TÜRKİYE’DE YABANCI GERÇEK KİŞİLERE MÜLK SATIŞININ NİCELİKSEL, NİTELİKSEL BOYUTLARI VE MEKANSAL ETKİLERİ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME

1980-2008 döneminde Türkiye’de yabancı gerçek kişilere yapılan mülk satışları 80 bini geçmiştir. Toplam satışların yarısından fazlası 2004-2008 yılları arasında gerçekleşmiştir. Satışların bu kısa sürede hızlanmasının başlıca nedeni yabancılara mülk satışını düzenleyen mevzuattaki serbestleşmedir. 2003 yılında ilk kez, kırsal alanlarda yabancı uyrukluların mülk edinmesinin önü açılmıştır. Türkiye’nin uluslararası emlak piyasalarına turizm olanakları ve doğal çevre değerleri üzerinden eklemlenmiş olması, yabancı gerçek kişileri ikinci konut talebi ile kıyı yerleşmelerine yönlendirmiştir. Buna bağlı olarak yabancı gerçek kişilerin satın aldığı mülklerin önemli bir kısmı kıyısı bulunan illerimizde yoğunlaşmaktadır. Artan bu talep arazi ve emlak değerlerini arttırmış ve spekülasyonu tetiklemiştir. Bu nedenlerle kıyı alanlarının içindeki ve gerisindeki kırsal yerleşmeler, orman alanları, özel çevre koruma bölgeleri içindeki doğal yaşam alanları, tarım alanları yapılaşma baskısı altında kalmış; tarım ve turizm sektörü bu gelişmeden olumsuz yönde etkilenmeye başlamıştır. Antalya, Muğla ve Aydın gibi kıyısı olan illerde yoğunlaşan satışların yanı sıra son dönemde, iç kesimlerde Kırşehir, Kayseri ve Konya gibi illerde de satışların arttığı görülmektedir. Dolayısıyla yabancı gerçek kişilerin taleplerinin ülke genelinde yaygınlaşma eğiliminde olduğu, bu durumun aynı zamanda mekansal olduğu kadar niteliksel bir değişime de işaret ettiği söylenebilir. Bu çalışma, bir yandan yabancı gerçek kişilerin edindikleri mülklerin mekansal dağılımını ve özelliklerini ortaya koymaya çalışırken, diğer bir yandan da satışların mekansal ve çevresel sonuçlarına dikkat çekmeyi amaçlamıştır

Anahtar Kelimeler:

yabancı gerçek kişilere mülk satışı, emlak piyasası, çevresel değerler, ikinci konut, kıyı yerleşmeleri

PDF

___

Bakırcı, Sibel, “Yabancıların İkinci Konut Talebinin Fiziksel Çevreye Etkisi: Dalyan Örneği”, Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Şehir ve Bölge Planlama Anabilim Dalı, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 2007.
Bayındırlık ve İskan Bakanlığı, Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü Yabancı İşler Dairesi Başkanlığı, 1980-2004 (Nisan) Taşınmaz Mal Ediniminde Bulunan Yabancı Uyruklu Gerçek Kişilerin İstatistiki Raporu, 2004.
Bayındırlık ve İskan Bakanlığı, Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü Yabancı İşler Dairesi Başkanlığı, 2004-2008 Yılları Arası Taşınmaz Mal Ediniminde Bulunan Yabancı Uyruklu Gerçek Kişilerin İstatistiki Raporu, 2009.
Emerging Trends in Real Estate Europe 2008, Urban Land Institute and Price Waterhousecoopers, http://www.pwc.com/gx/en/investment-management-real-estate/emerging-trends/index.jhtml (Erişim tarihi: 04.05.2010).
Erdoğanaras Fatma, Özlem Dündar, Nilgün Görer Tamer, Ülkü Duman, “Türkiye’de Yabancı Gerçek Kişilere Mülk Satışlarının Niteliksel, Niceliksel ve Mekansal Boyutlarıyla Değerlendirilmesi”, 11.Bölge Bilimi / Bölge Planlama Kongresi, 118-128, Trabzon, 2004.
Dündar Özlem, Nilgün Görer Tamer, Fatma Erdoğanaras, Ülkü Duman, “Yabancıların Mülk Edinmesi ve Yabancı Orta Yaş Üzeri Emekli Gö- çünün Kıyı Yerleşmelerine Etkisi: Türkiye Örneği” Dünya Şehircilik Günü Kolokyumu, İstanbul, 2005.
Görer Tamer Nilgün, Fatma Erdoğanaras, Özlem Dündar, Ülkü Duman, “Social Economic and Physical Effects of Second-Home Ownership Ba- sed on Foreign Retirement Migration in Turkey: Alanya and Dalyan”, Cities Between Integration and Disintegration, Zeynep Merey Enlil and Pablo Vaggione (edited), selected papers from 42nd ISOCARP Congress, 109-125, İstanbul, 2006.
Hines, Mary Alice, Investing in International Real Estate, Quarum Books, Westport, Connecticut, London, 2001.
Howell, J., Locke. T., Buying a Property Turkey, Gadogan Guides, New Holland Publishers (UK) Ltd, 2007.
Keskinok, Çağatay, Nimet Özgönül, Neriman Güçhan Şahin, “Kalkan’ın Gelişme ve Koruma Sorunları: Tehditler, Olanaklar ve Çözüm Öneri- leri”, Planlama, 2005/1: 87-104.
Kurtuluş, Hatice, “Turizm Bölgelerinde ‘Kıyısal Kentleşme’ ve Ulus- lararası Göçlerde Yeni Boyutlar: Muğla Kıyılarının Avrupalı Sakin- leri”, Planlama, Siyaset ve Siyasalar 6. Türkiye Şehircilik Kongresi, Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir, 2006.
Magalhaes, Claudio Soares, “International Property Consultants and the Transformation of Local Markets”, Journal of Property Research, 2001, 18(1): 99-121.
Müller, Dieter. K., “Reinventing the Countryside: German Second- home Owners in Southern Sweden”, Current Issues in Tourism, 2002, 5: 426-446.
Nudralı, F. Özlem, “The Experiences of Citizens in Didim, A Coast- al Town in Turkey: A Case of Life-Style Migration”, Msc Thesis, METU, Ankara, 2007.
Sanver, İbrahim. E., “Kentsel Yayılmanın Çevreye Etkilerinin Uzak- tan Algılama Yöntemiyle Belirlenmesi Ölüdeniz (Fethiye) Örneği”, Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Şehir ve Bölge Planlama Anabilim Dalı, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 2008.
Uzun, Bayram, Tahsin Yomruoğlu, “Türkiye’de Yabancıların Taşınmaz Edinimi: Arazi Yönetimi Bağlamında Bir İnceleme”, 11. Türkiye Ha- rita Bilimsel ve Teknik Kurultayı, TMMOB Harita ve Kadastro Mü- hendisleri Odası, Ankara, 2007.