İŞ YERİNDE MİZAH: BANKA ÇALIŞANLARININ METAFORİK ALGILARI

Mizahın insanın mutluluğuna ve refahına olumlu etkilerinin olduğu uzun zamandır bilinmektedir. Birçok disiplin tarafından araştırma konusu yapılan mizah, son zamanlarda örgütsel davranışlar alanında çalışan araştırmacıların da dikkatini çekmiş ve iş yerinde mizah çalışma konusu yapılmaya başlanmıştır. Bu çalışma banka çalışanlarının iş yerinde mizah algılarını metaforlar aracılığıyla sunmayı amaçlamaktadır. Bu amaçla 36 banka çalışanından elde edilen verilerin tümevarımsal içerik analizi sonucunda iş yerinde mizah ile ilgili farklı bakış açıları belirlenmiştir. Buna göre, sağlık çağrışımı yapan ilaç ve doktor metaforlarının sıklıkla kullanıldığı, mizahın iş yerinde iyileştirici, tedavi edici gücü olan bir örgütsel unsur olarak algılandığı görülmüştür. Bunun yanısıra, yine sıklıkla ifade edilen ve doğa çağrışımı yapan, güneş, hayat, gökkuşağı gibi metaforlar ve besin çağrışımı yapan, tuz, tatlı, et gibi metaforlar, iş yerinde mizahın örgüt üyesinin yaşamını sürdürebilmesi için zorunlu bir ihtiyaç olarak algılandığını göstermiştir. Üretilen bu metaforlar için sunulan gerekçeler ve metaforların mantıksal dayanakları ise mizah kuramları kapsamında değerlendirilerek mizahın çoğunlukla Rahatlama kuramı bağlamında algılandığı, bunun yanısıra Uyumsuzluk kuramını çağrıştıran dayanakların da olduğu tespit edilmiştir. Çalışma grubundan elde edilen veriler içinde Üstünlük kuramını ifade eden metafor gerekçesi ve dayanağı betimlenmemiştir.

Anahtar Kelimeler:

İş Yerinde Mizah, Banka Çalışanları, Metafor, Metafor Kuramları, Nitel Araştırma

HUMOR AT WORK: BANK EMPLOYEES METAPHORICAL PERCEPTION

It has long been known that humor has positive effects on human happiness and well-being. The humor, which has been the subject of research by many disciplines, has also recently attracted the attention of researchers working in the field of organizational behavior and the humor in the workplace has come into use of subject of research. This study aims to present the humor perception of the employees in the workplace via metaphors. For this purpose, as a result of the inductive content analysis of the data obtained from 36 bank employees, different perspectives on humor in the workplace were determined. According to this, it has been seen that drugs and doctor metaphors which are associated with health are frequently used and humor is perceived as an organizational element with healing and therapeutic power in the workplace. In addition, metaphors such as sun, life, rainbow, which are often expressed and associated with nature connotations, and metaphors which make nutrient connotations such as salt, sweet and meat, have shown that humor is perceived as a necessary necessity for the survival of the organization member at work. The rationales of the metaphors produced and the logical basis of these metaphors were evaluated within the context of humor theories and it was found that humor was mostly perceived in the context of Relief theory, and that there were also foundations that evoke the theory of Incongruity. In the data obtained from the study group, the rationale and the basis of the metaphor expressing the theory of Superiority were not described.

Keywords:

Humor at Work, Bank Employees, Metaphor, Humor Theories, Qualitative Research,

PDF

___

Abalı, İ. (2016). Mizah teorileri bağlamında yörük fıkraları, Motif Akademi Halk Bilimi Dergisi, 9 (17), 113-132.
Arastaman, G., Öztürk Fidan, İ. ve Fidan, T. Nitel araştırmada geçerlik ve güvenirlik: Kuramsal bir inceleme, YYÜ Eğitim Fakültesi Dergisi (YYU Journal of Education Faculty), 15(1):37-75,
Ayduğ, D., Himmetoğlu, B. ve Bayrak, C. (2018). Okul müdürlerinin mizah tarzlarına ilişkin öğretmenlerin metaforik algıları. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi – Journal of Qualitative Research in Education, 6(2), 108-130. DOI:10.14689/issn.2148 - 2624.1.6c2 s6m
Chan, S. C. (2010). Does workplace fun matter? Developing a useable typology of workplace fun in a qualitative study. International Journal of Hospitality Management, 29, 720-728. http://dx.doi.org/10.1016/j.ijhm.2010.03.001
Cooper, C. (2008) Elucidating the bonds of workplace humor: A relational process model. Human Relations, 61, 1087-1115.
Creswell, J.W. (2018) Nitel Araştırma Yöntemleri Beş Yaklaşıma Göre Nitel Araştırma ve Nitel Araştırma Deseni (4. Baskı). (M. Bütün ve S.B. Demir Çev.). Ankara: Siyasal Kitabevi
Davis, A. ve Kleiner, B. H. (1989). The value of humor in effective leadership. Leadership Organizational Development Journal,10, 1-3.
Decker, W. H., ve Rotondo, D. M. (2001). Relationships among gender, type of humor, and perceived leader effectiveness, Journal of Managerial Issues, 13(4), 450–465.
Duncan, W.J. (1985) The superiority theory of humor at work: Joking relationships as indicatorsof formal and informal status patterns in small, task-oriented groups. Small Group Behavior, 16(4), 556–64.
Ekici, G. (2016). Biyoloji öğretmeni adaylarının mikroskop kavramına ilişkin algılarının belirlenmesi: Bir metafor analizi çalışması, Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD) 17 (1), 615-636.
Göçer, A. (2013). Türkçe öğretmeni adaylarının kültür dil ilişkisine yönelik metaforik algıları. Turkish Studies - International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 8(9), 253-263.
Guba, E. G. (1981). Criteria for assessing the trustworthiness of naturalistic inquiries. Educational Technology Research And Development, 29(2), 75-91.
Hasırcı, S. (2017). Türkçe öğretmeni adaylarının çocuk edebiyatına ilişkin algılarının metaforlar aracılığıyla analizi, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi The Journal of International Social Research, 10(51), 717- 728. http://dx.doi.org/10.17719/jisr.2017.1808
Iqball, Q. ve Hassan, S.H. (2018). A dyadic analysis of salespersons and customers in banking sector: Humor usage, word of mouth and expectation of continuity, International Academic Journal of Business Management, 5 (3), 109-120.
Javadi, M.H.M, Salehzadeh, R. ve Poor, S.H. (2013). Studying the relationship between umor and organizational citizenship behavior, International Journal of Academic Research in Accounting, Finance and Management Sciences, 3 (3), 146-151, http://dx.doi.org/10.6007/IJARAFMS/v3-i3/100
Lennon-Maslin, M. (2018), Comic relief: Examining the protective effects of coping humour on burnout in human, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Dublin İşletmecilik Okulu, Dublin
Lincoln, Y. S. ve Guba, E. G. (1986). But is it rigorous? Trustworthiness and authenticity in naturalistic evaluation. New Directions For Evaluation, (30), 73-84.
Liu, Y. Z. ve Wang, L. Q. (2016). A review of organization humor: Concept, measurement and empirical research. Psychology, 7, 1307-1314. http://dx.doi.org/10.4236/psych.2016.710132
Martin, R. A. (2010). The Psychology of Humor: An Integrative Approach.Elsevier Academic Press.
Mesmer-Magnus, J., Glew, D. J. ve Viswesvaran, C. (2012), A meta-analysis of positive humor in the workplace, Journal of Managerial Psychology, 27 (2), 155 – 190, http://dx.doi.org/10.1108/02683941211199554
Meyer, J. (2000) Humor as a double-edged sword: Four functions of humor in communication. Communication Theory, 10 (3), 310-33.
Mıles, M.B. ve Huberman, M.A. (1994). Qualitative Data Analysis: An Expanded Sourcebook (2. baskı), California: Sage Publications.
Miller, J., (1996) Humor: an empowerment tool for the 1990’s, Empowerment in Organizations, 4(2), 16-21.
Miznikova , J. ve Schönfeldt, S.N. (2010). The Serious Business of Humor - A qualitative study of humor as a management tool, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Umeå İşletme Okulu, İsveç.
Oktuğ, Z., Turgut, T. ve Ünal, Z.M. (2018). İşyerinde mizah yoluyla başa çıkma ölçeği: Türkçe’ye uyarlanması, güvenilirlik ve geçerlilik çalışması, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10 (26), 782-797.
Opthani, H.S.A., Omar, R. ve Bakri, N. (2013). A Qualitative Approach for investigating the adopted styles of humor in the Omani Public sector, Arabian Journal of Business and Management Review, 2 (6), 194-206.
Peebles, D. (2015). The value of positive humour in the workplace, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Tasmanya Üniversitesi.
Plester, B. (2009). Healthy humour: Using humour to cope at work, Kotuitui: New Zealand Journal of Social Sciences Online, Vol. 4 (1), 89-102, https://doi.org/10.1080/1177083X.2009.9522446
Romero, E.J. ve Cruthirds, K. (2006) The use of humor in the workplace, Academy of Management Perspectives, 20, 58–69.
Rüzgar, N. (2018), Çalışanların insan kaynakları yönetimi modelleri ile yöneticilerinin mizah tarzlarına ilişkin algılarının iş tatminleri üzerindeki etkisinin incelenmesi, Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul Ticaret Üniversitesi.
Sığrı, Ü. (2018). Nitel araştırma yöntemleri (1. Baskı). İstanbul: Beta Basım Yayın Dağıtım A.Ş.
Warren, S. ve Fineman, S. (2006). ‘Don't get me wrong, it's fun here, but …’: ambivalence and paradox in a ‘fun’ work environment. R Westwood ve C Rhodes (Ed.), Humour Work and Organization içinde (92-112). Routledge, Abingdon, U.K., https://doi.org/10.4324/9780203390191
Yam, K.C., Christian, M.S., Wei, W., Liao, Z. ve Nai, J. The mixed blessing of leader sense of humor: Examining costs and benefits. (2018). Academy of Management Journal. 61, (1), 348 369.