Türkiye’de açık hava müzeleri “açıldı” açılıyor açık hava müzelerine yeni bir bakış

Türkiye’de açık hava müzesi ve buna benzer kurumları inşa etme çalışmaları son on yılda ivme kazanmıştır. Makalede konu hakkındaki en son gelişmelerden başlayarak Türkiye’de sürdürülen ça- lışmalar sıralanacaktır. 20. yüzyılın ortalarından beri açık hava müzelerinin inşası özellikle akade- mik çevrelerde bu kurumu tanımlamak, çalışma ilkelerini kavramak ve bu konuda Türkiye koşul- larına uygun projeler üretmek ekseninde tartışılmıştır. Birbiri ardına düzenlenen içeriği neredeyse aynı bilimsel toplantılar son kertede Türkiye’de bir açık hava müzesinin neden açılmadığı, açılamadığı sorusuna yanıt aramak üzere yapılmıştır. Bu makalede, konuyla ilgili birçok bilim insanın yaptığı gibi Türkiye’de neden bir açık hava müzesi yok, diye düşünmek yerine dünyadaki örnekleri de göz önünde bulundurarak öncelikle Türkiye’de bu alandaki öncü hareketlere, kısa ya da uzun vadede açık hava müzesine dönüşebilecek oluşumlara ve bu kurumların Türkiye’de alternatif var olma süreçlerine odaklanılmıştır. Bu meyanda konuyla ilgili somut örneklere yer verilmiştir. Mesela; Beypazarı Macun Köy’de Anadolu Açık Hava Müzesi, Ankara Altındağ’da Köy Park Açık Hava Müzesi, Samsun Ladik’te Ambar Köy Açık Hava Müzesi proje aşamasındadır. Bu yeni oluşumlara ek olarak örneğin açık hava müzeciliği ilkeleri doğrultusunda faaliyet gösteren Yaşayan Müze Türkiye koşullarında bu tür mü- zeciliğin nasıl yapıldığı ve yapılacağı konusunda fikir vermektedir. Adı müze ile birlikte anılanların yanı sıra Türkiye’de geleneksel yaşamı, kırsal hayatı, köy kültür dokusunu merkeze alarak açık hava müzeciliğinin temel ilkesi olan geleneksel mimarîyi ve içindeki yaşamı koruma ekseninde ortaya çıkan birtakım girişimler, kuruluşlar da söz konusudur.

The open air museums “have been established” and are being established in Turkey a new perspective to open air museums

The endeavours of establishment or foundation of open air museums have gradually accelerated in Turkey. Starting from the last developments about to subject in study, ongoing studies in Turkey will be listed. Establishing open air museum in this context of the description of open air museum, finding out open air museum principles, and producing projects for Turkey’s conditions especially by academic circles since mid 20th century. Scientific meetings in the same topic have been hold to look for a response why an open air museum couldn’t be established for along time in Turkey. In this article it is focused on pioneer developments about open air museum such as institutions resembling or transferring open air museum and theirs alternative creation ways in Turkey instead of thinking why there is no open air museum in Turkey as many scientists do. In this context the relevant embodiments have been gi- ven some of them for instance, Anatolian Open Air Museum in Beypazari, The Village Park Open Air Museum in Ankara and, The Warehouse Open Air Museum in Samsun are in progress. In addition to these new formations, to illustrate Yaşayan Museum which continues to work in according to principles of open air museum give an idea how it has been done and will be done in Turkey. Along with these pro- jects and initiatives linked to museums, there are also some other initiatives and institutions emerging from taking the center of traditional and rural life, and village cultural configuration, and preserving traditional architecture and living inside which are the basic principles of open air museum. In this paper it is asserted the contrary that there was not establisted or founded any open air museum in Tur- key up to the present. In this regard, at this article at the centenary year of the useage of the folklore term on these land, the possibilities of establishing open-air museums in our country for a relatively long time, was mentioned in the context of the conditions that occurs both in Europe and in Turkey.

PDF

___

Arık, Remzi Oğuz. Halkevlerinde Müze, Tarih ve Folklor Çalışmaları Kılavuzu. CHP Halkev- leri Yayınları, Kılavuz Kitaplar, XXI, 1947.

Burke, Peter. Yeniçağ Başında Avrupa Halk Kül- türü. Ankara: İmge, 1996.

Çeçen, Anıl. Atatürk’ün Kültür Kurumu Halkev- leri. İstanbul, Cumhuriyet Kitapları, 2000.

Çelik, Zeynep. Şarkın Sergilenişi. İstanbul: Ta- rih Vakfı Yurt Yayınları, 2005.

Demir, Zehra Sema. Sürdürülebilirlik Ve İktidar Bağlamında Sözel Belleğin Türk Müzelerin- de Kullanımı. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Edebiyat Fakültesi, 2010.

Karaduman, Hüseyin. “Gyula Mészáros ve An- kara Etnografya Müzesi”. VII. Milletlerarası Türk Halk Kültürü Kongresi, Gaziantep 27 Haziran-1 Temmuz 2006, (Basılmamış Bildi- ri Metni).

Koşay, Hamit Zübeyr. Etnografya Müzesi Kıla- vuzu. İstanbul: Maarif Basımevi, 1956.

Koşay, Hamit Zübeyr. Etnografya, Folklor, Dil, Tarih,v.d. Konularda Makaleler ve İnceleme- ler. Ankara: Ayyıldız Matbaası, 1974.

Küçükerman, Önder. Fuar Stand Tasarımı. İs- tanbul: YEM Yayınları, 2002.

Maggi, Maurizio, V. Falletti. Ecomuseums In Eu- rope What they are and what they can be. To- rino: Stituto Ricerche Economico-Sociali Del Piemonte, 2000.

Oğuz, M. Öcal (hzl.). Türkiye’de Halkbilimi Mü- zeciliği ve Sorunları Sempozyum Bildirileri, Ankara: Gazi THBMER Yayınları, 2003.

Önder, Mehmet. N. Tan vd. (hzl.). Folklor Açık Hava Müzelerinin Türkiye’de Kurulma İmkânları Sempozyum Bildirileri. Ankara: AÜB, 1985.

Savaş, Ayşen. “Müzecilik ve Halkbilimi Müzeci- liği Sergi Mekanı Tasarımı ve Bağlam Üzeri- ne Notlar”. Türkiye’de Halkbilimi Müzeciliği ve Sorunları Sempozyum Bildirileri, Anka- ra: Gazi THBMER Yayınları, 2003.

Smith, Anthony. Milli Kimlik. İstanbul: İletişim Yayınları, 2007. Sten, Rentzhog. Open Air Museums Thr History and Future of a Visionary Idea. Sweden: Jamptli Förlog and Carlson Bokförlag, 2007.

Toygar, Kamil. “FAHM Nerelerde Kurulabilir?”. Folklor Açık Hava Müzelerinin Türkiye’de Kurulma İmkânları Sempozyum Bildirileri, Ankara: AÜB, 1985.

Uysal, Ahmet Edip (Çev.), Açık Hava Müzele- rinin Kurulması ve İşletilmesi Hakkında (ICOM) ca Tespit Edilen İlkeler. 1984. Ziya Gökalp; “Ocaklar Ne Yapmıştır, Vazîfesi ve Gâyesi Nedir”. Türk Yurdu, C. 1-21, S. 2-196, 1928, s. 3-7. http://icom.museum/the-governance/general- assembly/resolutions-adopted-by-icoms- general-assemblies-1946-to-date/gene- va-1956 [erişim tarihi 15.08.2013]. http://wowturkey.com/forum/viewtopic. php?t=6782 [erişim tarihi 01.08.2013]. http://whc.unesco.org/en/criteria/ [erişim tarihi 25.07.2013].