Mersin ilinde bir kadın şifacı
Geleneksel kadın şifacı/halk ebesinin kullandığı yöntemler, halk tıbbı uygulamaları tecrübeye dayanan ve kuşaktan kuşağa aktarılarak oluşan tedavi yöntemleridir. Bu yöntemleri uygulayan kaynak kişilere ulaşılarak özgün iyileştirme pratiklerinin toplanması ve bu bilgilerin kayıt altına alınması tıp tarihi açısından önemlidir. Topluma sağlık hizmeti sunan sağlık profesyonellerinin, yapılmakta olan geleneksel uygulamaların farkında olmaları, onlara toplumun sağlık gereksinimlerini belirlemelerinde yardımcı olacaktır. Bu bağlamda yaptığımız bu araştırmada, günümüzde yaşayan kadın şifacının yaptığı uygulamaların değerlendirilmesi amaçlandı. Kaynak kişiye araştırmacılar tarafından 20.02.2016 tarihinde Mersin İli Silifke ilçesi, Uzuncaburç köyünde ev ziyareti yapıldı. Görüşmeyi kabul etmesi sonrasında amacımız hakkında kaynak kişiye bilgi verildi, derinlemesine görüşme tekniği kullanılarak yüz yüze görüşüldü. Kadın şifacımız, ağırlıklı olarak kadın hastalıkları ve doğum eylemi konusundaki uygulamalarla ilgilenmektedir. Araştırmadaki kaynak kişi kadın şifacı/halk ebesi okuryazar, 86 yaşında, uygulamalarına 50 yıl aktif olarak devam etmiştir. Şifacı Uzuncaburç Köyünde ve yakın köylerde 82 kadına doğum yaptırdığını belirtmiştir. Halk ebesi kadın hastalılarında, doğumda ve diğer sistemik hastalıklarda dinsel, bitkisel, hayvan kökenli tedaviler uygulamaktadır. Halk ebesinin uygulamaları ile tarihte ve günümüzde Anadolu’nun diğer yörelerinde ve tarihi tıp eserlerinde yapılan uygulamalar karşılaştırıldı. Geleneksel kadın şifacı/ halk ebesinin özgün uygulamaları halk hekimliğine, tıp tarihi, geleneksel tedavi ve bakım uygulamalarına katkı sağlayacağı için bu bilgilerin kayıt altına alınması önemli olmakla birlikte, yapılan bazı uygulamaların tıbbi sakıncaları olabileceğini, modern tıp uygulanmasının gecikmesine neden olabileceğini söylemek mümkündür.
Anahtar Kelimeler:
halk ebesi, kadın şifacı, geleneksel tıp, doğum
A Woman Healer In Mersin
The methods used by the midwife or traditional woman healer are the treatment methods formed through the practices of folk medicine based on the experience transferred from generation to generation. Reaching the resource persons practicing these methods, it is important in terms of the history of medicine to collect the unique healing practices and register this information.Being aware of the traditional practices carried out will help the health professionals, servicing for the health care of community, and determine the health needs of it. In this context, our study aims to evaluate the practices of a woman healer living today. Traditional woman healer was visited to home by researchers in the village of Uzuncaburç Silifke, Mersin Province on 20 of February 2016. After the healer’s approval the researchers informed her about the purpose of the study and using the in-depth interview technique, they had face-to-face talk with her. The woman healer is mainly interested in the practices of the treatment of gynecological diseases and other systemic diseases. The resource person in this research is 86 years old, literate and has continued her practices actively for 50 years. The healers told that she gave birth to 82 women both in the village of Uzuncaburç and in nearby villages. The midwife is applying religious, vegetable and animal origin treatments in giving birth and for other systemic diseases The midwife’s practices were compared with the practices mentioned in ancient medicine books, and the practices done in other regions of Anatolia.Although it is important to register this kind of information since the unique practices of the traditional woman healer and midwife will contribute to the folk medicine, medical history, traditional treatment and care practices, it is possible to say that some of the applications may cause medical drawbacks and delay the implementation of modern medicine
Keywords:
Halk Ebesi, Kadın Şifacı, Geleneksel Tıp Doğum/Midwife, Women Healer, Traditional Medicine, Birth,
___
- Doğan Ş. XIV.-XV. Yüzyıl Türkçe Tıp Metinlerinde Halk Hekimliği İzleri. Millî Folklor 2011;5(89):120-132.
- Köker AH. Doğum ve Ebelik Tarihi. Erciyes Üniversitesi Matbaası, Kayseri 1997.
- Örnek SV. Türk Halk Bilimi. Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara 2000.
- Artun E. Doğum. Türk Halk Bilimi. Kitabevi, İstanbul 2005:98-100;125-129.
- Ögenler O. Kadıoğlu S. Uzel İ. Klasik Tıp Döneminde Ebeler, Kadın Hekimleri ve Kadın Hekimler. Mersin Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 2009:2(2);10-13.
- Uzel İ. Anadolu’da Bulunan Antik Tıp Aletleri. Türk Tarihi Kurumu Basımevi, Ankara, 2000.
- Alanya N. Ebelik Mesleği ve Tarihçesi. Ankara Çağ Matbaası, 1979.
- Sibley LM, Sipe TA, Brown CM, Diallo MM, McNatt K, Habarta N. Traditional Birth Attendant Training For İmproving Health Behaviours and Pregnancy Outcomes (Review), The Cochrane Collaboration. Published by John Wiley & Sons, Ltd. World Health Organization. General Guidelines for Methodologies on Research and Evaluation of Traditional Medicine. Geneva: WHO Books.2000:80.
- Şar S. Anadolu’da Halk Hekimliği Uygulamaları. Türkiye Klinikleri J MedEthics 2005: 13;131-136.
- Global Health History Seminar on Traditional Medicine and Ayurveda, WHO-HQ, Geneva, 19 March 2015. Erişim adresi: http://www.who.int/global_health_histories/seminars/Dr_Zhangs_Presentation_GHHSeminar_86.pdf
- Measure DHS. Demographic and Health Surveys, STAT Compiler. Calverton, MD: Macro International, 2002. 2013 Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması (TNSA), Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü, Ankara, Kasım ;151. Erişim adresi:http://www.hips.hacettepe.edu.tr/tnsa2013/rapor/TNSA_2013_ana_rapor.pdf
- Temkin O. Soranus’ Gynecology. Baltimore Johns Hopkins Press,1991.
- Jackson R. Roma İmparatorluğu’nda Doktorlar ve Hastalıklar. Çeviren: Mumcu Şenol. Homer Kitabevi ve Yayıncılık Ltd. Şti, İstanbul 1999.
- Yıldırım G, Işık T. Kayseri İlinde Bir Halk Şifacısı. Folklor/Edebiyat Dergisi 2014;20(78):239-252.
- Başçetinçelik A. Karaisalı ve Çevresinde Doğum, Evlenme, Ölüm. Kuvayı Milliye Şenlikleri Dünden Bugüne. Karaisalı- Adana 2001:2-7. Erişim adresi: turkoloji.cu.edu.tr/CUKUROVA/makaleler/bascetincelik_karaisali.pdf
- Yıldırım G. Kadıoğlu S. Sivas’ta Alternatif Üreme Yardımı Sunan Geleneksel Bir Ebe. Folklor/Edebiyat Dergisi ;12(48):359-378. Kahya E. İbn-i Sina. El- Kanun Fit-Tıbb. Ankara, 2014.
- Gülengül G, Treben M. Tanrının Eczanesinden Sağlık-Bitkiler ile Deneyimler ve Öneriler, İstanbul 2008;6: 1-168.
- Taşkın L. Doğum ve Kadın Sağlığı Hemşireliği. Sistem Ofset Matbaacılık, Ankara; 2011.
- Sancak Ş, Alver M. Cinsiyet Tahminine Dayalı İnanış ve Uygulamalara Yönelik Bir Değerlendirme, Alman Kültürü Ve Türk Kültüründe Karadeniz Örneği Karadeniz Araştırmaları. 2011;30:143-155.
- Işık MT, Akçınar M, Kadıoğlu S. Mersin İlinde Gebelik, Doğum ve Loğusalık Dönemlerinde Anneye ve Yenidoğana Yönelik Geleneksel Uygulamalar. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi 2010: 7(2);63-84. Erişim adresi: http://www.insanbilimleri.com
- Yıldırım G, Ağapınar Şahin S. Halk Ebelerinin Doğum Hazırlığı ve Eylemi Sırasındaki Uygulamalarının Modern Tıp ve Tarihi Tıp Kaynaklarındaki Uygulamalarla Karşılaştırılması. Millî Folklor 2014;26(103):20-31.
- Şenol V ve ark. Kayseri İlinde Halk Ebeliği ile İlgili Geleneksel Uygulamalar. Klinik Gelişim 2004;17(3/4):47-55.
- Bloom SL, McIntire DD, Kelly MA, Beimer HL, Burpo RH, Garcia MA, Leveno KJ. Lack of effect of walking on labor and delivery. The New England Journal Of Medicine 1998;9(339):76-79.
- Chang MY, Chen CH, Huang KF. A Comparison Of Massage Effects On Labor Pain Using The Mcgill Pain Questionnaire. J Nurs Res 2006;14:190-7.
- Uzel İ. Cerrâhiyyetü’l-Hâniyye. I,II. Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara, 1992.
- Kabalcıoğlu F, Kurçel MA. Niteliksel Bir Araştırma: Şanlıurfa’da Geleneksel Ebeler ve Doğuma Yönelik Geleneksel Yöntemleri. Türkiye Klinikleri J Gynecol Obst 2008;18(6): 377-382.
- Doğaner A. Osmaniye Yöresinde Yaşayan Ulaşlı Türkmenlerinin Geçiş Törenleri. HÜ SBE Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı Türk Halk Bilimi (Folklor) Bilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, Ankara 2006.
- ISSN: 1309-761X
- Yayın Aralığı: Yılda 3 Sayı
- Başlangıç: 2010
- Yayıncı: OYA ÖGENLER
Sayıdaki Diğer Makaleler
Mersin ilinde bir kadın şifacı
Malatya’da yaşanan bulaşıcı hastalıklar ve karantina uygulamaları (1889
Türk Halk Hekimliğindeki Ocak Çeşitleri
Osmanlının Suriye’ye son hizmetlerinden Şam Tıp Fakültesi zorunluluktan mı kuruldu?
XVI. Yüzyılda Osmanli Mahkeme Kayitlarinda Atlarin Korunması