Muhasebe Bilim Dünyası, 2010 (1), 1-23.
Orléan, A. (2014). The empire of value: A new foundation for economics. MIT Press.
Özcan, İ. & Kepçe, N. (2021). Gerçeğe uygun değer muhasebesinin kazanç kalıcılığına etkisi. Mali Çözüm, 31(167), 13-38.
Özcan, İ. (2022). Mevduat bankalarında gerçeğe uygun değer hiyerarşisinin içerik analizi ve kazanç oynaklığına etkisi. Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 24(1), 109-131.
Pamukçu, F. (2011). Gerçeğe uygun değer muhasebesi ve finansal tablolara etkisi. Mali Çözüm, 21(103), 79-95.
Parlakkaya, R. & Çetin, H. (2010). Gerçeğe uygun değer muhasebesi finansal krizlerin sebebi mi yoksa habercisi mi? Muhasebe ve Vergi Uygulamaları Dergisi, 3(2), 75-85.
Paton, W. A. & Littleton, A. C. (1940). An introduction to corporate accounting standards. Monograph no. 3. American Accounting Association.
Penman, S. H. (2007) Financial reporting quality: Is fair value a plus or a minus? Accounting and Business Research, 37(1), 33-44.
Plantin, G., Sapra, H., & Shin, H. S. (2008a). Marking-to-market: Panacea or Pandora’s box? Journal of Accounting Research, 46, 435–460.
Plantin, G., Sapra, H., & Shin, H. S. (2008b). Fair value accounting and financial stability. Research Paper No. 08-15. The University of Chicago Graduate School of Business.
Ronen, J. (2008). To fair value or not to fair value: A broader perspective. ABACUS, 44(2), 181-208.
Sellhorn, T. & Stier, C. (2019). Fair value measurement for long-lived operating assets: Research evidence. European Accounting Review, 28(3), 573-603.
Novoa, A., Scarlata, J., & Solé, J. (2009). Pro-cyclicality and fair value accounting. IMF Working Paper 09/39. http://ssrn.com/abstract=1366168
Spencer, P. D. (2000). The structure and regulation of financial markets. Oxford University Press.
Staubus, G. J. (1961). A theory of accounting to investors. University of California Press.
Sterling, R. R. (1970). The theory of the measurement of enterprise income. The University Press of Kansas.
Şener, A. (2012). Finansal piyasalarda kurumsal regülasyon. Sosyoekonomi, 2, 173-194.
UFRS 13 – Gerçeğe Uygun Değer Ölçümü https://www.kgk.gov.tr/DynamicContentDetail/10380/TFRS-2022-Seti-(Mavi-Kitap)
Watts, R. L. (2003). Conservatism in accounting part I: Explanations and implications. Accounting Horizons, 17(3), 207-221.
Watts, R. L. (2006). What has the invisible hand achieved? Accounting and Business Research, 36(1), 51-61.
Whittington, G. (2010). Measurement in financial reporting. ABACUS, 46(1), 104-110.
Whittington, G. (2015). Fair value and IFRS. S. Jones (Ed.), The Routledge companion to financial accounting theory (ss. 217– 235) içinde. Routledge.
Zeff, S. A. (2018). An Introduction to corporate accounting standards: Detecting Paton’s and Littleton’s influences. Accounting Historians Journal, 45(1), 45-67.