Osmanlı Dönemi Belediye Tabipliği Uygulamasına Karamürsel Örneğinde Bir Bakış
Giriş: Osmanlı Devleti sağlık hizmetini tüm halka ulaştırmak amacıyla IX. yüzyılda belediye tabipliği uygulaması başlatmıştır. Osmanlı Devleti’nin attığı bu adım Osmanlı sağlık tarihi açısından son derece önemlidir. Amaç ve Yöntem: Bu çalışmanın amacı belediye tabipliğinin hayata geçirilmesi konusunda Osmanlı Devleti’nin ne kadar başarılı olduğu sorusuna Başbakanlık Osmanlı Arşivi belgeleri ışığında ve bugün Kocaeli’nin bir ilçesi olan Karamürsel’de görev yapmış belediye tabipleri örneğinde cevaplar aramaktır. Bulgular: Çalışmamız belediye tabiplerinin görev yerlerinin belirlenme şekli, maaşlarının nasıl ödendiği ve rütbelerinin nasıl yükseltildiği konularında bilgi sağlamıştır. Sonuç: Çalışmamızın sağladığı bilgiler Belediye Tabipliği uygulamasında çeşitli aksaklıklar yaşandığını göstermiştir.
A Glance to the Implementation of the Municipal Medicine in the Ottoman Empire in the Case of Karamürsel
Introduction: The Ottoman Empire initiated the practice of municipal physician system in the IXth century in order to bring health service to all people. This step taken by the Ottoman Empire is very important in terms of Ottoman history of medicine. Aim and Methodology: The purpose of this research is seeking an answer about the question that how much the Ottoman Empire was successful to put the municipal medicine system into practice in the case of municipal physicians who carried out their duties in Karamursel, which is a district of Kocaeli today, in the light of the documents which are found in the Prime Minister's Ottoman Archives.Findings: Our work provided information on how the municipal physicians were assigned their duties, how their salaries were paid, and how their rank was raised. Conclusion: The information provided by our research has shown that there were various problems in the practice of the Municipal medicine system.
___
- 1. Aydın E. 19. Yüzyılda Osmanlı Sağlık Teşkilatlanması, Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi 2004; 15(15): 185-207.2. Brockington CF. A short History of Public Health, Oxford Uni. Press, London 1975.3. “Tababet-i Belediye İcrasına Dair Nizamname”, Düstur, Tertip 1, Cilt 2, İstanbul 1861.4. Unat EK. Samastı M. Mekteb-i Tıbbiye-yi Mülkiye, İ.Ü. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Yayınları, İstanbul 1990. 5. “İdare-i Umumiye-i Tıbbiye Nizamnamesi”, Düstur, Tertip 2, Cilt 2, İstanbul 1871.6. “İdare-i Sıhhiye Hakkında Rumeli Şarkıyeye Mahsusu Kanun Velayet”, Düstur, Tertip 1, Zeyl 3, İstanbul 1882.7. “Memleket Etıbbası ve Eczacıları Hakkında Nizamname”, Türkiye Cumhuriyeti Sicili Kavanini, II, 1935.8. “Vilayet-i İdare-i Sıhhiye Nizamnamesi”, Düstur, Tertip 2, Cilt 5, İstanbul 1913.9. Başbakanlık Osmanlı Arşivi, DH.MKT, Dosya No: 1691, Gömlek No:26, 13 Cemaziyelevvel 1307-5 Ocak 1890.10. Başbakanlık Osmanlı Arşivi, BEO, Dosya No: 2250, Gömlek No: 168684, 21 Şevval 1321-10 Ocak 1904.11. Başbakanlık Osmanlı Arşivi, ZB, Dosya No: 40, Gömlek No: 20, 28 Cemaziyelahir 1324-19 Ağustos 1906. 12. Başbakanlık Osmanlı Arşivi, ZB, Dosya No: 40, Gömlek No: 23, 12 Recep 1324-1 Eylül 1906. 13. Başbakanlık Osmanlı Arşivi, ZB, Dosya No: 346, Gömlek No: 22, 14 Recep 1324-3 Eylül 1906.14. Başbakanlık Osmanlı Arşivi, ZB, Dosya No: 346, Gömlek No: 50, 14 Recep 1324-3 Eylül 1906. 15. Başbakanlık Osmanlı Arşivi, ZB, Dosya No: 26, Gömlek No: 18, 21 Recep 1324-10 Eylül 1906. 16. Başbakanlık Osmanlı Arşivi, DH.MKT, Dosya No: 1138, Gömlek No: 63, 21 Zilkade 1324-6 Ocak 1907.17. Başbakanlık Osmanlı Arşivi, DH.İ.UM.EK, Dosya No: 32, Gömlek No: 6, 12 Recep 1335-4 Mayıs 1917.18. Başbakanlık Osmanlı Arşivi, DH.MKT, Dosya No: 2549, Gömlek No: 45, 16 Recep 1319-29 Ekim 1901.19. Başbakanlık Osmanlı Arşivi, DH.MKT, Dosya No: 2570, Gömlek No: 71, 12 Ramazan 1319-23 Aralık 1901.20. Başbakanlık Osmanlı Arşivi, DH.MKT, Dosya No: 1715, Gömlek No: 120, 18 Şaban1307-9 Nisan 1890.21. Başbakanlık Osmanlı Arşivi, DH.MKT, Dosya No: 2370, Gömlek No: 21, 10 Ramazan 1318-1 Ocak 1901.22. Başbakanlık Osmanlı Arşivi, DH.MKT, Dosya No: 2398, Gömlek No: 23, 6 Cemaziyelevvel 1318-1 Eylül 1900.23. Başbakanlık Osmanlı Arşivi, DH.MKT, Dosya No: 1154, Gömlek No: 27, 6 Safer 1325-21 Mart 1907.24. Başbakanlık Osmanlı Arşivi, DH.MKT, Dosya No: 244, Gömlek No: 68, 28 Zilkade 1311-2 Haziran 1894.25. Başbakanlık Osmanlı Arşivi, DH.MKT, Dosya No: 775, Gömlek No: 10, 13 Recep 1321-5 Ekim 1903.26. Başbakanlık Osmanlı Arşivi, DH.MKT, Dosya No: 1936, Gömlek No: 82, 25 Şaban 1309-25 Mart 1892.27. Başbakanlık Osmanlı Arşivi, DH.MKT, Dosya No: 2059, Gömlek No: 23, 18 Şaban 1310-7 Mart 1893.28. Başbakanlık Osmanlı Arşivi, DH.MKT, Dosya No: 2462, Gömlek No: 87, 26 Zilkade 1318-17 Mart 1901.