Türkiye Cumhuriyetin İlanından 2005’e Eğitim Felsefelerinin İlkokul Programlarına Yansıması

Bilgelik sevgisi anlamına gelen felsefe, insanın zihninin sistematik bir biçimde çalışmasının ürünüdür. Eğitim felsefesi ise eğitimin imkânı, doğası, amaçları ve yöntemleri ile ilgili problemleri, felsefeye özgü yöntemlerle ele alan felsefe dalıdır. Eğitim felsefeleri eğitim programlarının şekillenmesinde önemli unsurlardan biridir. Çünkü eğitim programları geliştirilirken, eğitim felsefeleri programın hem yönünün hem de içeriğinin oluşmasında önemli bir rol oynamaktadır. Alanyazındaki çalışmalarda, eğitim programlarına başat eğitim felsefelerinin yansıyıp yansımadığını ya da ağırlıklı olarak programlarda hangi eğitim felsefelerinin yansıdığını gösteren herhangi bir çalışma yer almamaktadır. Bu araştırmada 1926’dan 2005’e geliştirilen ilkokul/ilköğretim programlarına hangi eğitim felsefelerinin yansıdığının belirlenmesi amaçlanmıştır. Var olan durumu betimlemeyi amaçlayan nitel araştırmada, 1926 İlk mekteplerin müfredat programı, 1936, 1948, 1968 ilkokul programları ile 1998 ve 2005 ilköğretim programları analiz kapsamına alınmıştır. Araştırmanın ana veri kaynağı olan ilkokul/ilköğretim programları doküman incelemesi tekniği kullanılarak incelenmiştir. Programların genel amaçları, amaçları, hedef ve hedef davranışları/kazanımları, içerikleri, öğrenme-öğretme süreçleri, ölçme ve değerlendirme yaklaşımları, araçları ve yöntemleri içerik analizi ile çözümlenmiştir. Araştırmada, 1926’dan 2005 yılına kadar geliştirilen ilkokul/ilköğretim programlarında ilerlemecilik ve esasicilik felsefelerinin, 2005 programında ise ilerlemecilik felsefenin görüldüğü sonucuna ulaşılmıştır. 2005 programının uygulamasının ilerlemecilik felsefesinden uzak olduğu görülmüştür. İlkokul programlarında toplumsal, ekonomik ve tarihi temellerinin incelenmesi önerilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

İlkokul programları, felsefe, eğitim felsefesi

PDF

___

Ahmad, F. (2002). Modern Türkiye’nin oluşumu, (Çev. Yavuz Alogan). Ankara: Doruk Yayıncılık.
Aykaç, N., & Ulubey, Ö. (2012). Öğretmen adaylarının ilköğretim programının uygulanma düzeyine ilişkin görüşleri. Journal of Faculty of Educational Sciences, 45(1), 63-82.
Akyüz, Y (2010). Türk eğitim tarihi. 16. Baskı, Ankara: Pegema Yayıncılık.
Başaran, İ. (1978). Eğitime giriş. Ankara: Bimaş Matbaacılık.
Başgöz, İ. (2005). Türkiye'nin eğitim çıkmazı ve Atatürk. İstanbul: Pan Yayıncılık.
Binbaşıoğlu, C. (1999). Cumhuriyet dönemi eğitimbilimleri tarihi. Ankara: Tekışık Yayınları.
Can, B. (2001). Okul Cumhuriyeti. X. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi. Bolu: Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi, 07-09 Haziran 2001, 1733-1738.
Cevizci, A. (2014). Eğitim felsefesi (3. Baskı). İstanbul: Say Yayınları.
Cevizci, A. (2005). Paradigma felsefe sözlüğü. İstanbul: Paradigma.
Çüçen, A. K. (2001). Felsefeye giriş. İstanbul: ASA Kitabevi.
Daşcan, Ö. ( 2014). İlkokul programı (1-4 sınıflar). Ankara: Anı Yayıncılık.
Demirel, Ö. (2014). Kuramdan uygulamaya eğitimde program geliştirme (21. Baskı). Ankara: Pegema Yayıncılık.
Ergün, M. (2014). Eğitim felsefesi.(4. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
Gözütok, F. D. (2013). Cumhuriyet’in İlanından 2013’e Öğretim Programlarının Analizi: Hayat Bilgisi Örneği. Fatma Dilek Gözütok, Fatma Bıkmaz (Ed). Türkiye’de 2000 yılı öncesi program geliştirme çalışmaları. (s. 1-16). Ankara: Yargı yayınevi.
Gözütok, F. D., Akgün Ö. E. ve Karacaoğlu, Ö. C. (2005). İlköğretim Programlarının Öğretmen Yeterlikleri Açısından Değerlendirilmesi. Eğitimde Yansımalar: Yeni İlköğretim Programlarını Değerlendirme Sempozyumu. Kayseri: Kayseri Üniversitesi, 14-16 Kasım 2005, 17-40.
Gülcan, M. (2007). İlköğretim sosyal bilgiler 5. sınıf öğretim programının uygulanmasının öğretmen görüşleri doğrultusunda değerlendirilmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Gutek, G.L. (2014). Eğitime felsefi ve ideolojik yaklaşımlar, (Çev: Nesrin Kale). Ankara: Ütopya Yayınları.
Hasgür, İ. (1994). Cumhuriyet Türkiye'sinde Eğitim Politikalarının Temel Özellikleri, Türkiye I. Eğitim Bilimleri Kongresi. 05-08 Ekim 1994, Van: Yüzüncü Yıl üniversitesi,17-40.
Kafadar, O. (1994). Türk Eğitim Sisteminde Pragmatik Yönelişler ve Mehmet Emin Erişirgil. I. Türkiye Eğitim Bilimleri Kongresinde sunulan bildiri, Van: Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi.
Karaer, H. (2006). Fen bilgisi öğretmenlerinin ilköğretim II. kademedeki fen bilgisi öğretimi hakkındaki görüşleri (Amasya örneği). Erzincan Eğitim Fakültesi Dergisi, 8 (1) ,97–111.
Karpat, K. H. (1996). Türk Demokrasi Tarihi, Sosyal Kültürel ve Ekonomik Temeller. İstanbul: Afa Yayıncılık.
Kılıç, D. (2001). Eğitim programlarının felsefi boyutları. Kastamonu Eğitim Fakültesi Dergisi, 2 (9), 387-394.
Kongar, E. (2010). 21. yüzyılda Türkiye (43. Baskı). İstanbul: Remzi Kitabevi.
Kültür Bakanlığı (1936). İlkokul programı. İstanbul: Devlet Basımevi.
Lewis, B. (1991). Modern Türkiye'nin Doğuşu, (Çev: Metin Kıratlı). Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
Maarif Vekâleti (1957). İlkokul programı. İstanbul: Maarif Basımevi.
Milli Eğitim Bakanlığı (1968). İlkokul programı. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
MEB. (1990). Ortaöğretimde yeniden düzenleme ve reform semineri. Ankara.
Moss, G. & Lee, C. (2010). A critical analysis of philosophies of education and ıntasc standards in teacher preparation. International Journal of Critical Pedagogy, 3 (2), 36-46.
Noddings, N. (2016). Eğitim felsefesi, (Çev: Raşit Çelik). Ankara: Nobel Yayınevi.
Ornstein, A. C. ve Hunkins, F. P. (2014). Eğitim Programı, temelleri ilkeler ve sorunlar (Çev: Sadife Demiral). Ankara: Eğitim Yayınevi.
Sakaoğlu, N. (2003). Osmanlı'dan günümüze eğitim tarihi. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
Sönmez, V. (2014). Eğitim felsefesi (12. Baskı). Ankara: Anı Yayıncılık.
Şen, Y. Ç. ve Taşkın, Ç. Ş. (2010). Yeni ilköğretim programının getirdiği değişiklikler: sınıf öğretmenlerinin düşünceleri. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(2), 26-51.
Tertemiz, N. (2000). Cumhuriyet Döneminde İlköğretim. Atilla Tazebay (Ed.), İlköğretim Programları ve Gelişmeler. Program Geliştirme İlke ve Teknikleri Açısından Değerlendirilmesi. (60-127). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
Tezcan, M. (2011). Atatürk ve eğitim bilimleri (3. Baskı). Ankara: Anı Yayıncılık.
Toprakçı, E. (2002). Eğitim üzerine. Ankara: Ütopya Yayınevi.
Türe, E. (2013). Cumhuriyet’in İlanından 2013’e Öğretim Programlarının Analizi: Hayat Bilgisi Örneği. Fatma Dilek Gözütok, Fatma Bıkmaz (Ed). 1936 İlkokul Programı. (s. 80-100). Ankara: Yargı yayınevi.
Türkiye cumhuriyeti maarif vekâleti (1930). İlkmektep müfredat programı. İstanbul: Devlet Matbaası.
Vural, M. (2003). En son değişiklikleriyle ilköğretim okulu programı. Erzurum: Yakutiye Yayıncılık ve Bilgi İşlem Merkezi.
Wiles, J., & Bondi, J. (2002). Curriculum development. Ohio: Upper Saddle River.
Yaşar, Ş., Gülteki, M., Türkkan, B., Girmen, P. ve Yıldız N. (2005). Yeni İlköğretim Programlarının Uygulanmasına ilişkin Sınıf Öğretmenlerinin Hazırbulunuşluk Düzeylerinin ve Eğitim Gereksinimlerinin Belirlenmesi (Eskişehir Örneği). Yeni İlköğretim Programlarını Değerlendirme Sempozyumu. Kayseri: Kayseri Üniversitesi, 14-16 Kasım 2005, 51-63.
Yayla, A. (2009). Eğitimin felsefi temelleri. H. B. Memduhoğlu ve K. Yılmaz (Ed.). Eğitim Bilimine Giriş İçinde (s. 19-43). Ankara: Pegem Akademi.
Yetkin, D. ve Daşcan, Ö. 2006). Son değişikliklerle ilköğretim programı 1-5 sınıflar. Ankara: Anı yayıncılık.
Yıldırım, A. ve Şimşek H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (9. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.