ON YEDİNCİ YÜZYILDA BİR İLAÇ MECMUASINDA (MECMÛ‘A-İ U‘ÂLECE) TANIMLANAN CİNSEL SORUNLAR VE ÖNERİLEN TEDAVİLER

“İlaç Mecmuası” anlamına gelen ve anonim bir eser görünümü veren yazma eser Mecmû‘a-i Mu‘âlece, klasik Osmanlı tıbbına ait, büyük ölçüde ilaç terkipleri ve macunları oluşturan maddeler, bunların hazırlanışı ve uygulaması üzerinde duran bir türü karşılamaktadır. Eser; besmele ile başlayıp Arapça olarak hastalığa yol açan altı nedeni sıraladıktan sonra, Türkçe ifadeyle beden sıvıları (hıltlar) hakkında bilgi vermeye başlar. Eserde; iktidarsızlık, erken boşalma, cinsel isteğin azlığı ya da fazlalığı ve cinsel organın küçüklüğü olarak gösterilen cinsel sorunlara yönelik terkip, öneriler ve uygulamalar da yer almaktadır. Cinselliği isteği azaltmakla ilgili daha az olmakla birlikte cinsel isteği arttırmakla ilgili öneriler önemli bir yer tutmaktadır. Bununla birlikte eserde tanımlanan cinsel sorunlar ve bu sorunlara ilişkin önerilerin tamama yakını erkeklere yöneliktir. Şerbet, macun, sakız, pelte gibi yenilip içilebilir terkiplerin yanı sıra haricen sürülen merhem ve solüsyon terkiplerin içeriği, hazırlanışı, kullanım şekli ve miktarı detaylı olarak açıklanmaktadır.Bu çalışmada Mecmû‘a-i Mu‘âlece adlı bir tıp yazmasında dağınık ve yer yer tekrar edilen cinsel sorunlar ve bu sorunların tedavisine yönelik öneri, terkip ve uygulamalar bir sistem dâhilinde sınıflandırarak aktarılmaya çalışılacaktır.

Described Sexual Problems and Proposed Treatment at Booklet of Medications (Mecmû‘A-I Mu‘Âlece) in 17th Century

Mecmû‘a-i Mu‘âlece meaning “Booklet of Medications” is an anonymous piece mostly lays stress on preparation of the medications and the substances of the mastics, their preparations and applications belonging to classic Ottoman Medicine. Starting with basmala, after lining up six reasons causing the disorder in Arabic the book starts to give information on humors in Turkish. In the book there are also advices, compositions and applications on sexual disorders such as impotence, premature ejaculation, sexual desire disorders or the small size of the genitalia. Advices on reducing sexual drive are found less but the advices on increasing sexual drive have an important place in the book. However almost all of the defined sexual disorders and advices related to them are devoted to the male. Besides edible and potable compositions such as sorbet, mastic, gum, jell; contents of the compositions, preparations, usages and doses of externally dabbed pomades and solutions is also explained in detail. In this study, the sexual disorders and advices, compositions and applications to cure them found disorganized and repetitive in an medicine handpainted kerchief called Mecmû‘a-i Mu‘âlece will be tried to narrate by making classifications in a systematic way.

___

  • Mecmû‘a-i Mu‘âlece; Yapı Kredi Sermet Çifter Araştırma Kütüphanesi 472
  • Baytop T. Türkiye’de Bitkiler ile Tedavi Geçmişte ve Bugün, İlaveli İkinci Baskı, Nobel Tıp Kitapevleri, İstanbul. 1999.
  • Gereklioğlu Ç, Başhan, İ, Akpınar E,. Erkek Cinsel İşlev Bozukluklarında Aile Hekimliği Yaklaşımı, Marmara Med. J 2010; 23(2):308-315.
  • Devellioğlu F. Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat, Aydın Kitabevi, Ankara, 2000.