Fenomenolojik Yaklaşımın Mimaride Tasarımcı Kimliği ve Malzeme Kullanımı Üzerinden Okunması

Günümüzde teknolojik kültür, üretim araçları, bilgisayarda modelleme programları ve iletişim alanında yaşanan gelişmelerle birlikte mimaride görmenin hegemonyası giderek güçlenmektedir. Modern hayatın karmaşıklığı ve hızı, bir anda etkili olan uyarıları gerektirmekte, tasarım, ağırlıklı olarak görme duyusu üzerinden değerlendirilen, gösterme ve gösterilme düzeylerine göre ölçülen bir bakış açısına indirgenmektedir. Oysa mimarlık, insanın zihinsel, algısal, bedensel olarak ilişki kurduğu, yaşamını biçimlendiren, çok duyulu deneyimler yoluyla algılanabilen ve anlatılabilen bir kavramdır. Mimari mekan tasarımında bütünleşik deneyim kavramı fenomenolojik felsefe ile birlikte özne-mekân ilişkisinin mimarlar ve düşünürler tarafından irdelenmesiyle öne çıkmış; göz dışındaki duyuların rolü üzerinde düşünülmeye başlamıştır. İnsan deneyimini temel alan fenomenolojik yaklaşım, mekanları bedensel hareketin ve duyumsamanın ön plana çıktığı bir anlayışla değerlendirmeye çalışır. Bu bakış açısıyla bazı mimarların doku, detay ve doğal ışık gibi öğelerin ve özellikle yapıya kimliğini veren ana unsurlardan biri olan malzemenin kullanımına yönelik özgün yaklaşımlar geliştirdiği gözlemlenmiştir. Malzemenin bağlamla ilişki kurma biçimiyle Steven Holl, malzemenin doğayla etkileşimiyle Tadao Ando, eski değerlerin malzemeler yoluyla canlandırımlasıyla Peter Zumthor, malzeme-form ilişkisini deneysel boyutta ele almasıyla Kengo Kuma, tasarımcı kimlikleri malzemeyi kullanma biçimleri ile özdeşleşmiş çağdaş mimarlara örnek olarak seçilmiş ve yapıtları üzerinden incelenmiştir. Fenomenolojik yaklaşımın mimaride tasarımcı kimliği ve malzeme üzerinden bir okumasını yapmayı amaçlayan bu çalışmada konuya altyapı oluşturan kaynaklar literatür taraması yöntemi ile irdelenmiş, toplanan tasarım örnekleri analiz edilmiş ve yorumlanmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Mimarlık, Tasarımcı Kimliği, Malzeme, Algılama, Fenomenolojik Yaklaşım

Handling of the Phenomenological Approach Through Designer Identity and the Use of Materials in Architecture

Today, with the developments in production tools, computer modeling programs and communication technologies, the hegemony of vision in architecture is getting stronger. The complexity and speed of modern life require stimulations that are effective at once, and the design is reduced to a point of view that is evaluated mainly through the sense of sight and measured according to the levels of showing and being shown. However, architecture is a concept that can be perceived and explained through multi-sensory experiences, with which people interact mentally, perceptually and physically. The importance of integrated experience in architectural space was understood with the phenomenological philosophy and the subject-space relationship started to be examined by architects and thinkers; the role of the senses other than the eye has begun to be considered. The phenomenological approach, which focuses on human experience, tries to evaluate spaces with an understanding in which bodily movement and sensation come to the fore. In the works of architects who approach design with this perspective, the use of elements such as texture, surface structure, details, natural light, and especially the material, which is one of the main elements that give the building its identity, is at the forefront. Within this scope, Steven Holl with the way the material relates to the context, Tadao Ando with the interaction of material with nature, Peter Zumthor with the animation of old values through materials, Kengo Kuma with his experimental approach to the material-form relationship, were chosen as examples of contemporary architects whose designer identities are identified with the way they use materials and examined through their works. In this study, which aims to make a reading of the phenomenological approach through designer identity and material in architecture, the sources that form the basis for the subject were examined by literature review method, the collected design samples were analyzed and interpreted.

Keywords:

Architecture, Designer Identity, Material, Perception, Phenomenological Approach,

PDF

___

Armağan, C. Ç. (2011). Fenomenolojik yöntem ve tektonik dil aracılığı ile materyale duyarlı tasarım. (Yüksek lisans tezi) İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Ayna, A. ve Domaniçli, S. (2011). Duyusal hacim, Mimari Tasarım Eğitimi: Bütünleşme 2. Ulusal Sempozyumu, Yıldız Teknik Üniversitesi, Mimarlık Fakültesi, İstanbul.
Baudrillard, J. (2016). Tüketim toplumu. (Çev. H. Deliceçaylı ve F. Keskin). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Bilgin, İ. (2015). Mimarın soluğu: Peter Zumthor mimarlığı üzerine denemeler. İstanbul: Metis Yayınları.
Brownlee, D. B., De Long, D.G. ve Scully, V. (1997). Louis I. Kahn: In the realm of architecture. Michigan: Universe Pub.
Brown, R. ve Farrelly, L. (2012). Materials and interior design. London: Laurence King Publishing Ltd.
Corbusier, L. (2013). Towards a new architecture. Massachusetts: Courier Corporation. Debord, G. (2016). Gösteri toplumu. (Çev. A. Ekmekçi ve O. Taşkent). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Dowling, M. (2005). From Husserl to van Manen: A review of different phenomenological approaches. Nursing Studies. 44(1), 131-142. doi: 10.1016/j.ijnurstu.2005.11.026
Foster, H. (2011). Sanat-mimarlık kompleksi. (Çev. S. Özaloğlu). İstanbul: İletişim Yayınları.
Günay, V. D. ve Parsa A. F. (Ed.) (2012). Görsel gösterebilim: İmgenin anlamlandırılması. İstanbul: Es Yayınları.
Holl, S. (1996). Anchoring. New York: Princeton Architectural Press.
Holl, S. (2000). Parallax. New York: Princeton Architectural Press.
Husserl, E. (2020). Fenomenoloji üzerine beş ders. (Çev. H. Tepe). İstanbul: BilgeSu Yayıncılık.
Karatani, K. (2005). Metafor olarak mimari: Dil, sayı, para. (Çev. B. Yıldırım). İstanbul: Metis Yayınları.
Kayaduran Akkavak, K. (2017). Mekân tasarımında fenomenolojik yaklaşımlar üzerine bir tartışma. (Yüksek lisans tezi) Hacettepe Üniversitesi, Güzel Sanatlar Enstitüsü, Ankara.
Kuma, K. (2004). Kengo Kuma: Materials, structures, details by Kengo Kuma. Switzerland: Birkhauser Verlag Gmbh.
Lash, S. (1994). Reflexivitat und ıhre doppelungen: Stroktur, asthetik und gemeinschaft. Frankfurt: Suhrkamp Verlag.
Lauter, D. (2018). Architecture with a natural connection, an interview with Kengo Kuma. Modern Painters, 93-101. Blouınartınfo.com, erişim: 16 Eylül 2021, erişim adresi https://search.ebscohost.com/login.aspx?direct=true&site=eds-live&db=asu&AN=132736128
Leski, K. (2017). Yaratıcılık fırtınası. İstanbul: İnkılap Kitabevi.
Lewandowska, A. (2019). Reducing architecture to an image. Journal of Education Culture and Society, 10(2), 239-244. doi: 10.15503/jecs20192.239.244
Levin, D. M. (1993). Modernity and the hegemony of vision. Kalifornia: University of California Press.
Lewis, M. ve Staehler, T. (2017). Fenomenoloji. (Çev. M. Demirhan, M. B. Gürsoy, O. B. Kaplan, M. Türkan, N. Şahankaya) Ankara: Ayrıntı Basımevi.
Merleau-Ponty, M. (2017). Algının fenomenolojisi. (Çev. E. Sarıkartal ve E. Hacımuratoğlu) İstanbul: İthaki Yayınları.
Norberg-Schulz, C. (1982). Genius loci: Towards a phenomenology of architecture. Rizolli Publishers.
Onur, D. ve Zorlu, T. (2018). Tasarım eğitiminde yaratıcılık olgusu: Çok duyulu farkındalık atölyeleri. İstanbul: Gece Kitaplığı.
Özçam, I. (2018). Tasarım öğrencilerinin kimlik tanımı oluşturma sürecinde metaforların kullanımı. A. Temizer ve Y.Baytal (Ed.), New Trends in Social Sciences Symposium V Proceedings Book içinde (243-257. ss.), Podgorica: Institut za Geografiju. ISBN: 978-9940-745-02-8
Öztürk, N. (2014). Malzeme ve inşa süreçlerinin yeniden tasarlanması: Bruder Klaus şapeli ve betonarmenin potansiyeli, Sanat ve Tasarım Dergisi, 1(13), 93-103. doi:https://doi.org/10.18603/std.24311
Pallasmaa, J. (2019). Tenin gözleri: Mimarlık ve duyular. (Çev. A. U. Kılıç) İstanbul: YEM Yayınevi.
Pallasmaa, J. (2009). The thinking hand: Existential and embodied wisdom in architecture. UK: John Wiley & Sons.
Perniola, M. (2005). Estetika XX veka, Svetovi: Novi Sad.
Spiegelberg, H. (1982). The phenomenological movement. Dordrecht: Martinus Nijhoff.
Steinmann, M. (1994). Die gegenwartigkeit der dinge. Londra: Artemis Verlag.
Ulubay, S. ve Önal, F. (2020). Mekân üzerine sorunsallar ve kavrayışlar: Fenomenoloji kuramının yirminci yüzyılın mekân anlayışına etkileri, Megaron Dergisi, 15(4), 606-613. doi: 10.14744/MEGARON.2020.28482
Upshaw, L. B. (1995). Building brand identity, New York: John Wiley & Sons Inc.
Ülger, E. (2016). Mimarlık fenomenolojisi ve mekan kavramı üzerine fenomenolojik-hermeneutik bir inceleme: Heidegger mimarlara ne der?, Felsefe dünyası dergisi, (63), 116-154.
Vasilski, D. (2013). Minimalism in architecture: Materials as an instrument of perception immaterial reality. Arhitektura i Urbanizam. (37), 3-27. doi:10.5937/a-u37-3761
Yorgancıoğlu, D. (2004). Steven Holl: A translation of phenomenological philosophy into the realm of architecture (Yüksek lisans tezi) Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara.
Zahavi, D. (2020). Fenomenoloji: İlk temeller. (Çev. S. Bayazit) İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Zumthor, P. (2006). Atmospheres: Architectural environments-surrounding objects, Basel: Birkhäuser GmbH.
Kengo Kuma Associates. (2021, 16 Eylül). Erişim adresi https://kkaa.co.jp/works/architecture/great-bamboo-wall/ Resim Kaynakları URL-1. https://www.fosterandpartners.com/projects/ (2022, 19 Temmuz).
URL-2. https://www.architectural-review.com/today/knut-hamsun-centre-by-steven-holl-architects-presteid-hamaroy-island-norway (2022, 19 Temmuz).
URL-3. https://www.stevenholl.com/projects/knut-hamsun-center (2022, 19 Temmuz).
URL-4. https://www.archdaily.com/101260/ad-classics-church-of-the-light-tadao-ando (2022, 19 Temmuz).
URL-5. https://inhabitat.com/tadao-ando-embeds-open-air-prayer-hall-around-massive-15-year-old-buddha-statue/ (2022, 19 Temmuz).
URL-6. https://www.archdaily.com/106352/bruder-klaus-field-chapel-peter-zumthor (2022, 19 Temmuz).
URL-7. https://zumthor.org/project/gugalun/ (2022, 19 Temmuz).
URL-8. https://kkaa.co.jp/works/architecture/adobe-repository-for-buddha-statue/ (2022, 19 Temmuz).
URL-9. https://archeyes.com/commune-great-bamboo-wall-kengo-kuma-associates/ (2022, 19 Temmuz).
URL-10. https://www.archdaily.com/924568/new-iconic-museum-for-turkey-by-kengo-kuma-and-associates (2022, 19 Temmuz).
URL-11. https://inhabitat.com/kengo-kuma-envisions-shapeshifting-nomadic-shelters-woven-from-hundreds-of-identical-wooden-pieces/ (2022, 19 Temmuz).
URL-12. https://www.dezeen.com/2013/08/27/frac-marseille-by-kengo-kuma/ (2022, 19 Temmuz).
URL-13. https://travel98.com/article/59402 (2022, 19 Temmuz).