HALK BİLİMİ-SÖZLÜ TARİH İLİŞKİSİ BAĞLAMINDA AVŞARLAR İLE CADOĞLU MÜCADELESİNİN SÖZLÜ KÜLTÜRE YANSIMASI

Halk bilimi ürünleri geniş çerçevede incelendiğinde farklı bilim dalları için kavuştak noktası vasfı görmektedir. İçinde barındırdığı kültürel unsurlar halk bilimi için hem bir zenginlik hem de disiplinler arası yaklaşımlara açılan kapı olmaktadır. Sözlü gelenek ürünleri bu açıdan bakılınca özellikle sözlü tarih için en önemli referanslar olarak görülmektedirler. Bu ürünlerin içinde başta ağıtlar olmak üzere epik geleneğin dışa vurumu manzumeler, efsaneler ve sözlü rivayetler dikkat çekmektedir. Bu bağlamda 19. yüzyıl halk şiirinin en önemli temsilcilerinden olan Dadaloğlu’nun şiirleri incelendiğinde içinde yaşadığı toplum olan Avşarların mücadelelerini bulmak mümkündür. Dadaloğlu sözlü kültür dairesi içinde toplanan şiirlerin bazılarında ise Cadoğlu ile Avşarların mücadeleleri canlandırılmaktadır. Sadece Dadaloğlu’nun şiirlerinde değil Cadoğlu’nun aile bireylerinin anlattıkları sözlü rivayetlerde de bu mücadeleyi bulmak mümkündür. Aile bireylerinden derlenen şiirlerde de okuyanları tarihe götüren mısralar karşımıza çıkmaktadır. Gerek Cadoğlu için söylenmiş manzumeler gerekse Dadaloğlu’nun şiirleri mukayese edildiğinde Sultan Abdülmecid dönemine ait bir kavganın izlerine rastlamak mümkündür. Vakıanın oluşumu, zaman, şahıslar, mekânlar yaşanmışlığın günümüze ulaşan tanıkları olarak karşımıza çıkmaktadır. Daha da önemlisi elde edilen ürünler tarihi aktaran sözlü notlar bütünü olarak anlatı geleneğindeki yerini muhafaza etmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Dadaloğlu, Avşarlar, Ahmet Ağa, Cadoğlu, Sözlü tarih.

The Reflection of the Struggle Between Avşars And Cadoğlu İn The Context Of The Relationship Between Folklore And Oral History On Oral Culture

When folklore products are examined in a broad framework, it sees a junction point for different branches of science. The cultural elements it contains are both a richness and a gateway to interdisciplinary approaches for folklore. From this point of view, oral tradition products are seen as the most important references especially for oral history. In these products, poems, legends and oral narrations, which are the expression of the epic tradition, especially laments, draw attention. In this context, when the poems of Dadaloğlu, one of the most important representatives of 19th century folk poetry, are examined, it is possible to find the struggles of the Avşars, the society in which he lived. In some of the poems collected within the Dadaloğlu oral culture circle, the struggles of Cadoğlu and Avşars are portrayed. It is possible to find this struggle not only in Dadaloğlu's poems, but also in the oral narratives of Cadoğlu's family members. In the poems compiled from family members, we encounter verses that take the same readers to history. It is possible to come across the traces of a fight belonging to the period of Sultan Abdülmecid when both the poems sung for Cadoğlu and Dadaloğlu's poems are compared. The formation of the event, time, persons, places appear as witnesses of the experience that has survived to the present day. More importantly, the products obtained have preserved their place in the narrative tradition as a body of oral notes conveying history.

Keywords:

Dadaloğlu, Avşars, Ahmet Ağa, Cadoğlu, Oral History.,

PDF

___

Aydoğdu, B. (2005). Fahri Bilge’nin Kayseri yöresi Türk halk bilimi çalışmaları. Kayseri: Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi.
Bascom, W. (2003). Halkbilimi (folklor) ve antropoloji. (çev.: Metin Ekici), Milli Folklor, 58, 162-170.
Baykara, T. (2017). Tarih metodu -öğrenme araştırma ve yazım-. İstanbul: Bilge Kültür Sanat Yayınları.
Çobanoğlu, Ö. (2000). Bilim felsefesi bağlamında halkbilimi ve halkbilimsel bilginin teleolojik serüveni. Folklor/Edebiyat, 4, 27-42.
Çobanoğlu, Ö. (1999). Halkbilimi kuramları ve araştırma yöntemleri tarihine giriş. Ankara: Akçağ Yayınları.
Çapraz, E. (2014). Fahri Bilge derlemeleri Kayseri ve yöresi halk şairleri. Kayseri: Talas Belediyesi Kültür Yayınları.
Esen, A.Ş. (2020). Anadolu âşıkları II Dadaloğlu. (hzl.: İsmail Görkem), İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları.
Görkem, İ. (2006). Yeni bilgiler ışığında Dadaloğlu bütün şiirleri. İstanbul: E Yayınları.
Kemal, Y. (1998). Demirciler çarşısı cinayeti Akçasazın ağaları 1. İstanbul: Adam Yayınları.
Kütükoğlu, M. S.(2020). Tarih araştırmalarında usul. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
Lévi-Strauss, C. (2013). Irk, tarih ve kültür. (çev.: Haldun Bayrı- Reha Erdem), İstanbul: Metis Yayınları.
Özdemir, A. Z. (2007). Avşarlar ve Dadaloğlu. Ankara: Ürün Yayınları.
Propp, V. (1998). Folklor teori ve tarih. (çev.: Necdet Hasgül, Tolga Tanyel), İstanbul: Avesta Yayınları.
Sakaoğlu, S. - Alptekin, B. (2006). Türk saz şiiri antolojisi (14-21. yüzyıllar). Ankara: Akçağ Yayınları.
Şener, T. (2019). İlhan Başgöz’le Sivas’ta iki gün, Folklor Edebiyat, 25 (100), 673-682.
Tural, S. K. (1993). Edebiyat bilimine katkılar. Ankara: Ecdat Yayınları.
Vansına, J. (2021). Tarih türü olarak sözlü gelenek. (çev. Emre Teğin), Ankara: Tün Yayınları.