Kur’an Âyetleri ve Hadisler Perspektifinden Uyku Hakkında Bir Değerlendirme

İnsan iki yönlü olarak yaratılmış mükemmel bir varlıktır. Birinci yönü bedeni, ikinci yönü ise ruhudur. Her iki yönünün de bir takım ihtiyaçları vardır. Dolayısıyla her iki yönden tatmin edilmesi gerekir. Uyku ise, insan bedeninin zarurî ihtiyaçlarından biridir. Tıp alanında uyku ile ilgili yapılan araştırmalarda da tespit edildiği üzere insanın, uyku ihtiyacını ifrat ve tefrite düşmeden mutedil bir ölçüde karşılaması gerekir. Fazla uyku zararlı olduğu gibi, ihtiyaçtan az uyumak da insan hayatında olumsuz sonuçların ortaya çıkmasına sebep olmaktadır. İslâm dininin temel iki kaynağı olan Kur’an ve Sünnette uyku ile ilgili önemli bilgiler mevcuttur. Nitekim Kur’an ve sünnette bu hususta önemli ilkeler getirilmiştir. Bu ilkeleri bilmek ve tatbik etmek hayatın mutlu ve huzurlu geçmesine vesile olur. Kur’an ve sünnette getirilen prensiplere uymamak ise, insan için nimet olarak yaratılan uykunun azaba dönüşmesine sebep olur.

Anahtar Kelimeler:

Uyku, sinetün, nüâs, rukâd, mucize, Kur’an, Sünnet

PDF

___

Abdulbâkî, Muhammed Fuad. el-Mucemu’l-müfehres li elfazı’l-Kur’ani’l-Kerim. Beyrut: Dâru ihyai’t-türasi’l-Arabî, ts.
Zuhaylî, Vehbe. et-Tefsiru’l-münîr. Beyrut: Dûru’l-fikr, 1991, et-Tefsiru’l-münîr. Trc. Komisyon. İstanbul: Risale Yay., 2005.
Ahmed b. Hanbel. el-Müsned. İstanbul: Çağrı Yay., 1982.
Ateş, Süleyman. Yüce Kur’an’ın Çağdaş Tefsiri. İstanbul: Yeni Ufuklar Neşriyat, 1989.
Aydın, Hamdullah. Uyku ve Bozuklukları. Ankara: 2007.
Başoğlu, Özen Kaçmaz. “Uyku İle İlgili Genel Tanımlar ve Uyku Bozuklukları Sınıflaması”. Uykuda Solunum Bozuklukları. Ankara: Toraks Kitapları, 2015.
Begavî, Ebu Muhammed el-Hüseyin b. Mesud. Mealimü’t-tenzil. Riyad: Dâru’t-tayyibe, 1409/1989.
Belazûrî, Ebu’l-Hasen Ahmed b. Yahya. Ensabu’l-eşraf. Thk. M.Hamidullah. Kahire: 1959.
Beyhakî, Ahmed b. Hasen. Sünenü’l-Beyhakî’l-Kübrâ, Thk. Muhammed Abdulkadir Ata. Mekke: 1414-1994.
Bozkurt, Nebi. “Kaylûle” md. Diyanet İslâm Ansiklopedisi. İstanbul: T.D.V. Yay., 2002.
Buhârî, Ebu Abdirrahman Muhammed b. İsmail. el-Câmiu’s-Sahih, İstanbul: Çağrı Yay., 1981.
Cevherî, İsmail b. Hammad. es-Sıhah fi’l-luga. Beyrut: Dâru’l-ilm, 1979.
Cevziyye, İbn Kayyim Şemseddin b, Ebi Bekr. et-Tıbbü’n-nebevî. Kâhire: ts.
Damien Léger, François Beck, Jean-Baptiste Richard, Fabien Sauvet, Brice Faraut, The Risks of Sleeping “Too Much”. Survey of a National Representative Sample of 24671 Adults (INPES Health Barometer), PLoS One, 2014, 9(9).
Dârimî, Ebû Muhammed Abdullah b. Abdurrahman. es-Sünen. Nşr. Muham¬med Ahmed Dehman. Beyrut: ts.
Deylemî, Şîrûye b. Şehredâr. el-Firdevs bi-me’sûri’l-ħiŧâb. Nşr. Ebû Hâcer Saîd b. Besyûnî Zağlûl. Beyrut: 1406/1986.
Doğruyol, Hasan. “Kaylûle” md., Diyanet İslâm Ansiklopedisi. İstanbul: T.D.V. Yay., 2002.
Ebu Dâvud, Süleyman b. el-Eşas es-Sicistânî. Sünenü Ebî Dâvud. İstanbul: Çağrı Yay., 1981.
Enç, Mithat. Ruhbilim Terimleri Sözlüğü. Ankara: Karatepe Yayınları, 1990.
Falkmarken, Neslihan Dikmenoğlu. “Uyku Fizyolojisi”. Uykuda Solunum Bozuklukları. Ankara: Toraks Kitapları, 2015.
Firuzabâdî, Mecdüddin Muhammad b. Yakub. el-Kâmusu’l-muhît. Beyrut: 1987.
Gazzâlî, Ebu Hâmid Muhammed b. Muhammed b. Ahmed. İhyâu ulumi’d-din. Kâhire: 1939.
Hâkim, en-Nisâbûrî. el-Müstedrek ala’s-sahihayn. Beyrut: ts.
Halebî, Ali b. Burhaneddin. İnsânu’l-uyûn fi sireti’l-emin ve’l-Me’mun, Mısır: 1384.
Heysemî, Nureddin Ali b. Ebi Bekir. Mecmuatü’z-zevâid. Mısır: ts.
Hirshkowitz, M., Whiton, K., Albert, S. M., Alessi, C., Bruni, O., DonCarlos, L., ... & Neubauer, D. N. (2015). National Sleep Foundation’s sleep time duration recommendations: methodology and results summary. Sleep Health: Journal of the National Sleep Foundation, 1(1)
İbn Esir, Ebu’l-Hasen İzzeddin Ali b. Muhammed el-Cezerî. el-Kamil fi’t-tarih. Beyrut: 1965.
İbn Fâris, Ebu’l-Hüseyin Ahmed. Mu’cemu makayisi’l-luga. Kâhire: Dâru ihyai’l-kütübi’l-arabiyye, 1266.
İbn Hacer, Askalânî. Fethu’l-bârî. Beyrut: 1379.
İbn Kesir, İmadüddin Ebi’l-Fida İsmail. Tefsiru’l-Kur’ani’l-Azîm. Kâhire: 1421/2000.
İbn Mace, Ebu Abdillah Muhammed b. Yezid el-Kazvînî. Sünen. Nşr. Muhammed Fuad Abdulbâkî. İstanbul: 1981.
İbn Manzûr, Muhammed b. Mükerrem. Lisanu’l-Arab. Beyrut: Dâru sâdır, ts.
İbn Sa’d, Muhammed. Tabakatü’l-kübrâ. Beyrut: 1960.
İsfahânî, Rağıb, Ebu’l-Kasım Hüseyin b. Muhammed. Müfredatü elfazı’l-Kur’an. Dımeşk: Dâru’l-kalem, 1992.
Kasapoğlu, Abdurrahman. “Kur’an’ın Amaçları Açısından Uyku Hakkında Bir Değerlendirme”. KSÜ İlahiyat Fakültesi Dergisi. Sayı: 4, (2004).
Karaman, Hayrettin, v.dğr. Kur’an Yolu Türkçe Meal ve Tefsir. Ankara: DİB Yayınları, 2007.
Kaynak, Hakan. Uyku. İstanbul: Doğan Kitapçılık, 1998.
Kurtubî, Ebu Abdillah Muhammed b. Ahmed b. Ebi Bekir. el-Câmiu li ahkâmi’l-Kur’an. Beyrut: Müessesetü’r-risale, 1427/2006.
Maverdî, Ebu’l-Hasen Ali b. Muhammed b. Habib. en-Nüketü ve’l-uyûn tefsiru’l-Mâverdî. Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, ts.
Müslim, Ebû’l-Hüseyin Müslim b. el-Haccac el-Kuşeyrî. es-Sahih. Thk. M.Fuad Abdulbâkî. İstanbul: 1981.
Nesefî, Ebu’l-Berekât Abdullah b. Ahmed b. Mahmud. Medariku’t-tenzil ve hakâiku’t-te’vil. Beyrut: Dâru’l-kelimi’t-tayyib, 1419/1998.
Pekcan, Sevgi. “Çocuklarda Normal Uyku”. Uykuda Solunum Bozuklukları. Ankara: Toraks Kitapları, 2015.
Püsküllüoglu, Ali. Türkçe Sözlük. İstanbul: Doğan Kitapçılık, 1999.
Râzî, Fahruddin, Ebu Adbillah Muhammed b. Ömer. Mefatihu’l-gayb, et-Tefsiru’l-kebir. Beyrut: Dâru’l-fikr, 1401/1981.
Râzî, Fahruddin, Ebu Adbillah Muhammed b. Ömer. Mefatihu’l-gayb et-Tefsiru’l-kebir. Trc. Komisyon. Ankara: Akçağ Yay., 1995.
Seâlebî, Ebu Mansur Abdulmelik b. Muhammed b. İsmail. Kitabu fıkhi’l-luga ve esraru’l-arabiyye. Beyrut: el-Mektebetü’l-asriyye, 1420/2000.
Suyûtî, Celaleddin Abdurrahman b. Ebi bekir es-Suyûtî. el-Camiu’s-sağir, Beyrut: Dâru’l-fikr, ts.
Suyûtî, Celaluddin, Abdurrahman b. Ebi Bekir, Celaluddin, Muhammed b. Ahmed, el-Mahallî. Tefsiru celaleyn. Mısır: 1966.
Suyûtî, Celaluddin, Abdurrahman b. Ebi Bekir. ed-Dürrü’l-mensur fi’t-tefsir bi’l-me’sur, Kâhire, 1424/2003.
Taberî, Muhammed b. Cerir. Camiu’l-beyân an te’vili’l-Kur’an. Beyrut: Dâru’l-fikr, 1995.
Tirmizî, Ebû İshak Muhammed b. İsa es-Sevrî. Sünenü’t-Tirmizî. Mısır: 1965.
Vecdi, Muhammed Ferid. el-Mushafu’l-müfesser. Kâhire: Dâru’ş-şa’b, 1977.
Vehbi, Mehmet. Hülasatü’l-beyân fi tefsiri’l-Kur’an. İstanbul: Üçdal Neşriyat, 1969.
Yazır, Muhammed Hamdi. Hak Dini Kur’an Dili. Sad. Komisyon. İstanbul: Azim Dağıtım, ts.
Yetkin, Sinan, Aydın, Hamdullah. Uyku ve Uykuda Psikofizyoloji. Psikiyatri Temel Kitabı, Ankara: Hekimler Yayın Birliği, 2007.
Yıldırım, Celal. İlmin Işığında Asrın Kur’an Tefsiri. İzmir: Anadolu Yay., ts.
Zemahşerî, Carullah Ebi’l-Kasım Mahmud b. Ömer. el-Keşşaf an hakâiki ğavâmidi’t-tenzil ve uyûni’l-ekâvil fi vucûhi’t-te’vil. Riyad: 1418/1998.
Abduldaem Al-Kaheel, http://kaheel7.com/tr/index.php?option=com_content&view=article&id=51:uyku-mucizesi&catid=40:kuran-ve-suennetin-srlar&Itemid=60 (24.04.2016)
Adam Hadhazy, http://www.bbc.com/turkce/ozeldosyalar/2015/02/150223_vert_fut_uykusuzluk (17.04.2016)
http://www.bilimgenc.tubitak.gov.tr/makale/her-gun-ne-kadar-uykuya-ihtiyacimiz-var (25.06.2018)
Sarah Klein, https://www.huffingtonpost.com/entry/sleeping-too-much-health_n_6672274.html (07.07.2018)
http://www.noroloji.org.tr/menu/98/uyku-bozukluklari (28.06.2018)
http://www.starbilgi.com/insan-kac-gun-ac-susuz-kalabilir.html (25.06.2018)
Hakan Kutluay, https://www.makaleler.com/fazla-uyumanin-nedenleri-ve-zararlari (12.07.2018)