Mehmet Fatih ŞİRAZ, Adalet DEĞİRMENCİ, Mehmet Sabri BOZDAŞ

COVID-19 PANDEMİ SÜRECİNDE BİREYLERİN DUYGUSAL ÖZYETERLİK VE POZİTİF DİNİ TUTUMLARININ ÖLÜM KAYGISI İLE İLİŞKİSİ

Bu çalışmanın amacı pandemi sürecinde duygusal özyeterlik ve ölüm kaygısı arasındaki ilişkide pozitif dini tutumların rolünü belirlemektir. Ayrıca ölüm kaygısının cinsiyet, yaş ve medeni durum sosyodemografik değişkenleri açısından farklılaşma düzeyleri ve ilişkileri de incelenecektir. Örneklem grubu 18-66 yaş arası 598 (404 kadın, 194 erkek) bireyden oluşmaktadır. Araştırmada sosyodemografik veri formu, Duygusal Özyeterlik Ölçeği (DÖÖ), Türkçe Ölüm Kaygısı Ölçeği( TÖKÖ) ve Dini Başa Çıkma Ölçeği (DBÇÖ) kullanılarak veriler toplanmış ve sonuçlar analiz edilmiştir. Araştırmada elde edilen bulgulara göre, duygusal özyeterlik ile pozitif dini tutumlar arasında pozitif yönde (r=,157; p.05). Ölüm kaygısı sosyodemografik değişkenler açısından incelendiğinde yaş değişkeni ile arasında negatif yönde anlamlı ilişki olduğu (r=-.131; p.05). Bu bulgular ışığında araştırmacılara ve ruh sağlığı çalışanlarına toplum ve birey sağlığı için ölüm kaygısını azaltmaya yönelik psikoeğitim müdahale programları hazırlarken duygusal öz yeterliliği destekleyecek etkinliklere de yer vermelerinin program etkililiğini arttıracağı söylenebilir.

Anahtar Kelimeler:

ölüm kaygısı, özyeterlik, pandemi

The Role Of Positive Religious Attitudes In The Relationship Between Emotional Self-efficacy And Death Anxiety In The Pandemic Process

The purpose of this study was to determine the role of positive religious attitudes in the relationship between emotional self-efficacy and death anxiety in the pandemic process. Besides, the relationships and differantiation levels of death anxiety were examined in terms of gender, age and marital status socio-demographic variables. The Emotional Self-efficacy Scale, the Turkish Death Anxiety Scale and the Religious Coping Scale were applied to 598 people between the ages of 18-66 in total, 404 were women (67,5%) and 194 were men (32,5%). According to the results obtained in the research, it was determined that there was a positive correlation (r=,157; p.05) between positive religious attitudes and death anxiety. When death anxiety was examined in terms of socio-demographic variables, a significant negative relationship (r=-.131; p

Keywords:

death anxiety, self-efficacy, pandemic,

PDF

___

KAYNAKLAR Aksu T., Okçay H. (2010) Yaşam dönemlerine göre ölüm algısı ve hemşirelik yaklaşımı. Fırat Sağlık Hizmetleri Dergisi, 5(14):113-126.
Al-Sabwah MN., Abdel-Khalek AM. (2006). Religiosity and Death Distress in Arabic College Students. Death Studies. 30(4):365–375. Doi:10.1080/07481180600553435
Amjad A. (2014). Death anxiety as a function of age and religiosity. Journal of Applied Environmental and Biological Sciences. 4(9S):333-41.
Bandura A. (1993). Perceived Self-Efficacy in Cognitive Development and Functioning. Educational Psychologist. 28(2):117–148. Doi:10.1207/s15326985ep2802_3
Bandura A. (2000). Exercise of Human Agency Through Collective Efficacy. Current Directions in Psychological Science. 9(3):75–78. doi:10.1111/1467-8721.00064
Bandura A. (2002). Social Cognitive Theory in Cultural Context, Applied Psychology: An International Review. 51(2):269-290. Doi: 10.1111/1464-0597.00092
Baron R.M., Kenny D.A. (1986). The Moderator-Mediator Variable Distinction in Social Psychological Research: Conceptual, Strategic, and Statistical Considerations, Journal of Personality and Social Psychology. 51(6):1173-1182. Doi: 10.1037//0022-3514.51.6.1173
Chuin C.L., Choo C. (2009). Age, gender, and religiosity as related to death anxiety. Sunway Academic Journal, 6:1-16. Cicirelli V.G. (1999). Personality and Demographic Factors in Older Adults’ Fear of Death. The Gerontologist. 39(5):569–579. Doi:10.1093/geront/39.5.569
Eisenberg N., Spinrad, T.L. (2004). Emotion-Related Regulation: Sharpening the Definition. Child Development. 75(2):334–339. Doi: 10.1111/j.1467-8624.2004.00674.x
Ekşi F., Okan N., Kökçam B., Ekşi H. (2019). Yaşamin Anlami Ve Yaşamin Amaci Değişkenlerinin Ölüm Kaygısını Yordamalari Üzerine Bir Model Denemesi, J of Social and humanities Sciences research. 6(32):72-84. Doi: 10.26450/jshsr.972
Ekşi H., Sayın M. (2016). The adaptation of Religious Coping Scale into Turkish language: A study of bilingual equivalance, validity and reliability. Paper presented at the AGP Humanities and Social Sciences Conference, BAU International Berlin University, 19-22 May, Berlin, Germany.
Ellis L., Wahab E.A., Ratnasingan M. (2013). Religiosity and fear of death: a three‐nation comparison. Mental Health, Religion & Culture. 16(2):179–199. Doi:10.1080/13674676.2011.652606
Erdoğdu M.Y., Özkan M. (2007). Farklı dini inanışlardaki bireylerin ölüm kaygıları ile ruhsal belirtiler ve sosyodemografik değişkenler arasındaki ilişkiler. İnönü Univ Tıp Fak Dergisi. 14(3):171-179.
Feifel H., Nagy V.T. (1981). Another look at fear of death. Journal of Consulting and Clinical Psychology. 49(2):278–286. Doi:10.1037/0022-006x.49.2.278
Field, A. (2005). Discovering Statistics using SPSS: Exploratory factor analysis, (2. Edt.). pp.619-680. California: SAGE Publications Ltd.
Florian V., Kravetz S. (1983). Fear of personal death: Attribution, structure, and relation to religious belief. Journal of Personality and Social Psychology. 44(3):600–607. Doi: 10.1037/0022-3514.44.3.600
Freud, S. (1925). Thoughts For the Times on War and Death. Strachey J. (Trans.). pp. 275-300. London: Collet Papers, Hogart Press.
Fry PS. (2003). Perceived self-efficacy domains as predictors of fear of the unknown and fear of dying among older adults. Psychology and Aging. 18(3):474–486. Doi:10.1037/0882-7974.18.3.474
George D., Mallery M. (2019). IBM SPSS Statistics 25 Step by Step: A Simple Guide and Reference, (15. Edition), p. 114. New York: Routledge.
Hair JF., Black WC., Babin BJ., Anderson RE. (2019). Multivariate Data Analysis. Preparing for Multivariate Analysis, (Eighth ed.), p.48. United Kingdom: Cengage.
Kalaoğlu-Öztürk Z. (2010). Yaşlı bireylerde ölüm kaygısı. Çukurova Üniversitesi Tıp Fakültesi, Uzmanlık tezi, Adana. Kartopu S. (2015). Özyeterlilik Kimlik Duygusu Ve Dindarlık Eğilimi, Gümüşhane Üniversitesi Yayınları-27 ss. 243-250. Ankara: Sage
Keller JW., Sherry D., Piotrowski C. (1984). Perspectives on Death: A Developmental Study. The Journal of Psychology. 116(1):137–142. Doi:10.1080/00223980.1984.9923628
Kımter N., Köftegül Ö. (2017). Yetişkinlerde Ölüm Kaygısı İle Dindarlık Arasındaki İlişki Üzerine Bir İnceleme, J of Sakarya University Faculty of Theology. 19(36):55-82. Doi: 10.17335/sakaifd.327235
Mutluer S. (2006). Özgüven Oluşmasında Manevî Değerlerin Rolü, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
Neimeyer RA., Bagley KJ., Moore MK. (1986). Cognitive structure and death anxiety. Death Studies. 10(3): 273–288. Doi:10.1080/07481188608252823
Petrides K.V., Sangareau Y., Furnham A., Frederickson N. (2006). Trait Emotional Intelligence and Children’s Peer Relations at School. Social Development. 15(3):537–547. Doi: 10.1111/j.1467-9507.2006.00355.x
Rasmussen CH., Johnson ME. (1994). Spirituality and Religiosity: Relative Relationships to Death Anxiety, J Of Death And Dying. 29(4):313-318. Doi: 10.2190/D1M9-3W6J-FY33-G3HQ
Robbinson RA. (1991). Death Anxiety, Death Competency and Self-Actualization in Hospice Volunteers, The Hospice Journal,7(4):29-35. Doi: 10.1300/J011v07n04_02
Roff LL., Butkeviciene R., Klemmack DL. (2002). Death Anxiety And Religiosity Among Lithuanian Health And Social Service Professionals, Death Studies. 26(9):731-742. Doi: 10.1080/07481180290106517
Sarıçam H., Güven M. (2012). Özgüven ve Dinî Tutum, The Journal of Academic Social Science Studies. 5(7):573- 586. Sarıkaya, Y., Baloğlu, M. (2016). The development and psychometric properties of the Turkish death anxiety scale (TDAS), Death Studies, 40(7):419-431. Doi: 10.1080/07481187.2016.1158752
TDK-Türk Dil Kurumu (2020). Salgın. Güncel Türkçe Sözlük içinde. Erişimtarihi/adresi: 16 Haziran 2020/ https://sozluk.gov.tr/
Tomer A., Eliason G. (1996). Toward a comprehensive model of death anxiety, Death Studies. 20(4):343-365. Doi: 10.1080/07481189608252787
Totan T., İkiz E., Karaca R. (2010). Duygusal öz-yeterlik ölçeğinin Türkçeye uyarlanarak tek ve dört faktörlü yapısının psikometrik özelliklerinin incelenmesi. Buca Eğitim Fakültesi Dergisi. 28:71-95.
WHO-World Health Organization, (2020). Covid-19 Pandemic. Erişim tarihi/adresi: 19 Mayıs/ https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019
Wen YH. (2010). Religiosity and death anxiety. The Journal of Human Resource and Adult Learning. 6(2):31-37.