MODERN İSLÂM DÜŞÜNCESİNİN TEŞEKKÜL DEVRİNDE İSTANBUL-MISIR ETKİLEŞİMİ: İBNÜ'L-ANNÂBÎ-ESAD EFENDİ ÖRNEĞİ

Modern İslâm düşüncesinin oluşum ve gelişim dönemlerinde İstanbul-Mısır arasında yaşanan etkileşimin hususî bir yeri vardır. Cezayir doğumlu İbnü'l-Annâbî'nin II. Mahmud'un askerî ıslahatını savunmak üzere Mısır'da kaleme aldığı es-Sa'yü'l-Mahmûd fî Nizâmi'l-Cünûd adlı eserinin Üsküdar kadısı Esad Efendi tarafından el-Kevkebü'l-Mes'ûd fî Kevkebeti'l-Cünûd adıyla şerhli olarak Türkçe'ye çevrilmesi bu etkileşimin ilk örneği olarak değerlendirilebilir. Bu makalenin amacı erken modern dönemde İstanbul-Mısır arasında yaşanan bir etkileşimi göstermek ve bölgelerarası etkileşimin örneği olan eser ve şerhli tercümesini modern İslâm düşüncesi çerçevesinde değerlendirmektir.

T H E I N T E R A C T I O N O F I S T A N B U L A N D E G Y P T I N T H E P E R I O D O F F O R M A T I O N O F M O D E R N ISLAMIC THOUGHT: EXAMPLE OF IBN AL-ANNABI-ESAD EFENDI

The interaction between Istanbul and Egypt hasa peculiar importance in the formation and developmentperiods of modern Islamic thought. Thetranslation of the work of Ibn al-Annabi "es-Sa'yu'lMahmudfi Nizami'l-Cunud" into Turkish with a commentaryby Esad Efendi with the name of "el-Kevkebu'l-Mes'udfi Kevkebeti'l-Cunud" written in Egyptto defend the military reforms of Mahmud II can beaccepted as the first example of this interaction. Theaim of this article is to show the interaction betweenIstanbul and Egypt in early modern period and alsoto evaluate the work and its annotated translation inthe modern Islamic thought which is the example ofthe cross-regional interaction.

PDF

___

ANAY, Harun (2001). "Çağdaş Arap Düşüncesi Üzerine", Dîvân İlmî Araştırmalar, Sayı:10, s. 1-88.
DİLBAZ, Mahmut (haz.) (2014). Askerî Modernleşmenin Dinî Müdafaası Es'ad Efendi'nin Şerhli es-Sa'yü'l-Mahmûd Tercümesi, İstanbul: Dergâh Yayınları.
FAHMY, Khaled (2010). Paşanın Adamları Kavalalı Mehmed Ali Paşa, Ordu ve Mısır, çev. Deniz Zarakolu, İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
GENCER, Bedri (2008). İslam'da Modernleşme 1839-1939, Ankara: Lotus Yayınevi.
HÜSEYİN, M. Muhammed (1986), Modernizmin İslam Dünyasına Girişi, çev. Sezai Özel, İstanbul: İnsan Yayınları.
İbnü'l-Annâbî (1242). es-Sa'yü'l-Mahmûd fî Nizâmi'l-Cünûd, Süleymaniye Kütüphanesi: Esad Efendi, nr. 1885, 70 vr.
İŞBİLİR, Ömer (haz.) (2006). Nizâm-ı Cedîde Dâir Bir Risâle Zebîre-i Kuşmânî fî Ta'rîf-i Nizâm-ı İlhâmî, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
KARA, İsmail (2001). İslamcıların Siyasî Görüşleri, 2. bs., İstanbul: Dergâh Yayınları.
KARA, İsmail (haz) (2002). Hilafet Risâleleri, İstanbul, Klasik Yayınları, C. 1.
KARA, İsmail (2003). Din ile Modernleşme Arasında Çağdaş Türk Düşüncesinin Meseleleri, İstanbul: Dergâh Yayınları.
KARA, İsmail (2010-2011). "Hilâfet Merkezi Olarak İstanbul Yahut Şehir, Din, Siyaset", Akademik Araştırmalar Dergisi, Sayı:47-48, s. 161-175.
KARA, İsmail (2011a). "Âkif'in 'Aktif' Din ve Ahlak Anlayışı", Mehmed Âkif Ersoy, ed. Mustafa İsmet Uzun, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, s. 269-288.
KARA, İsmail (2011b). İlim Bilmez Tarih Hatırlamaz Şerh Haşiye Meselesine Dair Birkaç Not, İstanbul: Dergâh Yayınları.
KARA, İsmail (2013). "Türkiye'de İslâmcılık Düşüncesi ve Hareketi Üzerine Birkaç Not", Türkiye'de İslâmcılık Düşüncesi ve Hareketi Sempozyum Tebliğleri, ed. İsmail Kara-Asım Öz, İstanbul: Zeytinburnu Belediyesi Kültür Yayınları, s. 15-43.
KUTLUOĞLU, Muhammet Hanefi (2002). "Kavalalı Mehmed Ali Paşa", DİA, C. 25, s. 62-65.
KURAN, Ercüment (1990). "Sultan II. Mahmud ve Kavalalı Mehmed Ali Paşa'nın Gerçekleştirdikleri Reformların Karşılıklı Tesirleri", Sultan II. Mahmud ve Reformları Semineri, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, s. 107-111.
ÖZŞENEL, Mehmet (1996). "Hikmet Hadisi Üzerine Bir İnceleme", Dîvân İlmî Araştırmalar, Sayı:2, s. 201-206.
SADULLAH, Ebu'l-Kasım (1990). Râidü't-Tecdîdi'l-İslâmî Muhammed b. el-Annâbî, Beyrut, 2. bs.
YILDIZ, Gültekin (2009). Neferin Adı Yok Zorunlu Askerliğe Geçiş Sürecinde Osmanlı Devleti'nde Siyaset, Ordu ve Toplum (1826-1839), İstanbul: Kitabevi Yayınları.
YILMAZER, Ziya (haz.) (2000). Vak'a-nüvîs Es'ad Efendi Tarihi, İstanbul: Osmanlı Araştırmaları Vakfı.