Farklı Liselerde Öğrenim Görmekte Olan 16-18 Yaş Grubundaki Öğrencilerin Denetim Odağı Düzeyleri ile Bazı Kişilik Özelliklerinin Karşılaştırılması

Bu çalışmada, denetim odağı ile iki farklı okulda okuyan öğrencilerin belirli kişilik özellikleri arasındaki ilişki araştırılmıştır. Birinci okul türü Genel Liselerin sayısını simgelemektedir, Endüstri Meslek Liselerinin sayısı diğer okul türünü simgelemektedir. Bu türdeki okullar Türk Eğitim sisteminde Örgün Okullar olarak sınışandırılmaktadır. Araştırmada kullanılan Denetim odağı Ölçeğ i, Rotter tarafından geliştirilmiştir. Rotter’ın Denetim Odağı Ölçeğini Türkçeye İhsan Dağ uyarlamıştır. Kişilik değerlendirmesi amacıyla standardizasyonu Savran (1993) tarafından yapılmış olan Sıfat Tarama Listesi bazı kişilik özelliklerinin değerlendirilmesi amacıyla kullanılmıştır. Çalışma 2005–2006 eğitim-öğretim yılının ikinci döneminde gerçekleştirilmiştir. Örneklem grubu 363 kişiden oluşmaktadır, bunların 165’i kız, 198’i erkektir. Genel Lise öğrencilerinin sayısı 249’dur. Bunların 102’si erkek, 147’si kızdır. Endüstri Meslek Lisesi öğrenci sayı- sı 114’tür. Bunların 96’sı erkek, 18’i kızdır. Katılımcıların yaşları 16–18 arasında değişmektedir. Araştırma verilerinin istatistiksel analizleri “SPSS 11,5” programı kullanılarak, araştırmacı tarafından bilgisayar ortamında yapılmıştır. Araştı rma verilerinin analizleri sonucunda elde edilen bulgular tablolar hâlinde verilmiştir. Elde edilen bazı sonuçlar aşağıdadır: 1. Genel lise öğrencilerinin Rotter Denetim Odağı Ölçeği puanları ile ACL kişilik özelliklerinden olan başarma, başatlık, özgüven ve yaratıcılık alt boyutları arasında anlamlı ilişki bulunmuştur. 2. Endüstri Meslek Lisesi öğrencilerinin Rotter Denetim Odağı Ölçeği puanları ile ACL kişilik özellikleri arasında anlamlı ilişki bulunmamıştır. 3. Öğrencilerin devam ettikleri okul ile bir kişilik özelliği olarak yaratı- cılık arasında Endüstri Meslek Lisesi öğrencileri lehine farklılık bulunmuştur. 4. Genel lise ve Endüstri Meslek Lisesi öğrencilerinin Rotter denetim odağı ölçeği puanları ile cinsiyet, okul türü, öğrencilerin okudukları bölüm, ailelerin sosyo ekonomik düzeyi ve algılanan ebeveyn tutumları değişkenleri arası nda anlamlı bir ilişki bulunmamıştır.

Comparison of Locus of Control Levels and Some Personality Characteristics of Students in the 16-18 Age Group Having Education in Different High Schools

In this study, the locus of control and the relationship between the students’personality characteristics in two different school types was investigated. First type of school represented the number of High Schools. The number of Vocational Schools represented the other school type. These types of schools are classified under the formal ones in Turkish Educational System. Locus of Control Inventory was developed by Rotter. Rotter’s Locus of control criterion was adapted to Turkish by ‹hsan Da¤. Adjective Checklist (ACL) standardized by Savran (1993) as a personality measure was used to evaluate some personality characteristics. The study was realized at the second semester of 2005–2006 academic year. The sample consisted of 363 subjects. 165 of subjects were female and 198 of subjects were male. The number of High school students was 249. 102 of them were male and 147 werefemale. The number of Vocational School students was 114. 96 of them were male and 18 of them were female. The data was calculated by using SPSS 11.5. The results were presented as table for every interest area. The followings were concluded: 1. A meaningful relationship was found between high school students’ Rotter Locus of control criterion points and ACL personality characteristics namely success, dominance, self-confidence and creativity. 2. Among students having education at Vocational High schools a meaningful relationship was not found between Rotter’s Locus of control criterion points and ACL personality characteristics. 3. There was found a difference between a personality characteristic of creativity and the type of school students having education on the behalf of Vocational High School students. 4. A meaningful relationship was found between High School and Vocational High School students’ Rotter’s Locus of control criterion points and sex, school type, branch of study, socioeconomic level and perception of parents’ attitudes.

PDF

___

Ağır-S., M.(1994). Normal Lise Öğrencileriyle İmam Hatip Lisesi Öğrencilerinin Denetim Odakları Üzerine İnceleme, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul.
Aksoy, A. C. (1992). Lise Son Sınıf Öğrencilerinin Özsaygı Ve Denetim Odağını Etkileyen Bazı Değişkenlerin İncelenmesi, Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü,(Yayımlanmamış Doktora Tezi )Ankara.
Aksoy, A. ve Duyan M. (1993). Denetim Odağı İle Benlik Saygısı Arasındaki İlişkinin İncelenmesi, YA-PA 9. Okulöncesi Eğitimi ve Yaygınlaştırma Semineri, Ya-Pa Yayınları, İstanbul.
Allport , W.Gordon. (1961). Pattern and Growth in Personality, New York: Mc Graw Hill Company.
Arıcak, T. (1995). Üniversite Öğrencilerinde Saldırganlık, Benlik Saygısı Ve Denetim Odağı İlişkisi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, (Yayımlanmamış Yüksek lisans Tezi), İstanbul.
Baymur, F. (1989). Genel Psikoloji, İnkılâp Yayınevi, 8. Basım, İstanbul.
Buluş, M. (1996). Ergen Öğrencilerde Denetim Odağı ve Yalnızlık Düzeyi İlişkisi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İzmir.
Burger, M. Jerry. (2006). Kişşilik: Psikoloji Biliminin Insane Doğasına Dair Söyledikleri. ( Çev:İnan
Deniz Erguvan Sarıoğlu), Kaknüs Yayınları 1. Basım, İstanbul.
Cole, Luella., Morgan, John. J.B. (1985). Çocukluk ve Gençlik Psikolojisi, ( Çev: Belkıs Halim Vassaf). M. E. Basımevi, 3. Basım, İstanbul.
Cüceloğlu, D. (1993). İnsan ve Davranışşı, Remzi Kitapevi, 4. Basım, İstanbul.
Çakar, M. (1997). Lise Son Sınıf Öğrencilerinin Mesleki Olgunluk Düzeyleri İle Denetim Odağı Düzeylerinin İncelenmesi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü,(Yayımlanmamış Yüksek lisans Tezi), İstanbul.
Dağ, İ. (1991). “Rotter’in İç-Dış Kontrol Odağı Ölçeğinin Üniversite Öğrencileri İçin Güvenirliği ve Geçerliği”, Anakara. Psikoloji Dergisi, Cilt:7, Sayı: 161.
Enç, M. (1990). Ruh Bilim Terimleri Sözlüğü, Karatepe Yayınları, Ankara.
Köknel, Ö. (1982). Kaygıdan Mutluluğa Kişilik, Onur Basımevi, Ankara.
Morgan, C. ( 1991). Psikolojiye Giriş, ( Çeviren: Hüsnü Arıca ve Arkadaşları), Hacettepe Üniversitesi Psikoloji Bölümü Yayınları, Ankara.
Otrar, M. (1997). Endüstri Meslek Liseleri ve Çıraklık Eğitim Merkezlerinde Öğrenim Görmekte Olan 16-18 Yaş Grubundaki Öğrencilerin Mesleki Olgunluk Düzeyleri İle Bazı Kişilik Özelliklerinin Karşılaştırılması, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü,(Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul.
Rotter, Jullian, B. (1966). Generalized Expectancies For İnternel Versus Externel Controlof Reinforcement. Psychological Monograraph. 80.
Savran, C. Sıfat Listesi (ACL)’ nin El Kitabı.
Savran, C.(1993). Adjective Check List’in Türkiye İçin Geçerlik, Güvenirlik Çalışması, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimleri Enstitüsü (Yayımlanmamış Doktora Tezi), İstanbul.
Songar, A., Tanaltay, S., Uğur, M. (1986). Her Yaşşta Ruh Sağlığı, Tercüman Aile Kültür Kitaplığı, İstanbul.
Yanbastı, G. (1996). Kişilik Kuramları, Ege Üniversitesi Basımevi, No:53, İzmir.
Yeşilyaprak, B. (1989). Ana- Baba Tutumlarının Kişilik Gelişimi Üzerindeki Etkisine İlişkin Bir Araştırma, YA-PA6. Okulöncesi Eğitimi ve Yaygınlaştırma Semineri, Ya-Pa Yayınları,İstanbul.