DOĞRUDAN YABANCI YATIRIMLARIN TÜRKİYE’NİN İHRACAT ÜRÜN ÇEŞİTLİLİĞİ ÜZERİNE ETKİSİ

Doğrudan yabancı yatırımların ev sahibi ülkelere kattıkları bir çok fayda mevcuttur. Özellikle doğrudan yabancı yatırımlar gelişmekte olan ülkelere üretim için gerekli sermaye birikimi, bilgi ve yönetimsel beceri, teknolojik altyapı ve kullanım yetkinlikleri sağlamaktadır. Doğrudan yabancı yatırımların bu faydalarının yanında ev sahibi ülkelerin ihracat ürün sepetine de olumlu katkı sağlaması beklenir. Ancak yapılan literatür incelemesi neticesinde doğrudan yabancı yatırımların ev sahibi ülkelerin ihracat ürün çeşitliliğine etkisini inceleyen yeterli çalışma olmadığı görülmüştür. Bu nedenle, Doğrudan yabancı yatırımların Türkiye’deki ihracat ürün çeşitlendirmesi üzerindeki etkisi, Vektör Otoregresif (VAR) Analizi metodu ile incelenmiştir. Ampirik analiz sonuçları, doğrudan yabancı yatırımların ihracat ürün çeşitliliğini etkilemediğini göstermiştir. Varyans ayrıştırma analizi sonuçlarına göre dışa açıklığı ihracat ürün çeşitlendirmesine önemli katkı sağladığı tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Doğrudan Yabancı Yatırımlar, İhracat Ürün Çeşitlendirmesi, Var Analizi

THE EFFECT OF FOREIGN DIRECT INVESTMENTS ON EXPORT PRODUCT DIVERSIFICATION IN TURKEY

There are many benefits of foreign direct investment to the host countries. Especially foreign direct investment provides developing countries with the necessary capital accumulation, knowledge and managerial skills, technological infrastructure and usage competencies required for production. In addition to these benefits, foreign direct investment is expected to contribute positively to the export product basket of host countries. However, as a result of the literature review, it is observed that there are not enough studies examining the effects of foreign direct investments on the export product diversification of host countries. Therefore, the effect of foreign direct investments of export product diversification was examined by using Vector Autoregressive (VAR) method in a case study for Turkey. The results of the empirical analysis showed that foreign direct investment does not affect export product diversification. According to the results of variance decomposition analysis, it was determined that trade openness contributed significantly to export product diversification.

Keywords:

Foreign Direct Investments, Export Product Diversification, Vector Autoregressive Method,

PDF

___

KAYNAKÇA Ahmed, H. ve Hamid, N. (2014). Patterns of ExportDiversification: Evidence from Pakistan, The Lahore Journal of Economics, Cilt 19, 307-326.Al-Marhubi, F. (2000). Export Diversification and Growth: An Empirical Investigation ,Applied Economics Letters, 559-562.Alptekin, V.ve Mucuk, M. (2008). Türkiye’de Vergi ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: VAR Analizi (1975-2006), Maliye Dergisi, Sayı 155, 159-174.Alpar, C. (1977). Çok Uluslu Şirketler ve Ekonomik Kalkınma, AİTİA, Ankara, 13-79.Batmaz, N. ve Tunca, H. (2007). Türkiye’de Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımlarının Bölgesel Belirleyicileri Üzerine Bir Eş Bütünleşme Analizi (1992-2003), Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi, Cilt 1, 199-224.Can, M. (2016). Ekonomik Küreselleşme Sofistike Mamül Üretimini Etkiler mi? : Güney Kore Örnekleminde Ampirik Bir Analiz, Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, Cilt 11, Sayı 3, 21-38.DePineres, S. A. G. ve Ferrantino, M. (1997). Export Diversification and Structural Dynamics in the Growth Process: The Case of Chile, Journalof Development Economics, Cilt 52, Sayı 2, 375-391. Doğan, B. ve Can, M. (2015). İthalat ve İhracat Ürün Çeşitlendirme İlişkisi: Türkiye Örnekleminde Nedensellik Analizi, Uluslararası Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, Cilt 7, Sayı 3, 191-199.Doğruel, A. S. ve Tekce, M. (2011). Trade Liberalization and Export Diversification in Selected MENA Countries, Topics in Middle Eastern African Economies, Cilt.13, 1-24.Gouvea, R.,Mahto, R. V. ve Montoya, M. J. R. (2013). BRIC National Export Performance: A Portfolio Approach, Journal of Chinese Economicand Business Studies, Cilt 11, Sayı 1, 47-58.Gozgor, G. ve Can, M. (2017). Effects of Export Product Diversification on Quality Upgrading: An Empirical Study, The Journal of International Trade and Development, DOI: 10.1080/09638199.2017.1370006. Granger, C.W.J. ve Newbold, P. (1974). Sprious Regresions in Econometrics, Journal of Econometrics, Cilt 2, Sayı 2, 111-120.Günaydın, İ. (2004). Vergi – Harcama Tartışması: Türkiye Örneği, Doğuş ÜniversitesiDergisi, Cilt 5, Sayı 2, 163-181.Güloğlu, B. ve Özgeb, F.B. (2004). Türkiye’de İç Borçların İktisadi Etkilerinin VAR Tekniğiyle Analizi, METU Studies in Development, cilt 31, 93-114. Hesse, H. (2008). Export Diversification and Economic Growth, Commissionon Growthand Development, Working Paper, Sayı 21.Herzer, D. ve Nowak-Lehmann, F. D. (2006). What Does Export Diversification Do for Growth An Econometric Analysis, Applied Economics, Cilt 38, Sayı 15,1825-1838.Imf, (2003). Foreign Direct Investment Statistics, How CountriesMeasure FDI, Washinton, DC: International Monetary Fund, 23.Iwamoto, M. ve Nabeshima, K. (2012). Can FDI promote Export Diversification and Sophistication of Host Countries? Dynamic Panel System GMM Analysis, IDE Discussion Paper, Sayı 347.Koçtürk, M. ve Eker M. (2012). Dünyada ve Türkiye’de Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımları ve Çokuluslu Şirketlerin Gelişimi, Tarım Ekonomisi Dergisi, 40.Kumar, V. vd. (1995). Aggregate and Disaggregate Sector Forecasting Using Consumer Confidence Measures, International Journal of Forecasting Elsevier, Cilt 11, sayı 3, 361-377.Lau, C. K. M.,Gozgor, G., Apergis, N. ve Can, M. (2018). Effects of Export Concentration on CO2 Emissions in Developed Countries: An Empirical Analysis, Environmental Science and Pollution Research, Cilt 25, Sayı 14, 14106-14116. Naude, W. ve Rossouw, R. (2011). Export Diversification and Economic Performance: Evidence from Brazil, China, India, and South Africa, Economic Change and Restructuring, Cilt44, Sayı 1-2, 99-134.Naude, W. ve Bosker M. ve Matthee, M. (2010). Export Specialisation and Local Economic Growth, World Economy, Cilt 33, Sayı 4, 552-572.Oecd, (2008). OECD Benchmark Definition Of Foreign Direct Investment, Fourth Edition, Paris: Organisation for Economic Co-operation and Developlent, 48. Oksay, S. (1998). Çok uluslu Şirketler Teorileri Çerçevesinde, Yabancı Sermaye Yatırımlarının İncelenerek, Değerlendirilmesi, Dış Ticaret Müsteşarlığı Dergisi, Sayı: 8.Ozowa, T. (1992). Foreign Direct Investment and Economic Development, Transnational Corporations, Cilt 1, Sayı 1, 27-54.Samen, S. (2010). Primer on Export Diversification: Key Concepts, The oretical Underpinnigs and Empirical Evidence, Growth and Crisis Unit World Bank Institute.Sen, H., Saruç, T.N., ve Keskin, A. (2004). İktisadi Kalkınmanın Finansmanı, S.Taban, M. Kar (Ed.), Kalkınma Ekonomisi Seçme Konular, Bursa: Ekin Kitabevi, 198.Seyidoğlu, H. (1994). Uluslararası İktisat - Teori, Politika ve Uygulama, İstanbul, 577- 667.Tadesse, B. ve Shukralla, K. (2013). The Impact of Foreign Direct Investment on Horizontal Export Diversification: Emprical Evidence, Applied Economics, Cilt 45, Sayı 2, 141-159.Un, (2004). Export Diversification and Economic Growth: The Experience of Selected Least Developed Countries, Economic and Social Commission for Asia and thePacific, Development Papers, Sayı 24, Thailand.Unctad, (2005). World Investment Report 2005, FDI from Developing and Transition Economies: Implications for Development, 23.Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası, Elektronik Veri Dağıtım Sistemi. Erişim Ağustos 2019,https://evds2.tcmb.gov.tr/index.php?Türkiye İstatistik Kurumu, İstatistik Göstergeler, Erişim Eylül 2019, https:// www.tuik.gov.trYokoyana, K. ve Alemu, A. M. (2009). The Impacts of Vertical and Horizontal Export Diversification on Growth: An Empirical Study on Factors Explaining the Gapbetween Sub-Saharan Africa and East Asia’s Performances, Ritsumeikan International Affairs, Cilt 7, 49-90. Zengin, A. (2001). Reel Döviz Kuru Hareketleri ve Dış Ticaret Fiyatları (Türkiye EkonomisiÜzerine Ampirik Bulgular), C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt 2, Sayı 2, 27-41.