Türkiye’de Refah Devleti Modeli’nin Yeniden Yapılandırılması ve Kadın İstihdamı Üzerine Etkileri

Bu çalışmada, Türkiye’de kadın istihdamı konusu, Refah Devleti Modeli ekseninde incelenmiştir. Çalışmanın kapsamında kadın emeğinin ülke ekonomisine katkısı sosyo-ekonomik veriler ışığında değerlendirilmiş, istatistik veriler derlenerek gerek tablo gerekse grafik olarak sunulmuştur. Kadın emeği ve bu konudaki sorunlar tartışılmış, tartışmalı ve çözümü zor görünen sorunlara öneriler getirilmeye çalışılmıştır. OECD verilerine göre Türkiye’de kadın istihdamı oranı %30’dur. Bu oranın diğer ülkelerden düşük olmasının temel sebebi, kadınların ev işlerine daha fazla vakit ayırmalarından kaynaklanmaktadır. Bununla birlikte patriarkal yapı ve çalışma yaşamında ayrımcılık olarak değerlendirilebilecek kadın işi-erkek işi mefhumu da kadın istihdamının az olmasının sebepleridir. Toplumsal iş bölümü erkeği eve ekmek getiren olarak nitelendirirken, kadın evde çocuk bakar ve ev işleri yapar, şeklinde bir algı mekanizması çalışmaktadır. Böylece kadının asli rolü ücretsiz aile işçisi olarak şekillenmiştir. Ayrıca eğitimli nüfusa bakıldığında daha çarpıcı bir sonuç ortaya çıkmaktadır. Aynı işi yapan erkek ve kadınların aldığı ücret karşılaştırıldığında kadınların ücreti biraz daha (3/5) düşüktür. Bu sonuç bile toplumsal cinsiyet eşitliğinin tam olarak yerine getirilmediğinin, başka bir deyişle eşit işe eşit ücret yaklaşımının sağlanamadığının somut bir göstergesidir. Kadın istihdamına ilişkin bir diğer husus ise bakım yükümlülüğüdür. Bakım yükümlülüğünün devri hususunda ise erken çocukluk bakımı ve okul öncesi eğitimine gereken önemin verilmesi ve bu konuda yeni sosyal politikaların belirlenmesi gerekmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Kadın Emeği, Toplumsal Cinsiyet, İş

PDF

___

Balkan, N., Savran, S. ve Dedeoğlu, S. (2004). Neoliberalizmin Tahribatı, Türkiye’de Ekonomi, Toplum ve Cinsiyet, içinde “Sindirella’nın Pazara Yolculuğu, Toplumsal Cinsiyet Rolleri, Aile ve Kadının İşgücüne Katılımı Üzerine Bir Derleme”, 254-274, Metis Yayınları.
Dedeoğlu, S. (2000), Toplumsal Cinsiyet Rolleri Açısından Türkiye’de Aile ve Kadın Emeği, Toplum ve Bilim, ss. 139-170.
Dedeoğlu, S. (2009). Eşitlik mi Ayrımcılık mı? Türkiye’de Sosyal Devlet, Cinsiyet Eşitliği Politikaları ve Kadın İstihdamı, Çalışma ve Toplum, 2, 41-54.
Dedeoğlu, S. (2010). Visible Hands-Invisible Women: Garment Production in Turkey, Feminist Economics, 16(4), 1-32.
Dedeoğlu, S. ve Elveren, A.Y. (2017), Türkiye’de Refah Devleti ve Kadın, İletişim Yayınları, İstanbul.
Durmaz, N. (2018) Kollektif “Feminist Sosyal Politika; Bakım, Emek, Güç. İçinde; Tamamlanmamış Devrimin Türkiye Yansımaları” Nota Bene Yayınları, İstanbul.
Ecevit, Y. (2010). İş ve Aile Yaşamının Uzlaştırılması Bağlamında Türkiye’de Erken Çocukluk Bakımı ve Eğitimi; Emek Piyasasında Toplumsal Cinsiyet Eşitliğine Doğru İş ve Aile Yaşamını Uzlaştırma Politikaları, İstanbul Teknik Üniversitesi, Bilim, Mühendislik ve Teknolojide Kadın Araştırmaları ve Uygulama Merkezi Araştırması, 87-114.
Ecevit, Y. (2015). Feminist Sosyal Politika Bağlamında Türkiye’de Çocuk Bakımı ve Eğitimine İki Paradigmadan Doğru Bakmak. Makal, A. ve Toksöz G. Geçmişten Günümüze Türkiye’de Kadın Emeği, içinde (s. 185-219) İmge Kitabevi, Ankara.
KEİG Platformu (2013, Mayıs). Türkiye’de Kadın Emeği ve İstihdamına Yönelik Politikalar.
Işık, O. ve Pınarcıoğlu, M. (2018). Nöbetleşe Yoksulluk, Gecekondulaşma ve Kent Yoksulları: Sultanbeyli Örneği, İletişim Yayınları, İstanbul.
İlkkaracan, İ. (2015) Kollektif “Geçmişten Günümüze Türkiye’de Kadın Emeği. İçinde; Feminist Politik İktisat ve Kurumsal İktisat Çerçevesinde Türkiye’de Kadın İstihdamı Sorununa Farklı Bir Yaklaşım” İmge Kitabevi, Ankara.
İlkkaracan, İ., Kim, K. ve Kaya. T. (2015). Sosyal Bakım Hizmetlerini Kamu Yatırımlarının İstihdam, Toplumsal Cinsiyet Eşitliği ve Yoksulluğa Etkileri: Türkiye Örneği, İstanbul Teknik Üniversitesi, Bilim, Mühendislik ve Teknolojide Kadın Araştırmaları ve Uygulama Merkezi Raporu, İstanbul.
Özdemir, Ö. (2017). İki Sistemli Kuram Olarak Sosyalist Feminizm, Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, C.9, S.2, 395-414.
Özkan, G.S. ve Özkan, B. (2010). Kadın Çalışanlara Yönelik Ücret Ayrımcılığı ve Kadın Ücretlerinin Belirleyiciliğine Yönelik Bir Araştırma, Çalışma ve Toplum, 1.
Toksöz, G. (2015) Kollektif “Geçmişten Günümüze Türkiye’de Kadın Emeği. İçinde; Kalkınmada Farklı Yörüngeler/Kadın İstihdamında Farklı Örüntüler Işığında Türkiye’de Kadın İstihdamı” İmge Kitabevi, Ankara.
White, J. (1999). Para ile Akraba, Kentsel Türkiye’de Kadın Emeği, İletişim Yayınları, İstanbul.