Dinler Tarihçisi Bir Şair Asaf Hâlet Çelebi ve Şiirlerinde Dinlerle İlgili Motifler

Asaf Hâlet Çelebi, Doğu dinlerine ilgisi olan bir şairdir. Bunun sebebi yetiştiği aile ortamı, farklı diller bilmesi ve mistisizmi sevmesidir. Onu Türk edebiyatında farklı kılan yönü, dinler tarihine ait motifleri şiirlerinde ustaca kullanmasıdır. Dinler, mitoloji, tasavvuf ve müzik konusunda bilgisi olan şair, bu çok yönlülüğünü şiirine yansıtır. Şiirindeki ses, ahenk, bilgi, simge ve imge uyumu şairin bu konudaki yeteneğini ortaya koyar. O, şiirinde Eski Mısır, Budizm, Yahudilik, Hıristiyanlık ve İslam gibi dinsel geleneklerine ait motifler kullanır. Şiirinde bu dinsel geleneklerle özdeşleşen motifleri özellikle ön plana çıkarır. Bu çerçevede Tafnit, Bodhisattva, Sidharta, Mâra, Tevrat, İbrahim, Süleyman, Kilise, İsa, Teslis kavramları şairin şiirine estetik ve derinlik katmak için kullandığı dinler tarihine ögelerdir. Çelebi, daha çok Budizm üzerinde durur. Bu nedenle Pali Metinlerine gör Budha Gotama adında bir eser yazar. Burada Buda’nın hayat öyküsüne ve bazı Budist metinlere değinir. Bu çalışma dinler tarihçiliği yönü olan bir şairin şiirlerindeki dinsel motiflerini konu edinmiştir. Bu çerçevede çalış0000-0002-7875-667mada dinlerle ilişkili motif bulunan şiirlere öncelik verilmiştir. Makalede Çelebi’nin şiirlerinde yer alan bu motiflerin dinler tarihi açısından ne anlama geldiği izah edilmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Dinler Tarihi, Dini Motifler

As a Historian of Religions Poet Asaf Hâlet Çelebi and Religious Motives in Poetry

Asaf Halet Çelebi, who is a poet interested in Eastern religions. This is due to reach the family atmosphere, the love to know different languages and mysticism. What makes him different aspects of Turkish literature, the history of religions is the masterful use of motifs in his poems. Religions, mythology, mysticism and music information about the poet, his poetry reflects this versatility. Sound in poetry, harmony, knowledge, symbols, and images of compliance on this issue reveals the talent of the poet. He uses motifs in poetry from Ancient Egypt, Buddhism, Judaism, Christianity and Islam traditions. This is particularly highlighted in poems motifs identified with religious traditions. In this context, the Tafnit, Bodhisattva, Sidharta, Mâra, Torah, Abraham, Solomon, the Church of Christ, the Trinity concepts are the motives of the history of religions of the poet's poems aesthetic and depth to you to use. Çelebi focuses more on Buddhism. For this reason, he wrote a work called According to Pali texts Budha Gotama. Here he focuses on the Buddha's life story and some Buddhist texts. This study entrated on the religious motifs of a poet who is a historian of religions. In this context, priority has been given to the poetry found associated with religious motifs. In this article, it is tried to explain what these motifs in his poems mean in terms of the history of religions.

Keywords:

History of Religions, Religious Motives,

PDF

___

Abeysekera, Radhika (1991). The Life of the Buddha, Srilanka: Bhikkhu Kassapa.
Adam, Baki (2015). “Din Hakkında Genel Bilgiler”, Dinler Tarihi El Kitabı, Ankara: Grafiker Yayınları.
------------------------ (2019). “Yahudi Kutsal Metinleri”, Kur’an’da Yahudiler, 1. Baskı, İstanbul: Kur’an Araştırmaları Merkezi Yayınları.
Arvon, Henri (2006). Budacılık, trc. İsmail Yerguz, 1. Baskı, Ankara: Dost Kitabevi Yayınları.
Aydın, Mahmut (2016). “Hıristiyanlık”, Yaşayan Dünya Dinleri, Ed. Şinasi Gündüz, 4. Baskı, İstanbul: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
Aydın, Mehmet (2002). “Kilise”, DİA, XXVI, Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
Bilgiç, A. Timur Bilgiç (2015). Din Terimleri Teoloji Sözlüğü, Ankara: Bencekitap Yayınları.
Cilacı, Osman (2001). “Kilise”, Dinler ve İnançlar Terminolojisi, İstanbul: Damla Yayınları.
----------------------------. “Nirvana”, Dinler ve İnançlar Terminolojisi, İstanbul: Damla Yayınları.
Challaye, Felicien (1962). Dinler Tarihi, trc. Semih Tiryakioğlu, İstanbul: Varlık Yayınları.
Çelebi, Asaf Hâlet (1998). Bütün Yazıları, Haz. Hakan Sazyek, 2. Baskı, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
------------------------ (2015). Gotama Buddha: Pali Metinlerine Göre, 2. Baskı, Ankara: Hece Yayınları.
------------------------ (2018). Bütün Şiirleri, 3. Baskı, İstanbul: Everest Yayınları.
Eliade, Mircea (2003). Dinsel İnançlar ve Düşünceler Tarihi (Gotama Budha’dan Hıristiyanlığın Doğuşuna), trc. Ali Berktay, 1. Baskı, II. C, İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
Eroğlu, Ahmet Hikmet (2015). “Hıristiyanlık ”, Dinler Tarihi El Kitabı, Ankara: Grafiker Yayınları, 2015.
Gündüz, Şinasi (1998). Din ve İnanç Sözlüğü, 1. Baskı, Konya: Vadi Yayınları.
Harman, Ömer Faruk (2019). “Mabet ve İbadet”, Kur’an’da Yahudiler, 1. Baskı, İstanbul: Kur’an Araştırmaları Merkezi Yayınları.
-------------------------------- (2002). “Kudüs”. DİA, XXXII, Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
Herold, Andre Ferdinand (1927). The Life of Buddha, trans. Paul C. Blum, New York: A & C Boni.
Higham, Charles F. W. (2004). ”Bodhisattva”, Encyclopedia of Ancient Asian Civilizations, New York: Facts on File.
Irons, Edward A. (2008). “Central Asia (The Silk Road)”, Encyclopedia of Buddhism, New York: Facts on File.
--------------------------------.“Mantra”, Encyclopedia of Buddhism, New York: Facts on File.
Katar, Mehmet (2019). “Kur’an Kıssaları Bağlamında Yahudi (İsrail) Tarihi”, Kur’an’da Yahudiler, 1. Baskı, İstanbul: Kur’an Araştırmaları Merkezi Yayınları.
Kutsal Kitap (Eski ve Yeni Antlaşma), Yeni Yaşam Yayınları, İstanbul, 2001.
Lesko, Leonard H. (1987). “Seth”, Encyclopedia of Religion, Edt. Lindsay Jones, Vol 12, New York: Thomson Gale.
Nakamura, Hajime (2012). Gotama Buddha (En Güvenilir Metinler Üzerinden Yazılmış Bir Biyografi), trc. Zeynep Seyhan. 1. Baskı. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
Öztürk, Özhan (2016). “Tefnut”. Dünya Mitolojisi, 1. Baskı, Ankara: Nika Yayınevi.
Pesch, Otto Hermann (2013). “Kilise, Katolik anlayışa Göre”, İslamiyet- Hıristiyanlık Kavramları Sözlüğü, Edt. Mualla Selçuk- Halis Albayrak- Peter Antes- Richard Heinzmann- Martin Thurner, Cilt 1, Ankara: Ankara Üniversitesi Yayınevi.
Reynolds, Frank E.- Hallisey, Charles (1987). “Buddhism: An Overview”, Encyclopedia of Religion, Edt. Lindsay Jones, Vol 2, New York: Thomson Gale.
Ronnberg, Anmari (1987). “Spitle and Spitting”, Encyclopedia of Religion, Edt. Lindsay Jones, Vol 13, New York: Thomson Gale.
Ruben, Walter (2000). Eski Metinlere Göre Budizm (Budacılığın Diyalektik Yorumu), trc. Lütfü Bozkurt. 3. Baskı. İstanbul: Okyanus Yayınları.
Schimmel, Annamarie (1999). Dinler Tarihine Giriş, İstanbul: Kırkambar Yayınları.
Uçman, Abdullah (1993). “Asaf Hâlet Çelebi”, DİA, VIII, Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
Tarakçı, Muhammed (2012). Protestanlıkta Sakramentler, Bursa: Emin Yayınları.
Thera, Piyadassi (1995). The Buddha, His Life and Teaching, Sri Lanka: Budist Publication Society, 1995.
Tümer, Günay (1997). Hıristiyanlıkta ve İslam’ da Hz. Meryem, 2. Baskı. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
Williams, Paul (2005). “Bodhisattva Path”, Encyclopedia of Religion, Edt. Lindsay Jones, Vol 2, New York: Thomson Gale.
Yitik, Ali İhsan (2016). “Budizm”, Yaşayan Dünya Dinleri, Edt. Şinasi Gündüz, 4. Baskı. İstanbul: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.