Arap Dilinde İsm-i Fâilin Tamlanan Olarak Yer Aldığı Lafzî İsim Tamlamaları ve Türkçeye Çevirisi

Arap dilinde ism-i fâil, fiilden türemiş isimlerden birisidir ve sıkça kullanılır. İsm-i fâil, hem ismin hem de fiilin özelliklerini içinde barındırması nedeniyle Arapça söz diziminde farklı şekillerde karşımıza çıkar. İsm-i fâil, fiil ile benzerliği sebebiyle bir fiil gibi işlev görürken aynı zamanda isim olması nedeniyle de isim tamlamasında tamlanan olarak yer alabilir. Arap dilinde isim tamlamaları hakikî ve lafzî olmak üzere iki türlüdür. İsim tamlamaları sözdiziminde önemli görevler üstlenen yapılardır. Bu yapılar eğer doğru bir şekilde kavranmazsa Arapça sözdiziminin anlaşılması ve Türkçeye çevrilmesi mümkün değildir. Konunun önemine rağmen Türkçe yazılan Arapça gramer kitaplarında konunun yeterince ve ayrıntılı olarak ele alınmadığı görülmektedir. Bu konudaki bilgi boşluğunu doldurmayı hedefleyen çalışmamızda, genel hatlarıyla Arapça isim tamlamasının iki türüne yer verildi. Sonrasında ise ism-i fâilin tamlanan olarak yer aldığı lafzî isim tamlaması ele alındı ve Türkçe çevirisi konusunda bir öneri sunulmaya çalışıldı

Anahtar Kelimeler:

Arapça Gramer, İsim Tamlaması, İsm-i Fâil, lafzi isim tamlaması, arapca isim tamlaması

The Literal Noun Phrases in Arabic That the Nomina Agent was Included as a First Term and Turkish Translation of It

In the Arabic language, nomina agent is one of the nouns derived from the verb and is often used. The nomina agent contains the characteristic features of both the name and the verb, so it comes out in different forms in the Arabic word syntax. The nomina agent acts as a verb because of similarity with the verb as well as it takes part as a first term in idafa (the noun phrases) because of being name. In Arabic there are two types of noun phrases: Pure (and it is called real or semantic) and the impure (and it is called literal or metaphorical). Noun phrases are structures that take on important tasks in the syntax. Unless these structures are understood correctly, it is not possible to understand the Arabic syntax and translate it into Turkish. Despite the importance of the subject, it seems that it has not been discussed adequately and in detail in Arabic grammar books written in Turkish. We included two types of Arabic noun phrases designation in general terms in our work which aims to fill the information gap in this subject. Afterwards, the literal noun phrases that the nomina agent was included as a first term were discussed and a recommendation was made about its Turkish translation.

Keywords:

Arabic Grammar, Noun Phrase, Nomina Agent, Literal Noun Phrases,

PDF

___

Altıkulaç, Tayyar. “Kisâî.”, XXVI, DİA. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı, 2002. el-Enbârî, Ebû Bekr Muhammed b. el-Kāsım. Şerhü'l-kasâidi's-seb'i't-tıvâli'l-Câhiliyyât. Thk. Abdüsselâm M. Hârun. Kahire: Dârü'l-Meâ‘rif, 1993.
el-Endelüsî, Ebû Hayyân. İrtişâfu'd-darab min lisâni'l-‘Arab. Thk. Recep Osman Muhammed. Kahire: Mektebetü’l-Hâncî, 1998.
el-Ezherî, Halid b. Abdullah. Şerhu’t-Tasrîh ale’t-Tavdîh. Thk. Muhammed Bâsil Uyûnu’s-Sûd. I-III, Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 2000.
el-Ferezdak. Dîvân, şerh. Ali Fâ'ûr. Beyrut: Dâru'l-kutubi'l-'ilmiyye, 1987.
Güneş, Sezai. Türk Dili Bilgisi. İzmir: DEÜ Rektörlük Matbaası, 1999.
Hasan, Abbâs. en-Nahvu’l-Vâfî. Kahire: Dâru'l-Me'ârif, I-IV, 1974.
el-Hutay'e. Dîvân, nşr. Müfîd Ferîd Kamiha. Beyrut: Dâru'l-Kütübi'l-İlmiyye, 1993.
İbn 'Abdi Rabbih, Ahmed b. Muhammed. el-'İkdü'l-ferîd. Thk. Müfîd Ferîd Kamiha. Beyrut: Dâru'l-Kütübi'l-İlmiyye, I-VIII, tsz.
İbn Hişâm. Evdahu’l-mesalik li elfiyyeti İbn Mâlik. Thk. Yusuf eş-şeyh Muhammed el-Bukâ‘î. Beyrut: Dâru’l-fikr, I-IV, tsz.
İbn Hişâm. Katru’n-Nedâ ve Bellu’s-Sadâ. Thk. Muhyiddin Abdulhamîd. Beyrut: el-Mektebetu’l-‘Asriyye, 1994.
İbnu's-Serrâc. el-Usûl fi'n-Nahv. nşr. ‘Abdu’l-Huseyn el-Fetlî. Beyrut: Muessesetu'r-Risâle, I-III, 1996.
Özdoğan, M. Akif. “Arapçada İsm-i Fâil ve İşlevleri.” KSÜ İlahiyat Fakültesi Dergisi, 10 (2007): 55-90. er-Râcihî, Abduh. et-Tatbîku’n-Nahvî. Beyrut: Daru’n-Nahdati’l-Arabiyye, 2004.
es-Süyûtî, Celâlüddîn Abdurrahmân b. Ebî Bekr b. Muhammed. Hem'u'l-hevâmi' fî şerhi cem'i'l-cevâmi'. Thk. Ahmet Şemsü'd-din. Beyrut: Dârü'l-kutubi'l-'ilmiyye, I-III, 1998.
Tanç, Halil İbrahim. “Arapça ve Türkçenin İsim Tamlamaları Açısından Karşılaştırılması.” Kafkas Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 3 (2015): 1-15.
ez-Zevzenî, Ebû 'Abdillâh el-Hasan b. Ahmed, Şerhü'l-mu'allakâti's-seba'. Takdim: Abdurrahmân el-Mustâvî. Beyrut: Dârü'l-Ma'rife, 2004.