Kutsal Mekanlarda Doğal Işık Tasarımının Etimesgut Cami ve Işık Kilisesi Örnekleri Üzerinden İncelenmesi

Işık, geçmişten günümüze insan yaşamı için vazgeçilmez bir öge olmuştur. İnsanlar, gün ışığını hayatın hemen hemen her alanında değerlendirmiş ve günlük yaşamlarını gün ışığına uygun biçimde kurgulamışlardır. İnsan yaşamı için bu denli önemli olan ışık kavramı, mimari mekanlar için de oldukça önemli bir unsurdur. Öyle ki bir mekanı oluşturan strüktür, biçim, renk ve malzeme ancak ışık varsa algılanır. Ayrıca mimari bir tasarımda ışığın kullanım biçimiyle, mekanlara işlevsel ve anlamsal nitelikler kazandırılması mümkündür. Bu çalışmanın amacı; farklı coğrafyalarda yer alan ve farklı dinlere hizmet veren kutsal mekanlardaki doğal ışığın kullanımına yönelik tasarım unsurlarının, ortak yönleri ile farklılıklarını tespit etmek ve bu sayede kutsal yapılardaki doğal ışık tasarımına yönelik farklı bir bakış açısı sunabilmektir. Bu amaçla, öncelikli olarak üzerinde çalışma yapılmak üzere iki farklı dine ait olan ve farklı coğrafyalarda bulunan birer ibadethane yapısı belirlenmiştir. Sonrasında seçilen yapılara ilişkin elde edilen plan ve kesitler kullanılarak önce iki, daha sonra üç boyutlu çizimleri elde edilmiştir. Elde edilen üç boyutlu çizimler, bilgisayar ortamında aydınlanma analizi yapmaya imkan veren Velux Daylight Visualizer programı üzerinden veri eldesi için kullanılmıştır. Bu sayede yapılardaki doğal ışığın nasıl içeri alındığını gösteren bir simülasyon elde edilmiştir. Belirlenen tarih ve saatlerde iki yapı içerisindeki mekansal ışık dağılımları tespit edilmiş ve karşılaştırılmıştır. Farklı dinlere hizmet vermek üzere tasarlanan kutsal mekanların doğal ışığı mekana alış biçimlerine bağlı olarak insan üzerinde oluşturdukları algı ve ait oldukları dine ilişkin taşıdıkları metaforik unsurlar, ışık tasarımı üzerinden anlamsal bağlamda değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Kutsal Mekan, Işık, Cami, Kilise

Investigation of Natural Light Design in Sacred Spaces on the Examples of Etimesgut Mosque and Church of the Light

Light has been an indispensable element for human life from past to present. People have evaluated daylight in almost every aspect of life and fictionalized their daily lives in accordance with daylight. The concept of light, which is so important for human life, is also a very important element for architectural spaces. So much so that the structure, shape, color and material that make up a space are perceived only if there is light. In addition, it is possible to give spaces functional and semantic qualities by using light in an architectural design. The aim of this study is to determine the common aspects and differences of the design elements for the use of natural light in sacred spaces serving different religions and located in different geographies, and thus to present a different perspective on natural light design in sacred buildings. For this purpose, first of all, a place of worship belonging to two different religions and located in different geographies has been determined. Then, first two-dimensional and then three-dimensional drawings were obtained by using the plans and sections obtained for the selected structures. The three-dimensional drawings were used to obtain data through the Velux Daylight Visualizer program, which allows lighting analysis in computer environment. In this way, a simulation has been obtained showing how the natural light in the buildings is taken in. The spatial light distributions in the two buildings were determined and compared at the specified dates and times. The human perception that the holy places, which are designed to serve different religions, depending on the way they take in the natural light, and the metaphoric elements they have about the religion they belong to, have been evaluated through light design.

PDF

___

Ando, T. (2010). Tadao Ando Process And Idea. Tokyo: Toto ltd. (Aktaran: Ersal, 2013).
Ando, T. (1988). Shintai and Space, Architecture and the Body. New York. reprinted in Francesco Dal Co (ed.), Tadao Ando Complete Works, Phaidon, London 1996. p. 453; Ando,Tadao, Light, Shadow and Form, in Dal Co, Tadao Ando Complete Works, p. 458. (Aktaran Baek, 2009).
Arpacıoğlu, Ü. (2012). Mekansal Kalite ve Konfor İçin Önemli Bir Faktör: Günışığı. Mimarlık, 368, ss. 48–53.
Ayber, U. (2012). Mekân kimlik ilişkisinde ışık ve renk faktörlerinin psikolojik ve sosyolojik analizi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Mimar Sinan Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Baek, J. (2009). Shintai and the Empty Cross. Architectural Theory Review, 14(1), ss. 55-70.
Çelik, T., & Karamağaralı, N. (2019). An Evaluation of Natural Light Diffusion in Spaces with Lantern Dome:Divriği Great Mosque. Gazi University Journal of Science Part B: Art, Humanities, Design and Planning, 7(4), ss. 521-532.
Ersal, L. Ö. (2013). Mimari mekanın biçimlendirilmesi ve anlam boyutu: Ontolojik yaklaşım. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Gürel, E. (2001). Çalışma Yaşamında Işık ve Aydınlatmanın Önemi. Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5, 1-12.
Hasol, D. (2005). Ansiklopedik Mimarlık Sözlüğü (9. Baskı). İstanbul: Yapı-Endüstri Merkezi Yayınları.
Michel, L. (1995). Light: The Shape of Space -Designing with Space and Light. New York: John Wiley & Sons, Inc. (Aktaran: Ayber, 2012).
Özorhon, İ. F. (2002). Mimari mekan kimliğini belirleyen yönüyle doğal ışık, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Roth, L. M. (2006). Mimarlığın Öyküsü. (Çev. Ergün Akça). (3. Baskı). İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
Timuremre, N. (2004). Kültürün mimarlık üzerindeki etkisinin incelenmesi: Japon kültürü ve Tadao Ando örneği. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi Örneği. İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Ünver, R. (1990). Günışığının Hacim içinde Oluşturduğu Aydınlığın Hesaplanması. İstanbul: Yıldız Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Yayınları. (Aktaran:Arpacıoğlu, 2012).
Yıldız, G. (1995). Doğal ışığın mimari mekanı biçimlendirmesi ve anlam boyutu üzerine (Louis I Kahn ve Tadao Ando). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
İnternet Kaynakları
İnternet: Türk Dil Kurumu Sözlükleri. URL-1: https://sozluk.gov.tr/ , Son erişim tarihi:1 Haziran 2021.
İnternet: Türk mimarisinin kült isimlerinden biri: Cengiz Bektaş. URL-2: https://www.gzt.com/arkitekt/turk-mimarisinin-kult-isimlerinden-biri-cengiz-bektas-3578957, Son Erişim Tarihi: 1 Haziran 2021.
İnternet: Cengiz Bektaş ile mimari üretimleri üzerine söyleşi. URL-3: https://saltonline.org/media/files/cengiz_bektas_010620_scrd.pdf, Son Erişim Tarihi: 1 Haziran 2021.
İnternet: URL-4: http://www.mimarizm.com/makale/etimesgut-cami-cengiz-bektas_113496, Son Erişim Tarihi:1 Haziran 2021.
İnternet: URL-5:https://archives.saltresearch.org/handle/123456789/83190, Son Erişim Tarihi:1 Haziran 2021.
İnternet: URL-6: https://www.moma.org/collection/works/340, Son Erişim Tarihi:1 Haziran 2021.
İnternet: URL-7: https://ombuarchitecture.tumblr.com/post/174431414059/church-of-the-light-tadao-ando-a-japanese, Son Erişim Tarihi:1 Haziran 2021.
İnternet: URL-8: http://www.hetgallery.com/church-of-the-light.html (Fotoğraflar: Hiromitsu Morimoto, 2015)
İnternet: URL-9: https://www.velux.com/what-we-do/digital-tools/daylight-visualizer(Son Erişim Tarihi:1 Haziran 2021)