Başar KAYIRAN, BİLGE SÖZEN ŞAHNE, Selen YEĞENOĞLU

Sağlık İle İlgili Bilgi İçeren Web Sitelerine Yönelik Etik Düzenlemeler: İlaç Firmaları Örneği

Günümüzde insanın daha bilinçli olma ihtiyacı, sağlık alanında bilgi aramak için internetin kullanımının oldukça yaygınlaşmasına neden olmuştur. Bunu doğrular biçimde, ülkemizde farklı nedenlerle internet kullanan kişilerin %65,9'unun sağlık konusunda çeşitli bilgiler aradığı bilinmektedir. Sağlık sorunlarının nedenleri ve tedavileri, bu alanda sunulan danışmanlıklar, sağlık ile ilgili çeşitli ürünler gibi pek çok farklı alan internet kullanıcılarının ulaşabileceği şekilde web sitelerinde yer almaktadır. Söz konusu bilgilerin ve ürünlerin doğruluğu ve güvenilirliği ile birlikte, kullanıcılar tarafından anlaşılırlığı pek çok probleme neden olabileceği düşünülen tartışmalı konulardır. Özellikle kaynağı konusunda netlik bulunmayan bilgiler, kişilerin sağlık davranışlarında ve dolayısıyla sağlık durumlarında olumsuz sonuçlara neden olabilmektedir. Bu nedenle, toplum sağlığına olumsuz etki edebilecek bilgi kaynaklarının önüne geçilebilmesi ve internet ortamında sağlık alanında faaliyet gösteren bilgi kaynaklarının belirli standartlara sahip olabilmesi için, çeşitli düzenlemelerin varlığı zorunlu hale gelmektedir. Bu bağlamda, ulusal ve uluslararası birçok mevzuatın yanı sıra, çeşitli kuruluşlar tarafından da etik ilkeler oluşturulmuştur. Ancak, söz konusu bu etik ilkeler, web siteleri hazırlanırken dikkate alındığı takdirde, daha anlamlı hale gelecektir. Bu nedenle, söz konusu etik ilkeler konusunda web firmaların hem de kullanıcıların farkındalıklarının arttırılması, özellikle doğru bilgiye ulaşma açısından büyük önem taşımaktadır.

Anahtar Kelimeler:

sağlık bilgisi, Etik kurallar, internet, ilaç endüstrisi

Ethical regulations for health websites: Example of pharmaceutical companies

The need to become more conscious has led to the widespread use of the Internet to seek information in the field of health. To confirm this, it is known that 65.9% of people who use the internet for different reasons in our country search for various information about health. Several issues such as the causes and treatments of health problems, consultations in this field, various products related to health are available on the web sites for internet users. The accuracy and reliability of such information and products, as well as the intelligibility of users are controversial issues that are thought to cause many problems. In particular, information that is not clear about the source may cause negative results in the health behaviors and health conditions of people. For this reason, the existence of various regulations becomes mandatory in order to prevent the sources of information that may have a negative impact on public health and to ensure certain standards for the health-related information sources on the internet. In addition to many national and international legislation, ethical principles have been established by various organizations. However, these ethical principles will become more meaningful if they are taken into account when preparing these websites and when users visit them. Therefore, raising the awareness of web companies and users about these ethical principles is of great importance, especially in terms of accessing the right information.

Keywords:

Health information, Ethical codes, Internet, Drug Industry,

PDF

___

1. Burgoon JK, Buller DB, Woodall WG. Nonverbal communication: The unspoken dialogue. New York: Harper & Row; 1989.
2. Schiavo R. Health communication from theory to practice. San Francisco: A Wiley Imprint; 2007.
3. Tabak RS. Sağlık iletişimi. 2. Baskı. İstanbul: Literatür Yayınları; 2003.
4. Parrott R. Emphasizing communication in health communication. J Commun 2004; 54(4): 751-787.
5. Hülür V. Sağlık ıl̇etış̇ ıṁ ı,̇ medya ve etık̇ : Bıṙ sağlık haberıṅ ıṅ analıż ı.̇ CBÜ Sosyal Bilimler Dergıṡ i 2016;14(1):10.18026/cbusos.87810
6. Özsarıl H, Hoşgör H, Gündüz Hoşgör D. Hastane web site performanslarının halkla ilişkiler ve tanıtım açısından incelenmesi: Türkiye, Hindistan ve İrlanda örnekleri. ACU Sağlık Bil Derg 2016;4:209-217
7. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK). Hanehalkı bilişim teknolojileri kullanım araştırması. [İnternet]. 2016. [Erişim Tarihi: Ağustos 2018]. Erişim adresi: http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=21779.
8. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK). İnternet kullanım istatistikleri. [İnternet]. [Erişim Tarihi: Temmuz 2019]. Erişim adresi: www.tuik.gov.tr/prehaberbulteni.do?id=24862.
9. Andreassen HK, et al European citizens' use of e-health services: A study of sevencountries. BMC Public Health 2007;7:53.
10. Pew Research Center. Health Online. [İnternet]. [Erişim Tarihi: Mayıs 2018]. Erişim adresi: http://pewinternet.org/Reports/2013/Health-online.aspx.
11. Townsend A, et al. E-Health, participatory medicine, and ethical care: A focus group study of patients and health care providers. Use of health-related internet information. J Med Internet Res 2015;17(6):155.
12. World Health Organization. Medical products and the internet: A guide to finding reliable information. [İnternet]. [Erişim Tarihi: Mayıs 2018]. Erişim adresi: http://apps.who.int/medicinedocs/en/d/Js2277e/
13. Yılmaz E. Türkiye’de hastaların internette tıbbi enformasyon arama davranışlarının doktor-hasta iletişimine etkileri. Galatasaray Üniversitesi İletişim Dergisi 2013;Özel Sayı 3:93-108.
14. Bogenschutz MP. Drug information libraries on the internet. J Psychoactive Drugs 2000;32(3):249-258.
15. Akpınar Söylemez B, Gönen Şentürk S, Küçükgüçlü Ö, Demans sendromu ile ilgili Türkçe web sayfalarının içeriğinin incelenmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi 2012; 5(4): 150-156.
16. Bass S. How will internet use affect the patient? A review of computer network and closed internet based system studies and the implications in understanding how the use of the internet affects patient populations. J Health Psychol 2003;8(1):25-38.
17. Esin MN, et al. Erişkin bireylerin ilaç kullanma ile ilgili davranışları, İÜFN Hem Derg 2007;15 (60): 139-145.
18. Gökdağlı G. Kurumsal itibar yönetimi aracı olarak firmaların web sitelerinin değerlendirilmesi. [Yüksek Lisans Tezi]. İstanbul: İstanbul Teknik Üniversitesi; 2010.
19. García-Borbolla FA, Larrán JM, López R. Empirical evidence concerning SMEs' corporate websites: Explaining factors, strategies and reporting. The International Journal of Digital Accounting Research 2005;5(10):171-202.
20. Koçer S. Kurumsal web sitelerinin kurum kimliği açısından incelenmesi: En çok tercih edilen üniversiteler üzerine bir analiz. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi 2017;10(53):756-772.
21. Campbell D, Cornelia Beck A. Answering allegations: The use of the corporate website for restorative ethical and social disclosure. Business Ethics: A European Review 2004; 13(2‐3):100-116.
22. Dragulanescu NG. Website quality evaluations: Criteria and tools. Intl Inform & Libr Rev 2002; 34: 247-254.
23. Van den Bogaert S, et al. In the land of pharma: A qualitative analysis of the reputational discourse of the pharmaceutical industry. Public Relations Inquiry 2018;7(2):127–147.
24. Quintero G, Henry Bundy H. Most of the time you already know: Pharmaceutical information assembly by young adults on the Internet. Subst Use Misuse 2011; 46(7): 898–909.
25.WHO Global Observatory for eHealth. Safety and security on the internet: challenges and advances in Member States: based on the findings of the second global survey on eHealth. [İnternet] [Erişim Tarihi: Ekim 2019]. Erişim adresi: https://apps.who.int/iris/handle/10665/44782
26. IFPMA Code of Practice. [İnternet] [Erişim Tarihi: Ekim 2019]. Erişim adresi: https://www.ifpma.org/wpcontent/ uploads/2018/09/IFPMA_Code_of_Practice_2019.pdf
27. EFPIA Code of Practice. [İnternet] [Erişim Tarihi: Ekim 2019]. Erişim adresi: https://efpia.eu/media/413022/efpia-code-2019.pdf
28. Boyer C, Selby M, Scherrer JR, Appel RD. The health on the net code of conduct for medical and health websites computers. Comput Biol Med 1998;28:603-610.
29. Health On The Net-Hon Foundation. The HON Code of Conduct. [İnternet] [Erişim Tarihi: Ekim 2019]. Erişim adresi: https://www.hon.ch/HONcode/Patients/Conduct.html
30. Health Internet Ethics. Ethical Principles For Offering Internet Health Services to Consumers. [İnternet] [Erişim Tarihi: Ekim 2019]. Erişim adresi: https://www.hiethics.org/Principles.html
31. TC Resmi Gazete. Beşeri Tıbbi Ürünlerin Tanıtım Faaliyetleri Hakkında Yönetmelik. 3 Temmuz 2015. Sayı: 29405 https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2015/07/20150703-2.htm
32. AİFD İyi Tanıtım İlkeleri. [İnternet] [Erişim Tarihi: Ekim 2019]. Erişim adresi: ttps://www.aifd.org.tr/wpcontent/ uploads/2019/10/AIFD-Iyi-Tanitim-IlkeleriTR2019.pdf
33. İEİS İlaç Tanıtım İlkeleri ve Sağlık Mensuplarıyla İlişkiler Hakkında Yönetmelik. [İnternet] [Erişim Tarihi: Ekim 2019]. Erişim adresi: http://www.ieis.org.tr/ieis/assets/media/files/rapor/ITI_SM2013.pdf