Osmanlı Tıp Yazmalarında Zor ve Kolay Doğum Üzerine Bir Araştırma

Geçmişten günümüze bir bütünlük arz eden tıp, insanoğlunun sağlıklı bir yaşam sürebilmesi üzerine gelişimini sürdürmüştür. Dünden bu güne yapılan uygulamalar değişmiş olsa da değişmeyen tek şey tedavinin en iyi şekilde sonuçlanmasının amaçlanması olmuştur. İnsanoğluna hayatın penceresini aralayan doğum konusunda da farklı dönemlerde farklı ya da benzer geliştirilmiştir.Bu hastalıklarını ele alan farklı döneme ait iki eserdeki zor ve kolay doğum bölümlerinin incelenmesi ve karşılaştırılması tarihinde kadın ve çocuk hastalıklarını müstakil olarak işleyen MS XVII. yüzyıla ait Şaban Şifâî’nin kaleme aldığı Tedbîrü’l-Mevlûd ve MS XVIII. yüzyıla ait Gevrekzâde Hâfız Hasan Efendi tarafından kaleme alınan Bikriyye’de yer alan doğum bölümü esas alınmıştır. Özellikle doğumun zorluğu ve kolaylığı, bunun nedenleri ve buna karşı uygulanan tedbirler karşılaştırmalı olarak incelenmiştir. Söz konusu çalışma, tarafımızdan 01.01.2017-03.04.2017 tarihleri arasında hazırlanmıştır. Çalışmada Tedbîrü’l-Mevlûd ve Netîcetü’l-Fikriyye fî Tedbîri Velâdeti’l-Bikriyye isimli iki eser incelenmiştir. Çalışmanın sonucunda, geçmiş dönemlerde doğum öncesinde yapılan hazırlıklar ve doğum esnasında yapılan uygulamalar tespit edilmeye çalışılmıştır. Her iki eserde uygulanan yöntemler ve tedavi metotlarında pek çok noktada farklılıklar olduğu; ancak doğumun en iyi biçimde nasıl yapılacağı sorunu üzerinde odaklanıldığı görülmüştür

A research on complicated and easy delivery in the Ottoman Medicine

Medicine, which has had an integrity from past to present, has developed in order that humankind has a healthy life. Although the practices have changed from yesterday to today, the only thing constant is the aim to achieve the best results of treatments. Different and similar practices and treatment methods related to childbirth, that open life’s window for human being, were advanced in various periods. In this study, it was aimed to examine and compare the complicated and easy delivery chapters in two works, written in different periods, focusing on maternity and children’s diseases. The delivery chapters of Tedbîrü’l-Mevlûd written by Şaban Şifâî in the 17th century addressing exclusively maternity and children’s diseases in the history of medicine, and of Netîcetü’l-Fikriyye fî Tedbîri Velâdeti’l-Bikriyye authored by Gevrekzâde Hâfız Hasan Efendi in the 18th century were based on in the study. The difficulty and easiness in delivery, its reasons, and precautions against it were particularly analyzed comparatively. The study was carried out between 01.01.2017 and 03.04.2017. Two works entitled as Tedbîrü’l-Mevlûd and Netîcetü’l-Fikriyye fî Tedbîri Velâdeti’l-Bikriyye were examined in the study.In the consequence of study, the prenatal preparations and practices during delivery in previous periods were identified. It was observed that the applications and treatment methods differ at multiple points in two works, however both of them focuses on the question how delivery would be performed best

___

  • Örnek SV. Anadolu Folklorunda Ölüm, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Yayınları, 2. Baskı, Ankara:1979.
  • Kahya E. ve Demirhan Erdemir A. Bilimin Işığında Osmanlıdan Cumhuriyete Tıp ve Sağlık Kurumları, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara: 2000.
  • Okumuş N. “Şaban Şifâî”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Cilt 38, İstanbul: 2010, s.208.
  • Şehsuvaroğlu BN., Demirhan Erdemir A. ve Cantay G. Türk Tıp Tarihi, Taş Kitapçılık, Bursa:1984.
  • Bayat AH. Osmanlı Devleti’nde Hekimbaşılık Kurumu ve Hekimbaşılar, Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları, Ankara: 1999.
  • Gevrekzâde Hâfız Hasan, Netîcetü’l-Fikriyye fî Tedbîri Velâdeti’l-Bikriyye, İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi, Türkçe Yazmalar, No: 7092.
  • Şaban Şifâî, Tedbîrü’l-Mevlûd, Süleymaniye Kütüphanesi,Mihrişah Sultan Koleksiyonu, No: 344.