SAVAŞTA ORDUYA YARDIM ETME MOTİFİNİN TÜRK ŞAMANLIĞINDAKİ KÖKENİ ÜZERİNE

Eski Türk inanç sistemlerinden biri olan Şamanizm’de şamanlar; kötü ruhları kovmak, ölüleri öteki dünyaya göndermek, insanlarla tanrılar arasında iletişimi sağlamak gibi dinî görevlerin yanı sıra hekimlik, falcılık ve müzisyenlik gibi meslekleri de icra etmişlerdir. Bahsi geçen görevlerin icrası sırasında ata ruhlarından ve kült olarak kabul edilen varlıklardan yardım almak adına çeşitli ritüeller gerçekleştirmişlerdir. Şamanların söz konusu varlıklardan yardım aldıkları durumlardan biri de savaşlardır. Toplumun bir üyesi olarak savaşlarda görev alan şamanlar, olağanüstü güçlerin yardımıyla büyü yaparak orduya destek olmuşlardır. Şamanların bu yardımı, Türklerin düşmanı alt etmesine katkı sağlarken onların toplum hayatındaki önemini de ön plana çıkarmıştır. Bu makalede şamanların hayvan ve tabiat kültlerinin yardımıyla Türk ordusuna destek olurlarken hangi büyüsel ritüelleri gerçekleştirdikleri ve bu ritüellerin savaşın seyrine nasıl etki ettiği incelenmiştir. Bu maksatla tarihi metinlerde bu özelliğe uygun değerlendirmeler ortaya çıkarılmıştır. Çalışmada şamanların savaşta ordulara taşların, çeşmelerin, suların, yağmurların, hayvanların ve dağların güçlerinden faydalanarak ya da bizzat savaşarak yardım ettikleri tespit edilmiştir.
Anahtar Kelimeler:

Şaman, , savaş, , ritüel, kült, , büyü,

THE SPELLS USED BY TURKISH ARMY IN WAR AND ON THE ROOT OF MOTIF OF HELPING THE ARMY IN WAR ABOARD TURKISH SHAMANISM

Shamans in Shamanism, one of the old Turkish belief systems; In addition to religious duties such as expelling evil spirits, sending the dead to the other world, communicating between humans and gods, they also performed professions such as medicine, fortune-telling and musicians. During the performance of the aforementioned tasks, they performed various rituals in order to get help from ancestor spirits and beings accepted as cults. One of the situations where shamans receive help from these beings is wars. Shamans, who took part in wars as members of the society, supported the army by magic with the help of extraordinary powers. Shamans' help, while contributing to the Turks to defeat the enemy, highlighted their importance in social life. In this article, what magical rituals shamans performed while supporting the Turkish army with the help of animal and nature cults and how these rituals affected the course of the war were examined. For this purpose, evaluations in accordance with this feature have been revealed in historical texts. In the study, it was determined that shamans helped armies in war by taking advantage of the powers of stones, fountains, water, rains, animals and mountains or by fighting themselves.

___

  • Acıpayamlı, O. (1963). “Türkiye’de Yağmur Duası ve Psiko-Sosyal Metotla İncelenmesi”. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Dergisi Cilt: 21 Sayı:1-2 (Ocak- Şubat) 1963. s. 1-39.
  • Altuntaş, H., Şahin, M. (2011). Kur’ân-ı Kerîm Meali. İstanbul: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
  • Arslan, M. (2015). Menâkıb-ı İmâm-ı A’zam. Sivas: Şemseddin Sivasî Külliyâtı.
  • Bayat, F. (2016). Türk Mitolojik Sistemi 2. İstanbul: Ötüken Yayınevi.
  • İnan, A. (1986). Tarihte ve Bugün Şamanizm. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
  • Korkmaz, M. (2012b). Zerdüşt Dini İran Mitolojisi. İstanbul: Kum Saati Yayınevi.
  • Köprülü, F. (2003). Osmanlı İmparatorluğunun Kuruluşu. Ankara: Akçağ Yayınevi.
  • Ocak, A.Y. (1992). Osmanlı İmparatorluğunda Marjinal Sûfîlik: Kalenderîler (XIV-XVII. Yüzyıllar). Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
  • Radloff, W. (1994). Sibirya’dan II. (Çev. Ahmet TEMİR). İstanbul: MEB Yayınları.
  • Türk ve İslâm Ansiklopedisi (2003). (Editör: Servet Engin). İstanbul: Ilıcak Gazetecilik Matbaacılık A.Ş.
  • Yardım, E.S. (1999). Menkıbe ve Menâkıbnâmelerle İlgili Eserler İçin Açıklamaları Bir Bibliyografya Denemesi (1928-1999). Yayınlanmamış Y. Lisans Tezi. İstanbul Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Halk Edebiyatı A.B.D.