Kızılçam’da (Pinus brutia Ten.) Fidan Kalitesi

Türkiye’de en geniş doğal yayılışa sahip Kızılçam (Pinus brutia Ten.) üzerinde gerçekleştirilen bu çalışmada, türün fidanlık tekniği, ağaçlandırmaları ile genetik-ıslahına katkı sağlanması amaçlanmıştır. Bu bağlamda, türün Antalya Orman Fidanlığında tohum meşceresi orijinli 1+0 yaşlı çıplak köklü ve 1+1 yaşlı tüplü fidanlardan 2018 yılı büyüme dönemi sonunda örneklenen 200’er bireyde fidan boyu ve kök boğazı çapı ölçülmüştür. Çalışmada morfolojik özellikler ile fidan kalitesi araştırılmıştır.Çalışma sonucunda 1+0 ve 1+1 yaşlı fidanlarda ortalama fidan boyu sırasıyla 8,2 cm ve 16,5 cm, kök boğazı çapı ise 3,97 mm ve 5,84 mm bulunmuştur. Fidanların Türk Standartları Enstitüsü (TSE) kalite sınıflarına dağılımı irdelendiğinde, 1+0 ve 1+1 yaşlı fidanlarda boy bakımından sırasıyla %74 ve %32,5’nin dikime elverişsiz olduğu, kök boğazı çapı bakımından ise fidanların tamamının kalite sınıfta yer aldığı belirlenmiştir. Uygulanan Diskriminant analizi sonucunda uygulanan fidan boyu TSE kalite sınıflarının her iki fidan yaş grubu için başarılı olduğu ortaya çıkmıştır. Bununla birlikte uygulanan korelasyon analizi sonucunda her iki yaş grubunda da fidan boyu ve kök boğazı arasında istatistiksel bakımdan anlamlı (p≤0,05) pozitif ilişkiler belirlenmiştir. Çalışma sonuçları türün fidanlık tekniği ile fidan kalitesi bağlamında tartışılarak, çalışma sonuçlarının arazi aşaması ile desteklenmesi önerilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Fidan, Kızılçam, Kök Boğazı Çapı, Orijin, Morfoloji

Seedling Quality in Brutian Pine (Pinus brutia Ten.)

This study carried out on Brutian Pine (Pinus brutia Ten.) which had the largest natural distribution in Turkey to contribute nursery practices, plantation, and genetic-breeding of the species. Seedling height and root-collar diameter were examined in 1+0 bareroot and 1+1 years containerized seedlings grown from a seed stand at Antalya Forest Nursery at the end of growing period of 2018. Seedling quality and relation between the characteristics were investigated on seedlings sampled from 200 seedlings each age group.Averages of seedling height and root-collar diameter were 8.20 cm and 3.97 mm for 1+0 year bareroot seedlings; while they were 16.5 cm and 5.84 mm 1+1 years containerized seedlings. %74 and %32.5 of seedlings were cull/unsuitable in 1+0 year bareroot and 1+1 containerized seedlings for height, while they was no any cull seedlings in containerized according to quality classes of Turkish Standard Institute (TSI) in both seedling age groups. The both classification was suitable for the seedlings according to results of Discriminant analysis. Besides, there were positive and significant (p≤0.05) relations between seedling height and root-collar diameter in both bareroot and containerized seedlings according to results of correlation analysis. Results of the study were discussed for nursery practice of the species and it was suggested for combination by field stage.

Keywords:

Seedling, Brutian Pine, Root-Collar Diameter, Origin, Morphology,

PDF

___

Anonim (1988). İğne Yapraklı Ağaç Fidanları, TS 2265/Şubat-1988. Türk Standartları Enstitüsü yayınları, Ankara.
Anonim (2015). Orman varlığımız. TC. Çevre ve Orman Bakanlığı Orman Genel Müdürlüğü, 28 s, Ankara.
Aslan, S. (1986). Kazdağı Göknarı (A. equitrojani Ascher et Sinten)’nın Fidanlık Tekniği Üzerine Çalışmalar. Ormancılık Araştırma Enstitüsü Yayını No; 157,1-42 s.
Atasoy, H. (1986). Fidanlık Yükseltisinin Doğu Ladini Fidan Morfolojisine Etkisi. Ormancılık Araştırma Enstitüsü Dergisi Teknik Raporlar Serisi, 32:125-144.
Bilir, N. (1997). Doğu Karadeniz Bölgesi’nde Toros Sediri (Cedrus libani A.Rich.) Orijin Denemeleri Fidanlık Aşaması. Karadeniz Teknik üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. Yüksek Lisans Tezi. 90, Trabzon.
Bilir, N., Çetinkaya, D. (2018). Morphological Characteristics in Seed Orchard and Seed Stand Seedlings of Brutian Pine (Pinus Brutia Ten.). 2 International Congress on Multidisciplinary, 4-5 May, Cukurova University Adana, p. 57-62.
Bilir, N., Kaya, C., Ulusan, Musa D. (2010). Aydın Orijinli Fıstıkçamı (Pinus pinea L.) Fidanlarında Morfolojik Özellikler ve Fidan Kalitesi. Kastamonu Orman Fakültesi Dergisi, 10(1):37-43.
Çalıkoglu, M. (2002). Anadolu Karaçamı (Pinus nigra Arnold ssp. pallasiana Lamb. Holmboe) Orijinlerinin Kuraklığa Karşı Reaksiyonlarının Ekofizyolojik Analizi. İstanbul Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, İstanbul.
Çalışkan, T. (1998). Hızlı Gelişen Türlerle İlgili Rapor. Hızlı Gelişen Türlerle Yapılan Ağaçlandırma Çalışmalarının Değerlendirilmesi ve Yapılacak Çalışmalar, Workshop, 8-9 Aralık.
Çetinkaya, D., Bilir, N. (2019). Toros Sediri’nde (Cedrus libani A. Rich.) Fidan Tipi x Fidan Morfolojisi Etkileşimi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 10(1): 28-33.
Dewald, L.E., Feret, P.P. (1987). Changes in Loblolly Pine Root Growth Potential from September to April. Canadian Journal of Forest Research, 17(7): 635-643.
Dilaver, M., Seyedi, N., Bilir, N. (2015). Seedling Quality and Morphology in Seed Sources and Seedling Type of Brutian Pine (Pinus brutia Ten.). World Journal of Agricultural Research, 3 (2):83-85.
Dirik, H. (1989). Bitki Su Potansiyeli ve Fidan Tazeliğinin Belirlenmesi. Orman Mühendisliği Dergisi, 26(2):11-14.
Dirik, H. (1994). Anadolu Karaçamında (Pinus nigra Arn. ssp. pallasiana (Lamb.) Holmboe) Fidan Tazeliğinin Dikim Başarısı Üzerindeki Etkileri. İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 44A (1):23-30.
Eler, Ü., Keskin, S., Örtel, E. (1993). Toros sediri (Cedrus libani A. Rich.) Fidanlarında Kalite Sınıflarının Belirlenmesi Üzerine Araştırmalar. Ormancılık Araştırma Enstitüsü Dergisi, 240:81-105.
Falconer, D.S.(1989). Introduction to Quantitative Genetics. Longman Scientific Technical, Longman Group U.K. Limited.
Kayacık, H. (1965). Orman ve Park Ağaçlarının Özel Sistematiği 1. Cilt, Gymnospermae. İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Yayınları, İstanbul.
Kızmaz, M. (1993). Karaçam Fidanlarının Kalite Sınıflarının Belirlenmesi Üzerine Araştırmalar. Ormancılık Araştırma Enstitüsü Yayınları, Teknik Bülten No: 238-241, 7-36.
Özdamar, K. (1999). Paket Programlar İle İstatistiksel Veri Analizi, Kaan Kitabevi, Eskişehir.
Üçler, A.Ö., Gülcü, S., Bilir, N. (2000). Anadolu Karaçamı ve Kızılçam'da Tohum Kaynağı-Morfolojik Fidan Kalitesi İlişkileri. Bildiri Özetleri Kitapçığı s, 39. II. Ulusal Fidancılık Sempozyumu, 25-29 Eylül, İzmir.
Yılmaz, M. (1995). Karaçam Fidanlarının Kalite Sınıflarının Belirlenmesi Üzerine Araştırmalar, Ormancılık Araştırma Enstitüsü Yayınları, Teknik Bülten No; 238-241, 5-37.
Yılmazer, C., Bilir, N. (2016). Effect of Seedling Type in Morphology and Quality of Brutian pine (Pinus brutia Ten.) Seedlings. IJSRST, 2(5):237-240.