HES’LERE TOPLUMSAL TEPKİ VERİLMESİ KONUSUNDA ÇED VE HKT’LERİN ROLÜNÜN İYİ YÖNETİŞİM EKSENİNDE DEĞERLENDİRİLMESİ: ARTVİN İLİ ÖRNEĞİ 1

Devletlerin ekonomik büyüme, sürdürülebilir kalkınma ve kendine yetebilir olma hedeflerini gerçekleştirebilme adına yararlanabileceği birçok araç vardır. Bu araçlardan biri de yenilenebilir enerji üretim aracı olan Hidroelektrik Santralleridir (HES). Her faaliyet ve yatırımda az ya da çok olduğu gibi, HES yapım süreçlerinin de topluma ve çevreye olumsuz bir dışsallığı olacaktır. Karşılaşılan olumsuz dışsallık sorunu faaliyetin kendisinden olabileceği gibi yaşanacak süreçten de kaynaklanabilir. Dolayısıyla, HES projelerinin yapım süreçlerinde karşılaşılan sorunların analizi, sürecin en az olumsuzlukla ilerlemesi için önemlidir. Bu tespitler neticesinde hem sürecin işleyişinde hem de süreçte kullanılan yöntemlerde sorunları önleyici düzenlemeler yapılabilir. İyi yönetişim ilkeleri HES yapım sürecinde düzenleyici bir araç olarak yer almalıdır. Bu sayede, devlet, özel sektör ve Halk/Sivil Toplum Kuruluşları (STK) arasındaki sorunlar en aza indirilecektir. Çalışmada iyi yönetişim ilkelerinin uygulanmasındaki eksikliklerin HES yapım sürecine olumsuz etkileri, nitel araştırma teknikleri kullanılarak ortaya konmuştur. Bu doğrultuda mülakata katılan kişilerin HES’lere karşı olma nedenlerinin, HES yapım sürecinde iyi yönetişim ilkelerinin uygulanması konusundaki eksikliklerle olan ilişkisini değerlendirmeye yönelik yarı yapılandırılmış açık uçlu sorular sorulmuştur. Artvin İli örnek olayından hareketle, iyi yönetişim ilkelerinin Çevresel Etki Değerlendirme (ÇED) ve Halkın Katılımı Toplantıları (HKT) içerisindeki durumu ele alınmıştır. Araştırmada HES’lere karşı olan kişilerin, HES’lere karşı olma sebepleriyle, süreçte iyi yönetişim ilkelerinin uygulanması konusunda yaşanan sorunlar arasında ilişki olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

HES, iyi yönetişim, ÇED, HKT, Artvin

PDF

___

Acar, Pınar (2003), ‘‘Cevap Verebilirlik ve İyi Yönetişim’’, www.deu.edu.tr/userweb/hilmi.coban/iyi%20 yönetim/cevap%20verebilirlik.pdf, (25.05.2019).
Aitken, Mhairi (2010), ‘‘Why We Still Don’t undrstand the Social Aspects of Wind Power: A Critic of Key Assumptions within the Literatüre’’, Energy Policy, 38, s. 1834-1841.
Arnstein, Sharry R.(1969), ‘‘A Ladder Of Citizen Participation’’, Journal of the American Planning Association, 35 (4), s. 216-224.
Atvur, Senem (2014), ‘‘Baraj Politikalarına Karşı Toplumsal Tepkiler: Hindistan ve Türkiye’deki Toplumsal Hareketlerin Karşılaştırılması’’, Yönetim ve Ekonomi, 21, s. 281-298.
Bal, Harun, Neşe Algan ve Pınar Özdemir (2015), ‘‘Yeni Kurumsalcı Perspektifte Çevresel Yönetişim ve Kurumsal Çerçevenin Önemi’’, Doğuş Üniversitesi Dergisi, 16 (2), s. 179-191.
Bora, Tanıl (1988), Yeşiller ve Sosyalizm, (İstanbul: İletişim Yayınları). Budak, Sevim ve Seda Yurtcanlı (2013), ‘‘Çevresel Bilgiye Erişim Hakkı Bakımından Aarhus Sözleşmesi Türkiye ve Fransa Üzerine Karşılaştırmalı Bir İnceleme, XI. Kayfor Bildiri El Kitabı, TODAİE, Ankara.
Brohman, John (1996), “New Directions in Tourism for Third World Development”, Annals of Tourism Research, 23 (1), s. 48-70. Brown, Trevor ve Metthew Potoski (2003), ‘‘Contract-Mamagement Capacity in Municipal Country Governments’’, Public Admistration Reviews, 63 (2), s. 153-164.
Carver, Steve ve Robert Peckham (1999), ‘‘Using GIS on the Internet for Plannig’’, H. Stillwell, JC. Gaertman ve S. Openshaw (Der.), Geographical Information and Planning, s. 371-390.
Cemil, Aksu, Sinan Erensü ve Evren Erdem (2016), Sudan Sebepler: Türkiye’de Neoliberal Su-Enerji Politikaları ve Direnişler, (İstanbul: İletişim Yayınları).
Chavez, Bassilio, Antonio Bernal (2008), ‘‘Planning Hydoelectric Power Plants with the Public: A Case of Organizational and Social Learning in Mexico’’, Impact Assesment and Project Apprasialk, 26 (3), s. 163- 176.
ÇOB (2006), Çevresel Etki Değerlendirmesi Sektörel Rehberi, (Ankara).
Cossu, Rafaello (2009), ‘‘The Economics of Municipal Solid Waste Management’’, Waste Management, 29, s. 2615-2617.
Cristobal, San (2011), ‘‘Multi Criteria Decision Making in the Selection of a Rewenable Energy Project in Spain: The VIKOR Method’’, Rewenable Energy, 36, s. 498-502.
Dedeurwaerdere, Tom (2005), ‘‘The Contribution of Network Governance to Sustainable Development’’, Les Seminaires de I’ddri, 13, s. 1-17.
Derelerinkardeşliği (2011), ‘‘HES’lere 2 Ayrı İptal Daha’’, http:// derelerinkardesligi.org/web/index.php?option=com_content&task=view&id=275&I temid=9, (27.02.2017).
Dixon, Paul (2009), “Hearts and Minds ? British Counter-Insurgengy Strategy Norhern Ireland”, Journal of Strategic Studies, 32 (3), s. 445-474.
Dore, John ve Louis Lebel (2010), ‘‘Gaining Public Acceptance: A Critical Strategic Priority of the World Commission on Dams, A critical strategic priority of the World Commission on Dams’’, Water Alternatives, 3 (2), s. 124-141.
Dos Santos, Antonio Fonseca (2004), ‘‘Salto Caxias Hydroelectric Power Plant Consultation Prosess and Public Participation a Real Tool For Sustainable Development’’, http://www.un.org/esa/sustdev/sdissues/ energy/op/hydro_fonseca_ santos.pdf, (30.02.2016).
Doyle, John (2008), ‘‘Public Participation: Principles and Best Practices for British Columbia’’, ISBN: 987-0-7726-6075-6.
Gazete Yolculuk (2016) ‘‘Şavşat’taki HES’in ‘ÇED olumlu’ raporu iptal edildi’’, http://gazeteyolculuk. net/kent-ekoloji/savsattaki-hesin-ced-olumlu-raporu-iptal-edildi.html, (22.01.2017).
Hall, N., Ashword, P. & Devine, W. P. (2013), ‘‘Social Acceptance of Wind Farms: Analisys of Four Common Themes across Autralian Case Study’’, Energy Policy, 58, s. 200-208.
Hamsici, Mahmut (2010), Dereler ve İsyanlar, (İstanbul: Notabene Yayınları).
Harris, Jonathan M. (2000), ‘‘Basic Principles of Sustainable Development, Global Development and Environment Institute’’, http://ase.tufts.edu/gdae, (08.11.2016).
Hasan, Arif, Khan Nahiduzzaman ve Adel Aldosary (2018), ‘‘Public participation in EIA: A comparative Study of the Projects Run by Government and Non-governmental Organizations’’, Environmental Impact Assessment Review, 72, s. 12-24.
Higgs, Gery ve Robert Berry, David Kidner ve Mitchel Langford (2008), ‘‘Using IT Approaches to Promote Public Participation in Renewable Energy Planning: Prospects and Challenges’’, Land Use Policy, 25, s. 596-607.
Innes, Judith E. ve David Booher (2007), ‘‘Reframing public participation: strategies for the 21st century’’, Planning Theory and Practice, 5 (4), s. 419-439.
IIED (2009), ‘‘Environmental ImpectAssesment’’, www.environmentalmainstreaming.org/ documents/EM% 20Profile%20No %201%20- %20EIA%20(6%20Oct%2009).pdf, (26.10.2015).
Johnson, Thomas (2010), ‘‘Environmentalizm and NIMBYism in China: Promoting a Rules-Based Approach Public Participation’’, Environmental Politics, 19 (3), s. 430-448.
Keleş, Ruşen ve Can Harmancı, (2005), Çevre Politikası, 5. Baskı, (Ankara: İmge Kitabevi).
Khan, Jamil (2003), ‘‘Wind Power Planing in Three Swedish Municipalities’’, Journal Environmental Palning and Management, 46, s. 563-581.
Li, Wanxin (2006), ‘‘Environmental Governance: Issue and Challenges’’, Environmental Report: News and Analysis, 36 (7), s. 10505-10525.
Li, Wamxin Jieyan Liu ve Duoduo Li (2012), ‘‘Getting Their Voices Heard: Three Case of Public Participation in Environmental Protection in China’’, Journal of Environmental Management, 98, s. 65-72.
Lockwood, Michael (1996), “Civic Integration and Class Formation”, The London School of Economies and Political Science’’, The British Journal of Sociology, 47 (3), s. 531-550.
McCabe, Heather ve Sheila Kennedy (2014), “Civic Identity, Civic Deficit: the Unanswered Questions”, Journal of civic Literacy, Vol. 1(1), http://journals.iupui. edu//index:php/civiclit/ index, (30.03.2015).
Mercer, Claire (2003), ‘‘Performing Partnership: Civil Society and the Illusions of Good Governance in Tanzania’’, Political Geogrephy, 22, s. 741-763.
Merrien, Francois Xavier (1998), “Governance and Modern Walfare State”, Inernational Social Science Journal, 50 (155), s. 57-67.
Oliveira, Jose Puppim, Christopher Dol, Osman Balaban ve Aki Suwa (2013), ‘‘Green Economy and Governance in Cities: Assesing Good Governance in Key Urban Economic Provesses’’, Journal of Cleaner Production, 58, s. 138-152.
Orhan, Gökhan ve Lütfü Yalçın (2015), ''Ağlar, Yönetişim ve Ağ Yönetişimi: Tarihsel ve Kavramsal Bir Değerlendirme”, Özer Köseoğlu ve Mehmet Zahid Sobacı (Der.), Kamu yönetiminde Paradigma Arayışları: Yeni Kamu İşletmeciliği ve Ötesi, (Bursa: Dora Basım Dağıtım Ltd. Şti): 171-204.
Sinclair, john ve Alan Diduck (2016), ‘‘Reconceptualizing Public Participation in Environmental Assesment as EA Civics’’, Environmental Impact Assesment Rewiev, 62, s. 174-182.
Södermholm, Patrik, Kristina Ek ve Maria Petterson (2007), ‘‘Wind Power Development in Sweden: Global Policies and Local Obtacles’’, Rewenable and Sustainable Energy Rewiev, 11, s. 365-400.
Terrados, Julio (2009), ‘‘Proposal for a Combined Methodology for Renewable Energy Planning: Application to a Spanish Region’’, Renewable and Sustainable Energy Reviews, 13, s. 2022-2030.
Turgut, Nükhet (1996), ‘‘Çevre Hukukunda Çevreci Örgütlere Tanınan olanaklar’’, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 45, s. 103-130.
Twyford, Vivien ve Claudia Baldwin (2006), ‘‘Compendium of Revelan Practices: Stakeholder Participation’’, www.unep.org/dams/files/Compendium/ Compendium.pdf (30.11.2016).
Uluatam, Ela (2011), “Türkiye’de Hidroelektrik Politikalarına ve Yatırımlarına Bakış”, http://www.tobb.org.tr.AvrupaBirligiDairesi/Dokumanlar/RaporlarYayinlar/TRdeHidroelektrikPolitikalariveYatirimlarinaBakis_Uluatam.pdf, (08.01.2017).
Uzun, Abdullah (2013), ‘‘Aktivistler, Şirketler ve Devlet Etkileşimleri Çerçevesinde Türkiye'deki HES Sektörünün Yapılanması: Doğu Karadeniz Örneği’’, Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Yönetimi A.B.D. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Trabzon.
Ürker, Okan ve Nesrin Çobanoğlu (2012), ‘‘Türkiye’de HES’lerin Durumu ve Çevre Politikası Bağlamında Değerlendirilmesi’’, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3 (2), s. 65-88.
Wang, Jian, You Yin Jing, Chun Fa Zang ve Jun Hong Zhao (2009), ‘‘Review on Multi Criteria Decision Analysis Aid in Sustainable Energy Decision Making, Renewable and Sustainable’’, Energy Reviews, 13, s. 2263-2278.
Woods, Ngaire (1999), ‘‘Global Governance in International Oraganization’’, Global Governance, 5 (1), s. 39-61.
World Bank (1989), ‘‘Sub Saharan Africa: From Crisis to Sustainable Growth’’, http://documents.worldbank.org/curated/en/498241468742846138/From-crisis-to-sustainable-growth-subSaharan-Africa-a-long-term-perspective-study, (01.10.2016).
Wüstenhagen, Rolf, Maarten Wolsink ve Mary Jean Bürer (2007), ‘‘Social Acceptance of Rewenable Energy Innovation: An Introduction to the Concept’’, Energy Policy, 35, s. 268-2691.
Tosun, Gülsüm Erdoğan (2001), Demokratikleşme Perspektifinden: Devlet Sivil Toplum İlişkisi, (Bursa: Alfa /Aktüel Kitabevi).
Tosun, Gülgün Erdoğan (2003), ‘‘Sivil Toplum’’, Muhittin Acar ve Hüseyin Özgür (Der.), Çağdaş Kamu Yönetimi I: Konular, Kuramlar ve Kavramalar, 1. Baskı, (İstanbul: Nobel Yayın Dağıtım): 227-258.
Yang, Guobin ve Craig Cakhoun (2007), ‘‘Media, Civil Society and, the Rise of a Green Public Sphere in China’’, Peter Ho, ve R. Louis Edmond (Der.), China Embedded Activism: Oportunities and Constraints of a Social Movement, s. 69-88.
Yavuz, Şahinde & Şendeniz, Özlem (2013), ‘‘HES Direnişlerinde Kadınların Önemi: Fındıklı Örneği’’, Fe Dergi, 5 (1), s. 42-58.
Yıldırım, Arzu (2014), ‘‘Türkiye’de Yerel Yönetişimin Uygulanabilirliği ve Yerel Gündem 21 Üzerinden Bir İnceleme’’, Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2, s. 75-96.