Serap RANDA, Gülay ALTUN UĞRAŞ, Kadir ESER

Meme kanserli kadınların cerrahi girişim sonrası yaşadıkları üst ekstremite sorunlarının yaşam kalitesine etkisi

Amaç: Araştırmada, meme kanseri cerrahisi uygulanan kadınların yaşadığı üst ekstremite sorunlarını ve bu sorunların yaşam kalitesine etkisini belirlemek amaçlandı. Yöntem: Tanımlayıcı tipteki bu araştırmanın örneklemini, tek taraflı meme kanseri cerrahisi sonrası üzerinden en az bir, en fazla 24 ay geçmiş olan 81 kadın oluşturdu. Veriler, Kasım 2015- Ağustos 2016 tarihleri arasında toplandı. Araştırmada, “Omuz Ağrı ve Özürlülük İndeksi (OAÖİ)”, “Avrupa Kanser Araştırma ve Tedavi Teşkilatı Yaşam Kalitesi Ölçeği (EORTC QLQ-C30)” ve “Meme Kanserine Özgü Yaşam Kalitesi Ölçeği (EORTC QLQ- BR23)” kullanıldı. Omuz hareket açıklığı ölçüldü ve lenfödem değerlendirildi. Bulgular: Araştırmaya katılan kadınların %37’sinde omuz eklem hareket kısıtlılığı; %19.8’inde lenfödem vardı. Omuz eklem hareket kısıtlılığı olan kadınların olmayanlara göre OAÖİ puanlarında anlamlı fark saptandı. Omuz eklem hareket kısıtlılığı olan kadınların, EORTC QLQ-C30 ölçeğinin fiziksel işlev, ağrı; EORTC QLQ-BR23 ölçeğinin meme ve kola bağlı semptom puanlarında anlamlı fark bulundu. OAÖİ ile EORTC QLQ-C30 ve EORTC QLQ-BR23 yaşam kalitesi ölçekleri arasında anlamlı ilişki vardı. Lenfödem ile OAÖİ ve yaşam kalitesi ölçekleri arasında ise anlamlı ilişki bulunmadı. Sonuç: Araştırma bulguları, kadınların meme kanseri cerrahisi sonrası yaşam kalitesini azaltan üstekstremite sorunları yaşadığını ve bu sorunların ağrı, yorgunluk, dispne, uykusuzluk gibi semptomların görülme sıklığını artırdığını ortaya koydu.

Anahtar Kelimeler:

Meme kanseri, cerrahi, üst ekstremite sorunları, yaşam kalitesi

Effect of upper extremity problems of women with breast cancer after surgery to quality of life

Aim: This study aims to identify upper extremity problems of women applied with breast cancer surgery and effects of these problems to quality of life. Method: The sample of this descriptive study consisted of 81 women with a history of at least one, at most 24 months after the unilateral breast cancer surgery. Data was collected between November 2015 – August 2016. “Shoulder Pain and Disability Index (SPADI)”, “European Organization for the Research and Treatment of Cancer (EORTC QLQ-C30)” and “The EORTC Breast Cancer-Specific Quality of Life Questionnaire (EORTC QLQ- BR23)” scales were used in study. Shoulder motion range was measured and lymphedema was evaluated. Result: Out of 37% of women had restriction of shoulder motion; 19.8% had lymphedema. There was a significant difference between pain, disability and total score of SPADI at women with shoulder motion restriction compared to those not having. Meaningful difference was found in EORTC QLQ-C30 scale score of physical function and pain, and in EORTC QLQ-BR23 scale score of breast and arm symptoms at women with shoulder motion restriction. There was a significant relationship between SPADI and EORTC QLQ-C30 and EORTC QLQ-BR23 quality of life scales. No meaningful relationship was found between lymphedema with SPADI and quality of life scales. Conclusion: There search findings suggested that women experience upper extremity problems that reduce the quality of life after breast cancer surgery and that these problems increase frequency of symptoms like pain, fatigue, dyspnea and insomnia.

PDF

___

1. World Cancer Research Fund Internatinonal. Breast cancer statistics. Erişim yeri: http://www.wcrf.org/int/cancer-facts-figures/data-specific-cancers/breast-cancer-statistics, Erişim Tarihi: 24.07.2018.
2. Hacıkamiloğlu E, Gültekin M, Boztaş G, Dündar S, Utku EŞ, Ergün A, Sevinç A, Tütüncü S, Seymen E. Türkiye Kanser İstatistikleri. İçinde: Şencan İ, Keskinkılıç B Edt: T.C. Sağlık Bakanlığı, Türkiye Halk Sağlığı Kurumu, Ankara, 2017: 1-57. Erişim Yeri: http://kanser.gov.tr/Dosya/ca_istatistik/2014-RAPOR.pdf, Erişim Tarihi: 24.07.2018.
3. Yıldız A, Karayurt Ö. Meme kanserli kadınların lenfödem nedeniyle yaşadıkları güçlükler. Meme Sağlığı Dergisi/Journal of Breast Health 2011; 7(3): 154-162.
4. Kaya T, Karatepe AG, Günaydın R, Yetiş H, Uslu A. Disability and health-related quality of life after breast cancer surgery: relation to impairments. Southern Medical Journal 2010;103(1): 37-41.
5. Büyükakıncak Ö, Akyol Y, Özen N, Ulus Y, Cantürk F, Tander B, Büyükakıncak S, Bilgici A, Kuru Ö. Meme kanseri olan hastalarda cerrahi sonrası erken dönemde yaşam kalitesi: omuz ağrısı, el kavrama gücü, dizabilite ve emosyonel durum ile ilişkisi. Turkish Journal of Physical Medicine & Rehabilitation/Türkiye Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon Dergisi 2014; 60(1): 1-6.
6. Şimşir Atalay N, Taflan Selçuk S, Ercidoğan Ö, Akkaya N, Sarsan A, Yaren A, Şahin F. Meme cerrahisi ve aksiller diseksiyon uygulanan meme kanserli hastalarda üst ekstremite problemlerinin sıklığı ve yaşam kalitesine etkisi. Journal of Physical Medicine & Rehabilitation Sciences/Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon Bilimleri Dergisi 2011; 57: 186-192.
7. Nesvold IL, Fosså SD, Holm I, Naume B, Dahl AA. Arm/shoulder problems in breast cancer survivors are associated with reduced health and poorer physical quality of life. Acta Oncol 2010; 49(3): 347-353.
8. Akca M, Ata A, Nayır E, Erdoğdu S, Arıcan A. Impact of surgery type on quality of life in breast cancer patients. J Breast Health 2014; 10(4): 222-228.
9. Soyder A, Taştaban E, Özbaş S, Boylu Ş, Özgün H. Frequency of early-stage lymphedema and risk factors in postoperative patients with breast cancer. J Breast Health 2014; 10(2): 92-97.
10. Demir SG. Meme kanseri nedeniyle ameliyat olan hastalarda kendi kendine lenfödem yönetimi. Meme Sağlığı Dergisi 2008; 4 (2): 62-69.
11. Bicer A, Ankarali H. Shoulder pain and disability index: a validation study in Turkish women. Singapore Med J 2010; 51(11): 865-870.
12. Demirci S, Eser E, Ozsaran Z, Tankisi D, Aras AB, Ozaydemir G, Anacak Y. Validation of the Turkish versions of EORTC QLQ-C30 and BR23 modules in breast cancer patients. Asian Pac J Cancer Prev 2011; 12(5): 1283-1287.
13. Fayers PM, Aaronson NK, Bjordal K, Groenvold M, Curran D, Bottomley A, on behalf of the EORTC Quality of Life Group. The EORTC QLQ-C30 Scoring Manual. 3rd Edition, Brussels, European Organisation for Research and Treatment of Cancer, 2001.
14. Evans JD. Straight forward statistics for the behavioral sciences. CA, Pacific Grove, Brooks/Cole Publishing, 1996.
15. Hayes SC, Johansson K, Stout NL, Prosnitz R, Armer JM, Gabram S, Schmitz KH. Upper-body morbidity after breast cancer. Incidence and evidence for evaluation, prevention, and management within a prospective surveillance model of care. Cancer 2012; 118(58): 2237-2249.
16. Johansen S, Fossa K, Nesvold IL, Malinen E, Fossa SD. Arm and shoulder morbidity following surgery and radiotherapy for breast cancer. Acta Oncol 2014; 53(4): 521-529.
17. Acet N. Meme kanseri tanılı hastalarda cerrahi sonrası omuz mobilitesi, omuz ağrısı ve omuz fonksiyonunun değerlendirilmesi (Yüksek Lisans Tezi), Nevin Atalay Güzel, Yayınlanmamış tez, Ankara, 2016.
18. Thomas-MacLean RL, Hack T, Kwan W, Towers A, Miedema B, Tilley A. Arm morbidity and disability after breast cancer: new directions for care. Oncol Nurs Forum 2008; 35(1): 65-71.
19. Devoogdt N, Van Kampen M, Christiaens MR, Troosters T, Piot W, Beets N, Nys S, Gosselink R. Short‐and long‐term recovery of upper limb function after axillary lymph node dissection. Eur J Cancer Care 2011; 20(1): 77-86.
20. Hidding JT, Beurskens CHG, van der Wees PJ, van Laarhoven HWM, Nijhuis-van der Sanden MWG. Treatment related impairments in arm and shoulder in patients with breast cancer: a systematic review. Plos One 2014; 9(5): e96748.
21. Levangie PK, Drouin J. Magnitude of late effects of breast cancer treatments on shoulder function: a systematic review. Breast Cancer Res Treat 2009; 116(1): 1-15.
22. Lauridsen MC, Overgaard M, Overgaard J, Hessov IB, Cristiansen P. Shoulder disability and late symptoms following surgery for early breast cancer. Acta Oncol 2008; 47(4): 569-575.
23. Shamley DR, Srinanaganathan R, Weatherall R, Oskrochi R, Watson M, Ostlere S, Sugden E. Changes in shoulder muscle size and activity following treatment for breast cancer. Breast Cancer Res Treat 2007; 106(1): 19-27.
24. Sagen A, Kaaresen R, Sandvik L, Thune I, Risberg MA. Upper limb physical function and adverse effects after breast cancer surgery: a prospective 2.5-year follow-up study and preoperative measures. Arch Phys Med Rehabil 2014; 95(5): 875-881.
25. Assis MR, Marx AG, Magna LA, Ferringno ISV. Late morbidity in upper limb function and quality of life in women after breast cancer surgery. Braz J Phys Ther 2013; 17(3): 236-243.
26. Velloso FS, Barra AA, Dias RC. Functional performance of upper limb and quality of life after sentinel lymph node biopsy of breast cancer. Braz J Phys Ther 2011; 15(2): 146-153.
27. Rietman JS, Geertzen JHB, Hoekstra HJ, Baas P, Dolsma WV, Vries J, Groothoff JW, Eisma WH, Dijkstra PU. Long term treatment related upper limb morbidity and quality of life after sentinel lymph node biopsy for stage I or II breast cancer. Eur J Surg Oncol 2006; 32(2): 148-152.
28. Ahmed RL, Prizment A, Lazovich DA, Schmitz KH, Folsom AR. Lymphedema and quality of life in breast cancer survivors: The Iowa Women’s Health Study. J Clin Oncol 2008; 26(35): 5689-5696.
29. Park JE, Jang HJ, Seo KS. Quality of life, upper extremity function and the effect of lymphedema treatment in breast cancer related lymphedema patients. Ann Rehabil Med 2012; 36(2): 240-247.
30. Liu CQ, Guo Y, Shi JY, Sheng Y. Late morbidity associated with a tumour-negative sentinel lymph node biopsy in primary breast cancer patients: a systematic review. Eur J Cancer 2009; 45(9): 1560-1568.