Bu çalışmamızda, Batı yorum geleneğinde, özellikle çağdaş edebiyat eleştirilerinde meydana gelen değişimlerin Kitab-ı Mukaddes yorum geleneğine yaptığı etkiyi ve bu etkinin boyutlarını ele aldık. Çalışmada öncelikle Batı edebiyatında kullanılan eleştiri metotları tanıtılmakta ve ardından da Kitabı Mukaddes araştırmalarında nasıl kullanıldıkları değerlendirilmektedir. Burada eleştirel tefsir adıyla kullandığımız kavram, edebiyat ve sanatta belli bir eserin değerlendirilmesi ve bu eserin tarihsel kökeninin, komposizyonunun, dil yapısının vs. bilimsel araştırılması (scientific investigation) ve yorumlanması (interpretation) anlamında kullanılmaktadır. Bunun için batıda yirminci yüzyılda gelişen eleştiri metotları edebi bir eseri üç değişik perspektiften (yazar, metin ve okuyucu) ele almaktadır. Bu perspektifler edebi eserin ne olduğu sorusunun da birer cevabıdır. Çağdaş Edebiyat eleştirisine göre edebi eser, bir üründür (product) ve genellikle adı geçen bu üç unsurdan meydana gelmektedir. Buna göre ürünün oluşum süreci yazardan başlayıp şiir, hikaye, vs. formatında oluşan metin yoluyla okuyucuya kadar gider. Metindeki anlamı bulma çabası yani ciriticism/eleştiri veya tefsir ise bunun tam tersine işleyen bir süreçtir. Okuyucudan başlayıp yazara doğru ilerler. Metindeki anlamı bulabilmek için okuyucu yazarın niyetini bulmayı yada yazarın yaşadığı tecrübeyi yeniden yaşamayı dener. İşte basitçe bu şekilde anlatılan edebiyat eleştirisi, metotlarını da bu üçlü ayırıma göre düzenlemiştir. Makalede ele alınan metotlar başta yazar merkezli olan Tarihsel Eleştiri, metin merkezli olan Formalizm, Yeni Eleştiri ve Yapısalcılık nihayet okuyucu merkezli olan Yeni tarihselcilik, Algı Hermeneutiği ve Feminist Eleştiri’dir. Edebiyatta ve felsefede ortaya çıkan bu eleştiri metotlarının batıda kutsal metinlere kimler tarafından ve nasıl uygulandığını ele aldık. Çalışmamızın ikinci kısmında ise Kitabı mukaddes yorum geleneğini etkilen eleştiri metotlarının, İslam yorum bilimini nasıl etkilediği konusu incelenmektedir. Buna göre İslam yorum bilim tarihi içerisinde, özellikle çağdaş dönemde meydana gelen batılılaşma ve paradigmal değişimler değerlendirildikten sonra Fazlurrahman, Abu Zayd, Farid Esack, Fatıma Mernissi gibi Müslüman araştırmacıların eleştirel tefsir metotlarını Kur’an’a uygulamaları değerlendirildi.

The purpose of this paper is to demonstrate how, in response to that critical readings in the Biblical studies, historical criticism, formalism, new criticism, structuralism, feminism etc  have been later arisen on the agenda of Qur’anic hermeneutics – parallel to the developments in literary theory. The material which I have looked at is theoretical debates on how to interpret the Bible and the Qur’ān in contemporary world. In this regard, Biblical studies, in the twentieth century, have tended to be in dialogue with various contemporary literary critical theories which are concerned with such questions as the cultural and historical context of the Bible, the meaning and significance of the sacred text, its structure, the relations between the reader and the way of reading the sacred text. This study has examined some of the crucial applications of critical methods to Biblical studies around the concepts of author, text and reader.