Bartın’da Yetişen Bazı Tıbbi ve Aromatik Bitkilerin Peyzaj Mimarlığında Kullanımı

Tıbbi bitkiler baharat, ilaç, meşrubat, parfüm, sabun, şekerleme, kozmetik, diş macunu, çiklet, şifalı ve dinlendirici çay imalatı, esans, aroma, vb. gibi birçok alanda değerlendirilmektedir. Geleneksel ev ve bahçelerde tıbbi bitkiler hem süs hem de fayda amacı ile kullanılmıştır. Günümüzde tıbbi bitkiler park ve temalı bahçe tasarımlarında yerini almakta ve oldukça ilgi uyandırmaktadır. Ancak birçok tür çok fazla bilinmemekte ve kullanılamamaktadır. Çalışmada, Bartın ilinde yetişen bazı tıbbi ve aromatik bitkilerin peyzaj mimarlığında kullanımı belirlenmiştir. Bu kapsamda toplam 107 tıbbi bitki, peyzaj mimarlığında kullanım şekillerine göre dokuz parametre (kozmetik, gösterişli çiçek, gösterişli yaprak, gösterişli meyve, güzel koku, soliter kullanım, çiçek parterinde kullanım, canlı çit, budanma özelliğine sahip olma) üzerinden değerlendirilmiştir. Sonuç olarak bitkilendirme tasarımında kullanımı bakımından altı ve üzeri özelliğe sahip 12 bitki olduğu belirlenmiştir ve bu bitkilerin peyzaj mimarlığında kullanımları ile ilgili öneriler geliştirilmiştir.___________________________________________________________________________________Utilization of Some Medicinal Aromatic Plants in Landscape Architecture Growing in Bartın ProvinceAbstractMedicinal plants can be considered in different areas such as spices, medicine industry, beverage, perfume, soap, candy, cosmetic, toothpaste, chewing-gum, tea and essence. Medicinal aromatic plants used both for ornamental and for benefit in the traditional houses and the gardens. Nowadays, medicinal aromatic plants are included at many of thematic parks and they are interested by the humanity. However, most of these plants are not known and not used commonly in planting design. In this study, utilization of some medicinal aromatic plants in landscape architecture growing in Bartın province has been determined.In this context, totally 107 medicinal plants have been evaluated by taking into consideration nine parameters (cosmetic, ornamental flower, ornamental leaf, ornamental fruit, aromatic, solitary usage, usage in flower parterre, hedge plants, prunning) according to utilization form in landscape architecture. Consequently, it has been found that there are 12 plants having six or more properties due to utilization in planting design. Moreover, suggestions about the using of these plants in landscape architecture have been improved.

Anahtar Kelimeler:

Tıbbi bitkiler, aromatik bitkiler, peyzaj mimarlığı

PDF

___

Anonim, (2016). Bartın İli 2014 Yılı Çevre Durumu Raporu içinde, (ss. 11-12). Bartın: Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü.
Arslan, M. (2010). Tıbbi ve aromatik bitki türlerinin peyzaj mimarlığı çalışmalarında kullanım olanakları. IV. Süs Bitkileri Kongresi bildiriler kitabı içinde, (ss. 265-270) Mersin: Alata Bahçe Kültürleri Araştırma Enstitüsü.
Arslan, M. ve Peng, M. (2013). Taiwan ve Türkiye’de Tıbbi ve Aromatik Bitki Türlerinin Kullanımı. V. Süs Bitkileri Kongresi bildiriler kitabı içinde, (ss. 163-169). Yalova: Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü.
Avato P., Vitali, C., Mongelli, P. and Tava, A. (1997). Antimicrobial activity of polyacetylenes from Bellis perennis and their synthetic derivatives. Planta Medica, 63 (6), 503-507.
Avcı, M. (2005). Çeşitlilik ve Endemizm Açısından Türkiye’nin Bitki Örtüsü. Coğrafya Dergisi, 13, 27-55.
Bayramoğlu, M.M., Toksoy, D. ve Şen, G. (2009). Türkiye’de Tıbbi Bitki Ticareti. II. Ormancılıkta Sosyo - Ekonomik Sorunlar Kongresi bildiriler kitabı içinde. (ss. 88-98). Isparta: Orman Fakültesi.
Cappelli, R., Nicora, M. and Di Perri, T. (1988). Use of extract of Ruscus aculeatus in venous disease in the lower limbs. Drugs Under Experimental and Clinical Research, 14(4), 277-283.
Dawidowicz, A.L., Wianowska, D. and Baraniak, B. (2006). The antioxidant properties of alcoholic extracts from Sambucus nigra L. (antioxidant properties of extracts). Food Science and Technology, 39 (3), 308–315.
DellaGreca, M., Cutillo, F., D'Abrosca, B., Fiorentino, A., Pacifico, S. and Zarrelli, A. (2009). Antioxidant and radical scavenging properties of Malva sylvestris. Natural Product Communications, 4 (7), 893-896.
Demetzos, C., Katerinopoulos, H., Kouvarakis, A., Stratigakis, N., Loukis, A., Ekonomakis, C., Spiliotis, V. and Tsaknis, J. (1997). Composition and antimicrobial activity of the essential oil of Cistus creticus subsp. eriocephalus. Planta Medica, 63 (5), 477-479.
Erdemoğlu, N., Küpeli, E. and Yeşilada, E. (2003). Anti-inflammatory and antinociceptive activity assessment of plants used as remedy in Turkish folk medicine. Journal of Ethnopharmacology, 89, 123–129.
Faydaoğlu, E. ve Sürücüoğlu, M. (2011). Geçmişten Günümüze Tıbbi ve Aromatik Bitkilerin Kullanılması Ve Ekonomik Önemi. Kastamonu Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 11 (1), 52-67.
Giner-Larza, E.M., Máñez, S., Giner, R.M., Recio, M.C., Prieto, J.M., Cerdá-Nicolás, M. and Ríos, J.L. (2002). Anti-inflammatory triterpenes from Pistacia terebinthus galls. Planta Medica, 68 (4), 311-315.
Ivanova, D., Gerova, D., Chervenkov, T. and Yankova, T. (2005). Polyphenols and antioxidant capacity of Bulgarian medicinal plants. Journal of Ethnopharmacology, 96,145–150.
Jouad, H., Maghrani, M. and Eddouks, M. (2002). Hypolycaemic effect of Rubus fructicosis L. and Globularia alypum L. in normal and streptozotocin-induced diabetic rats. Journal of Ethnopharmacology, 81, 351–356.
Kevseroğlu, K, Uzun, A. and Çalışkan, V. (2014). Orta ve Doğu Karadeniz Bölgesi Doğal Florasında Belirlenen Tıbbi ve Aromatik Bitkiler. II. Tıbbi Ve Aromatik Bitkiler Sempozyumu bildiriler kitabı içinde (ss. 108-117). Yalova.
Leszczynski, A. N. (1997). Planting The Landscape A Professional Aproac to Garden Desing. John Wiley and Sons. İnc, 205 p.
Marquina, M.A., Corao, G.M., Araujo, L., Buitrago, D. and Sosa, M. (2002). Hyaluronidase inhibitory activity form the polyphenols in the fruit of blackberry (Rubus fruticosus B.). Fitoterapia, 73, 727–729.
Rahman, A., Nasima, S., Baig, I., Orhan, I., Şener, B. and Choudhary, M.I. (2003). Anti-inflammatory isoflavonoids from the rhizomes of Iris germanica. Journal of Ethnopharmacology, 86, 177–180.
Ruberto, G., Baratta, M.T., Deans, S.G. and Dorman, H.J. (2000) Antioxidant and antimicrobial activity of Foeniculum vulgare and Crithmum maritimum essential oils. Planta Medica, 66 (8), 687-693.
Wenziga, E.M., Widowitza, U., Kunertb, O., Chrubasikc, S., Bucara, F., Knaudera, E. and Bauera, R. (2008) Phytochemical composition and in vitro pharmacological activity of two rose hip (Rosa canina L.). Preparations Phytomedicine, 15 (10), 826–835.
Yaldız, G., Yüksek, T. ve Şekeroğlu, N. (2010). Rize İli Orman Ve Kıyı Köylülerinin Kalkındırılmasında Tıbbi Ve Aromatik Bitkilerin Önemi. III. Ulusal Karadeniz Ormancılık Kongresi bildiriler kitabı içinde (ss. 1176-1185). Rize.
Yücel, G. ve Evren, D. (2010). Tıbbi-Aromatik Bitkilerin Bahçe Tasarımlarında Ve Kaya Bahçelerinde Dış Mekân Süs Bitkisi Olarak Kullanım Olanakları. IV. Süs Bitkileri Kongresi bildiriler kitabı içinde (ssç 529-534). Mersin: Alata Bahçe Kültürleri Araştırma Enstitüsü.