EVKAF-HAREMEYN MUHASEBECİLİĞİNDE DAMAD İBRAHİM PAŞA EVKAFI
Türk toplumunun vazgeçilmez unsurlarından biri olan vakıf kurumları, Türk tarihi boyunca hem OsmanlıDevletinde hem de önceki Beylik ve Devlet yapılanmalarında önemli yer tutmuştur. Osmanlı Devleti’nde, özerkbir kurum olan vakıfların özellikle sosyal hayatı düzenleyici kurumlardan biri olması nedeniyle çok önemsendiği görülmektedir. Adalet ve savunma hizmetleri dışında muhtaçların ve fakirlerin doyurulmasından, şifa sağlamaya, mesleki eğitime kadar birçok farklı konuda hizmet veren vakıfların finansmanı, bazen padişah, hanedan mensupları ve sadrazamlar bazen de halk tarafından karşılanmıştır.Osmanlı Devleti’nin öne çıkan sadrazamlarından olan Nevşehir’li Damad İbrahim Paşa, vakıf ve yardımlaşmakonularına hassasiyet göstermiş ve bu doğrultuda başta Nevşehir olmak üzere Osmanlı topraklarının belirli yerlerinde vakıflar kurdurmuştur. Bu çalışmanın konusunu Başbakanlık Osmanlı arşivlerinden elde edilen Hicri1172-1173 Miladi 1759-17 60 tarihli, EV. HMH.d kodlu ve 05155 nolu belge oluşturmaktadır. Çalışmada, orijinali Osmanlıca olan ve ekte verilen belge tercüme edilerek vakfın gelir ve giderlerinin nasıl kayıt altına alındığının ortaya çıkarılması ve vakfa ait olan bu belgenin muhasebe tarihi çalışmalarına kazandırılması amaçlanmıştır
Anahtar Kelimeler:
Haremeyn Muhasebeciliği, Vakıf Muhasebeciliği, Nevşehirli Damad İbrahim Paşa
DAMAD IBRAHIM PASHA EVKAF IN THE EVKAF-HAREMEYN ACCOUNTANCY
The foundations waqfs appeared not only in the Ottoman Empire but also in the periods of Principalities andState formations, are the indispensable elements of the Turkish Society. It has been stated that the foundationsthat were autonomous, were to be considered important in the Ottoman State. The finance of the foundations,which gave the various services from satisfying needy and poor, providing health to occupational education, wascovered sometimes by Padishah and Grand Viziers and sometimes by the public.Damad Ibrahim Pasha from Nevşehir, who was one of the foremost grand Viziers, showed sensitivity to thefoundations and solidarity and built the foundations in some locations of the Ottoman State’s lands particularlyinitially in Nevşehir. In this context, the document dated A.H. 1172-1173 , coded as EV.HMH.d, 05155 numbered as 05155 and gotten from the Prime Ministry Ottoman Archives, is the subject of thisstudy. In the study, it is aimed to gain the document that belongs to the foundation, into the accounting historystudies and to reveal how to register the foundation’s revenues and expenses by translating the original one fromthe Ottoman Language
___
- AKGÜNDÜZ, Ahmed (2009), İslam Hukukunun Osmanlı Devletinde Tatbiki: Şer’iye Mahkemeleri ve Şer’iye Sicilleri, İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi, S: 14.
- AKTEPE, Münir (1960), İbrahim Paşa’ya Aid İki Vakfiye, Tarih Dergisi, S: 15.
- Başbakanlık Osmanlı Arşivleri, Gömlek No: 5155, EV. HMH. d
- Bayır, Önder (2012), Arşiv Belgelerine Göre Balkanlardaki Osmanlı Vakıfları, Balkanlarda Osmanlı Vakıfları ve Eserleri Uluslararası Sempozyumu, Vakıflar Genel Müdürlüğü Yayınları, 107, Ankara.
- Bülbül, Yaşar (1999), Klasik Dönem Osmanlı Muhasebe Sistemi, Divan, 1999/1.
- Çiftçi, Cafer (2004), 18. Yüzyılda Bursa’da Para Vakıfları ve Kredi İşlemleri, Ankara Üniversitesi Dil ve TarihCoğrafya Fakültesi Tarih Bölümü Tarih Araştırmaları Dergisi, C.: 23, S.: 36.
- Kurt, İsmail (2010), Vakıfların Muhasebe Usulü, Vakıfların Fıkhi Meseleleri 5. Sempozyumu, www.isav.org.tr/img/20131029__506250263.pdf erişim: 08.10.2014
- Koyunoğlu, Hüsnü. (2008), “Para Vakıfları: Muhasebe Defterlerine Göre 17. Yüzyıl İstanbul Uygulaması”, Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, yıl: 8, S.:1.
- www.dinbilimleri.com/DergiPdfDetay.aspx?ID=212, erişim: 07.10.2014.
- Köç, Ahmet, (2012), Ankara’da Yakub Abdal Zaviyesi’nin Yönetim Sorunları, Akademik Bakış, C.: 6, S.: 11.
- Orbay, Kayhan (2004), Vakıf Muhasebe Defterlerinde Ayni Toplanan Tarımsal Gelirler ve Ayni Giderlerin Fiyatlandırılması ve Tarihsel Fiyatlar Endekslemeleri Konusunda, Osmanlı Araştırmaları, C.: XXIV.
- Uzunçarşılı, İsmail Hakkı (1988), Osmanlı Tarihi 6. Cilt, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara.
- ISSN: 1307-6639
- Yayın Aralığı: Yılda 3 Sayı
- Başlangıç: 2000
- Yayıncı: TÜRMOB
Sayıdaki Diğer Makaleler
ERDİNÇ KARADENİZ, Selda KAHİLOĞULLARI, Erhan KILIÇ
HÜLYA TAŞTAN, Elif N. DEMİRCİOĞLU
SİGORTA ŞİRKETLERİNDE FİNANSAL TABLO SUİSTİMALLERİ
TÜRK İHRACATÇILARININ MALİ TABLO ANALİZLERİ: KRİZ SONRASI DÖNEME İLİŞKİN SEKTÖREL KARŞILAŞTIRMA
SİBER RİSKLER VE COSO İÇ KONTROL BÜTÜNLEŞİK ÇERÇEVESİ