Lisansüstü Eğitimde Yapı ve Süreç: Araştırma Üniversitelerinde Örgüt İklimi ve Lisansüstü Deneyimler

Lisansüstü eğitim akademik, ekonomik, politik ve sosyolojik katkılar sunan önemli bir yükseköğretim düzeyidir. Bu çalışma lisansüstü eğitim alan öğrencilerin örgüt iklimi algıları ile ilişkili faktörleri ve onların lisansüstü deneyimlerini inceleyerek lisansüstü eğitimin yapı ve süreçlerini ortaya çıkarmayı amaçlamaktadır. Çalışmada karma yöntem deseni kullanılmıştır. Çalışmanın nicel boyutu nedensel karşılaştırma, nitel boyutu ise olgu-bilim deseni üzerine kuruludur. Nicel kısımda örgüt iklimi ile ilişkili faktörler test edilmişken nitel kısımda ise lisansüstü öğrencilerin deneyimleri irdelenmiştir. Nicel kısımda bağımlı değişken örgüt iklimi algısı, bağımsız değişkenler ise cinsiyet, medeni durum, yaş, akademik alan, program düzeyi ve dönemdir. Nitel kısımda ise temalar akademik, sosyal, kültürel ve yönetimsel alanlardaki deneyimlerle ilgilidir. Çalışmanın evreni araştırma üniversitelerindeki lisansüstü öğrenciler olup örneklem ise bu evrenden seçilen lisansüstü öğrencidir. Nicel veri 442 öğrenciden toplanırken nitel veri ise aynı örneklem içinde yer alan sekiz öğrenciden toplanmıştır. Çalışmada lisansüstü eğitimde örgüt iklimi ölçeği, yarı-yapılandırılmış görüşme formu ve dokümanlar veri toplama araçları olarak kullanılmıştır. Nicel veriler tek ve çift yönlü varyans analizi ile incelenirken nitel veri ise içerik analizine tabi tutulmuştur. Akademik alan, medeni durum, yaş ve program düzeyinin örgüt iklimi algılarında anlamlı farklılık oluşturduğu tespit edilmiştir. Akademik deneyimler ile sosyoekonomik deneyimlerin kültürel deneyimler ile yönetimsel deneyimlere göre nispeten daha olumlu olduğu görülmüştür. Lisansüstü eğitimde yapı ve süreç değişkenlerinin girdi, süreç, çıktı ve geribildirim öğeleri ile açıklanabildiği ortaya çıkmıştır. Lisansüstü eğitimin bütüncül bir bakış açısıyla değerlendirilmesi önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Lisansüstü eğitim, yükseköğretim, araştırma üniversitesi, örgüt iklimi

Mapping Structure and Process of Graduate Education: Organizational Climate and Graduate Experiences in Research Universities

Graduate education is a kind of higher education level offering academic, economic, political, and sociological contributions. The aim of the current study is to reveal structure and process in graduate education by investigating factors related to organizational climate perceptions of graduate students and their graduate experiences. The design of the current study was mixed-model in which quantitative method is based on causal-comparative study while qualitative method is based on phenomenological study. Quantitative part checked variables related to organizational climate while qualitative part focused on experiences of graduate students. For the quantitative part, dependent variable was organizational climate whereas independent variables were gender, marital status, age, academic program level, and semester. For quantitative part, initial themes were related to academic, social, cultural, and administrative experiences. The population of the study will be graduate students in research universities from which 442 graduate students were chosen as sample. Data collection tools of the current study were scale, semi-structured interview, and documents. Quantitative data were analysed via one-way and two-may ANOVA while qualitative data were run with content analysis. Academic field, marital status, age, and program level mad significant differences on perceptions of organizational climate. The study showed that academic and socioeconomic experiences were more positive than cultural and administrative experiences. Process and structure in graduate education may be fitted on input, process, output, and feedback mechanism.

Keywords:

Graduate edcuation, highwe ducation, research university,

PDF

___

Akbulut, H. İ, Şahin, Ç. ve Çepni, S. (2013). Doktora tez sürecinde karşılaşılan problemlerin belirlenmesi: Eğitim Fakültesi örneği. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 20(2013), 50-69.
Alabaş, R., Kamer, S. T. ve Polat, Ü. (2012). Öğretmenlerin kariyer gelişimlerinde lisansüstü eğitim: tercih sebepleri ve süreçte karşilaştiklari sorunlar. E-International Journal of Educational Research, 3(4), 89-107
Arabacı, I. B. (2010). Academic and administration personnel's perceptions of organizational climate (Sample of Educational Faculty of Fırat University). Procedia-Social and Behavioral Sciences, 2(2), 4445-4450.
Araque, F., Roldán, C., & Salguero, A. (2009). Factors influencing university drop out rates. Computers & Education, 53(3), 563-574.
Aslan, G. (2007). “Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsüne kayıtlı doktora öğrencilerinin lisansüstü öğretime ilişkin sorunları. Milli Eğitim Dergisi, 174, 250-269.
Bakioğlu, A. Ve Tatık, R. Ş. (2020). Öğretim ve araştırma sorumluluklarının dağılımının araştırma üniversiteleri bağlamında incelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 20(1), 548-569.
Bergquist, W. H., & Pawlak, K. (2008). Engaging the six cultures of the academy: Revised and expanded edition of the four cultures of the academy (2nd ed.) John Wiley & Sons.
Bess, J. L., & Dee, J. R. (2008). Understanding college and university organization: Dynamics of the system (Vol. 2). Stylus Publishing, LLC..
Bozan, M. (2012). Lisansüstü eğitimde nitelik arayışlar. Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, 4(2), 177-187.
Bucak, E. B. (2002). Abant İzzet Baysal Universitesi Eğitim Fakültesinde örgüt iklimi: yönetimde ast üst ilişkisi. Muğla Üniversitesi SBE Dergisi, 7, 10-27.
Bulut, C. ve Serin, N. B. (2016). Öğretmen adaylarının üniversite yaşamına uyum düzeyleri ile yaşam doyumu arasındaki ilişkinin incelenmesi. International Journal of New Trends in Arts, Sports & Science Education (IJTASE), 5(4).
Bülbül, T. (2003). Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesinde görev yapan öğretim üyelerinin lisansüstü öğretime öğrenci seçme sürecine ilişkin görüşleri. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 36(1), 167174. Celep, C., ve Konaklı, T. (2013). Mobbing experiences of instructors: causes, results, and solution suggestions. Educational Sciences: Theory & Practice,13(1), 193-199.
Chemers, M. M., Hu, L. T., & Garcia, B. F. (2001). Academic self-efficacy and first year college student performance and adjustment. Journal of Educational psychology, 93(1), 55.
Cohen, J. (1992). A power primer. Psychological Bulletin, 112(1), 155.
Creswell, J. W. (2012). Educational research: planning, conducting, and evaluating quantitative and qualitative research. New York: NY. Pearson.
Çelik, Z., ve Gür, B. S. (2014). Yükseköğretim sistemlerinin yönetimi ve üniversite özerkliği: küresel eğilimler ve Türkiye örneği. Journal of Higher Education & Science/Yüksekögretim ve Bilim Dergisi, 4(1).
Dilci, T. ve Gürol, M. (2012). Öğretim üyeleri bakış açısıyla lisansüstü eğitiminin yaşam alanına yansımaları: eğitim bilimleri örneklemi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 20(3), 1073-1090.
Doğan, D. (2013). Yeni kurulan üniversitelerin sorunlari ve çözüm öneriler. Journal of Higher Education & Science/Yüksekögretim ve Bilim Dergisi, 3(2).
El-Khawas, E. (2007). Accountability and quality assurance: New issues for academic inquiry. In International handbook of higher education (pp. 23-37). Springer, Dordrecht.
Erdoğmuş, N. (2018). Araştırma üniversitesi yapılanması: imkânlar ve zorluklar. İlke politika notu.
Ersöz, F., Kabak, M. ve Yilmaz, Z. (2011). Lisanüstü ögrenimde ders seçimine yönelik bir model önerisi. Journal of Economics & Administrative Sciences/Afyon Kocatepe Üniversitesi Iktisadi ve Idari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13(2).
Ertem, H. Y. ve Gökalp, G. (2016). Sayıların dili: Lisansüstü eğitimde okul terki. In K. Beycioğlu, N. Özer, D, Koşar, & İ. Şahin (Eds.), Eğitim yönetimi araştırmaları (pp. 239-250). Ankara: PegemA.
Ertem, H. Y. (2018). The Role of Personal and Organizational Factors on Student Attrition from Gradute Education. Do or Die?. Doktora tezi, ODTÜ, Ankara.
Ertem, H. Y. ve Gökalp, G. (2019). Lisansüstü eğitim’de örgüt iklimi ölçeği’nin geliştirilmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 20(3), 784-797.
Ertem, H. Y. ve Gökalp, G. (2019). Role of personal and organizational factors on student attrition from graduate education: A mixed-model research. Journal of College Student Retention: Research, Theory & Practice. http://dx.doi.org/10.1177/1521025119881391.
Esterman, T., Nokkala, T., & Steinel, M. (2011). University Autonomy in Europe II. Erişim adresi: https://eua.eu/component/publications/publications/79-report/401-university-autonomy-in-europe-ii-the-scorecard.html.
Fazlioğullari, O. ve Kurul, N. (2012). Türkiyedeki eğitim bilimleri doktora tezlerinin karakterisitkleri. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(24), 43-75.
Ferreira, M. (2003). Gender issues related to graduate student attrition in two science departments. International Journal of Science Education, 25(8), 969-989.
Golde, C. M. (1998). Beginning graduate school: Explaining first‐year doctoral attrition. New Directions for Higher Education, 1998(101), 55-64
Gömleksiz, M. N. ve Yıldırım, F. (2013). Lisansüstü eğitim alan öğrencilerin lisansüstü eğitime ilişkin görüşleri. VI. Ulusal Lisansüstü Eğitim Sempozyumu, 68-74.
Gölpek, F. (2011). Yükseköğretimin getirileri ve etkinlik sorunu. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 25(3-4).
Gravetter, F. J., & Wallnau, L. B. (2013). Statistics for the behavioral sciences, London: Thomson Wadsworth.
Gümüş, S. ve Gökbel, V. (2012). 2023 için akademisyen yetiştirme çabaları: MEB ve YÖK yurtdışı lisansüstü bursları (No. 56). Ankara: Siyaset, Ekonomi ve Toplum Araştırmaları Vakfı
Günbayi, I. (2007). School climate and teachers' perceptions on climate factors: research into nine urban high schools. Turkish Online Journal of Educational Technology-TOJET, 6(3), 70-78.
Güven, İ. ve Tunç, B. (2007). Lisansüstü öğretim öğrencilerinin akademik sorunları (Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü örneği). Milli Eğifim Dergisi, 173, 157-172.
Hauptman, A. M. (2007). Higher education finance: trends and issues. In International handbook of higher education (pp. 83-106). Springer, Dordrecht.
Holloway, J. B. (2012). Leadership behavior and organizational climate: An empirical study in a non-profit organization. Emerging leadership journeys, 5(1), 9-35.
Hoy, W. K. & Miskel, C. G. (1991). Educational administration: Theory, research, and practice, 4th edition. New York: McGraw-Hill.
Ishitani, T. T. (2006). Studying attrition and degree completion behavior among first-generation college students in the United States. Journal of Higher Education, 861-885.
İşcan, Ö. F. ve Karabey, C. N. (2007). Örgüt iklimi ile yeniliğe destek algısı arasındaki ilişki. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(2), 180-193.
Jensen, J. D., Doumas, D. M., & Midgett, A. (2016). Enhancing program satisfaction and retention among first-year master of arts in counseling students: A qualitative study. ACA Knowledge Center, 33.
Kahraman, Ü. ve Tok, T. N. (2015). Eğitim yönetimi denetimi planlaması ve ekonomisi lisansüstü öğrencilerinin aldıkları eğitim hakkındaki görüşleri. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(1), 147-164.
Karakul-Kayahan, A. ve Karakütük, K. (2014). Views of academics on student selection criteria for graduate education. Journal of Faculty of Educational Sciences, 47(2).
Karakütük, K., Aydın, A., Abalı, G. ve Yıldırım, S. (2008). Lisansüstü öğretimin sorunları konusunda Ankara’daki üniversitelerin lisansüstü enstitü yöneticilerinin görüşleri. Eğitim ve Bilim, 33(147), 42-53.
Karaman, S. ve Bakırcı, F. (2010). Türkiye’de lisansüstü eğitim: sorunlar ve çözüm önerileri. Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 2, 94-114.
Kasırga, İ. ve Özbek, O. (2008). Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokullarında örgüt iklim. Spormetre Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 6(2), 59-68.
Lawson, J. M. (1981). The relationship between graduate education and the development of reflective judgment: A function of age or educational experience.
Long, M., Ferrier, F., & Heagney, M. (2006). Stay, Play Or Give It Away? Students Continuing, Changing or Leaving University Study in First Year. Centre for the Economics of Education and Training, Monash University.
Lott, J. L., Gardner, S., & Powers, D. A. (2009). Doctoral student attrition in the STEM fields: An exploratory event history analysis. Journal of College Student Retention: Research, Theory & Practice, 11(2), 247-266
Metzner, B. S., & Bean, J. P. (1987). The estimation of a conceptual model of nontraditional undergraduate student attrition. Research in Higher Education, 27(1), 15-38.
Organization for Economic Cooperation and Development. (2015). Education at a glance-2015 highlights.
Organization for Economic Cooperation and Development. (2017). Education at a glance-2017 highlights.
Ozan, C. ve Köse, E. (2014). Eğitim programları ve öğretim alanındaki araştırma eğilimleri. Sakarya University Journal of Education, 4(1), 116-136.
Ölçer, N. ve Koçer, S. (2015). Örgütsel iletişim: Kocaeli Üniversitesi akademik personeli üzerine bir inceleme. Global Media Journal TR Edition, 6(11), 339-383.
Özer, Y. E. (2011). Girişimci üniversite modeli ve Türkiye, Uludağ Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 30(2), 85-100.
Özmen, Z. M., ve Aydın-Güç, F. (2013). Doktora eğitimi ile ilgili yaşanan zorluklar ve baş etme stratejileri: Durum çalışması. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 3(3), 214-219. Öztemel, E. (2013). Yükseköğretim kurumlarında araştırma ve inovasyon kültürünün oluşturulması. Yükseköğretim Dergisi, 3(1), 22-29.
Sağlık Bakanlığı. (2019). Yönetim Hizmetleri Genel Müdürlüğü. Erişim adresi: https://yhgm.saglik.gov.tr/TR,56932/kpss-20194-saglik-bakanligi-sozlesmeli-saglik-personeli-alimi-hakkinda-duyuru.html
Sağlık Bakanlığı. (2020). Yönetim Hizmetleri Genel Müdürlüğü. Erişim adresi: https://yhgm.saglik.gov.tr/TR,63943/2020-yili-ilk-defa-ve-yeniden-atama-kurasi.html
Sözer, A. N., Tütüncü, Ö., Doğan, Ö., Gencel, U., Gül, H., ... & Devebakan, N. (2002). Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü'nde lisansüstü eğitim kalitesinin arttırılmasına yönelik bir alan araştırması. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4(2), 41-65.
Stieha, V. (2010). Expectations and experiences: The voice of a first-generation first-year college student and the question of student persistence. International Journal of Qualitative Studies in Education, 23(2), 237-249.
Şen, Z. (2012). Türkiye'de Yükseköğretim sistemi eleştirileri ve öneriler. Yüksekögretim Dergisi, 2(1), 1-9.
Teddlie, C., & Tashakkori, A. (2003). Major issues and controveries in the use of mixed methods in the social and behvioral sciences. Handbook of Mixed Methods in Social & Behavioral Research, 3-50.
Thomas, J. C. (2008). Administrative, faculty, and staff perceptions of organizational climate and commitment in Christian higher education. Christian Higher Education, 7(3), 226-252.
Yahşi, Ü. Y (2014). Gençlik ve Spor Bakanlığı personelinin örgüt iklimi algıları ile örgütsel yaratıcılık düzeyleri. Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.
Yalçınkaya, M. (2002). Açık sistem teorisi ve okula uygulanması. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(2), 103-116.
Yildirim, A., & Şimşek, H. (1993). Nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayınevi, Ankara.
Yüksekbilgili, Ö. (2017). Özel sağlık işletmeleri çalışanlarının örgüt iklimi algılarının demografik özelliklerine göre incelenmesi. İktisadi İdari ve Siyasal Araştırmalar Dergisi (İKTİSAD), 2(2), 45-60.
Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı. (2018). “YÖK İstatistik”. Erişim adresi: https://istatistik.yok.gov.tr/.