Isparta’da Doğal Olarak Yetişen Tıbbi ve Aromatik Bitkilerle Oluşturulan Bir Şifa Bahçesi Örneği

İnsanların doğaya yönelmesi ve gündelik streslerinden arınabilecekleri, ruhsal ve bedensel rahatlama sağlamak için yöneldikleri bahçe kültürü tematik parkların gelişmesi ile Şifa bahçeleri olarak kendini göstermiştir. Kilise veya hastane bahçelerinde hastaların rehabilitasyonu için kullanılan bu bahçeler, günümüzde kentsel alanlarda insanların ruhsal yorgunluklarının giderildiği alanlara dönüşmüş, tıbbi ve aromatik bitkilerin kullanımı ile de daha fonksiyonel bir hal almıştır. Bu bakış açısı ile çalışma kapsamında Isparta ilinde doğal olarak yetişen tıbbi ve aromatik bitkilerin kullanımı ile bir şifa bahçesi tasarlanmıştır. Çünür mahallesi sınırlarında bulunan 275. Cadde üzerinde yer alan toplam 2,21 ha alana sahip arazi şifa bahçesi tasarımı için belirlenmiştir. Isparta’da doğal olarak yetişen otuz beş tıbbi ve aromatik bitkiye bu alanda yer verilmiştir. Çalışma sonucunda temasını doğal elementlerden alan bir tasarım gerçekleştirilerek, şifa bahçelerine uygun alanların kullanımları önerilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

aromatik bitkiler, şifa bahçesi, peyzaj tasarımı, tıbbi bitkiler, tematik bahçe

An Example of a Healing Garden Designed with Medicinal and Aromatic Plants that Grow Naturally in Isparta

With the development of thematic parks, the garden culture, in which people turn to nature and where they can get rid of their daily stress and provide mental and physical relaxation, has shown itself as healing gardens. These gardens, which were used for the rehabilitation of patients in church or hospital gardens, have now become areas where people's mental fatigue is relieved in urban areas, and they have become more functional with the use of medicinal and aromatic plants. From this point of view, within the scope of the study, a healing garden was designed with the use of medicinal and aromatic plants that grow naturally in Isparta province. The area, with a total area of 2.21 ha, located on 275th street within the borders of Çünur neighborhood was determined for the design of the healing garden. Thirty-five medicinal and aromatic plants that grow naturally in Isparta are included in this land. As a result of the study, a design that takes its theme from natural elements was realized, and the use of areas suitable for healing gardens has been suggested.

Keywords:

aromatic plants, healing garden, landscape design, medicinal plants, thematic garden,

PDF

___

Adamczak, A., Dreger, M., Seidler-Lozykowska, K. ve Wielgus, K. (2019). Fireweed (Epilobium angustifolium L.): botany, phytochemistry and traditional uses. A review. Herba Polonica, 65(3).
Akkol, E. K., Kozan, E., Bardakci, H., Barak, T. H. ve Khalilpour, S. (2021). Potential anthelmintic and antioxidant activities of Jasminum fruticans L. and its phytochemical analysis. Pharmaceutical Sciences, 28(3), 481-491.
Assafiri, O., Abdallah, H. ve El-Dakdouki, M. (2020). Antibacterial effect and phytochemical analysis of the shoot system of Rubus canescens DC. growing in Lebanon. BAU Journal-Science and Technology, 2(1), 9.
Azaz, A. D., Irtem, H. A., Kurkcuoǧlu, M. ve Baser, K. H. C. (2004). Composition and the in vitro antimicrobial activities of the essential oils of some Thymus species. Zeitschrift für Naturforschung C, 59(1-2), 75-80.
Baydar, H. Ve Telci, İ., (2015). Tıbbi ve Aromatik Bitkilerde Islah, Tohumluk, Tescil ve Sertifikasyon. Türktob Dergisi, 5(15), 12-21. Baytop, T. (1999). Türkiye’de Bitkilerle Tedavi: Geçmişte ve Bugün, 480 s. Nobel Kitap.
Bekçi, İ. ve Usul, H. (2001). Göller Bölgesindeki Küçük ve Orta Boy İşletmelerin Finansal Sorunları ve Çözüm Yoları, Süleyman Demirel Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Yayınları, 6(1),11-125
Boğa, M. (2017). Chemical constituents, cytotoxic, antioxidant and cholinesterases inhibitory activities of Silene compacta (Fischer) extracts. Marmara Pharmaceutical Journal, 21(3), 445-454.
Böyümez, T. (2014). Silene aegyptiaca farklı bitki kısımlarının toplam fenol içeriği, toplam indirgeme kuvveti tayini ve antioksidan özelliklerinin belirlenmesi (Master's thesis, Fen Bilimleri Enstitüsü).
Bradic, J., Zivkovic, V., Srejovic, I., Jakovljevic, V., Petkovic, A., Turnic, T. N.ve Tomovic, M. (2019). Protective effects of Galium verum L. extract against cardiac ischemia/reperfusion injury in spontaneously hypertensive rats. Oxidative medicine and cellular longevity. Erişim Adresi (01.09.2022): https://www.hindawi.com/journals/omcl/2019/4235405/
Büyükokuroğlu M. E., Demirezer L. O. Ve Güvenalp Z. (2002). Sedative, anticonvulsant and behaviour modifying effects of Centranthus longiflorus ssp. longiflorus: a study of comparison to diazepam. Pharmazie, 57(8), 559‐561.
Dönmez, İ. (2022). Volatile Oil Composition of Teucrium Species of Natural and Cultivated Origin in The Lake District of Turkey. Applied Ecology And Environmental Research, 20(3), 2235-2245.
Dönmez, İ. E. ve Salman, H. (2017). Yaban mersini (Myrtus communis L.) yaprak ve meyvelerinin uçucu bileşenleri. Turkish Journal of Forestry, 18(4), 328-332.
Dönmez, Ş., Çakır, M. ve Kef, Ş. (2016) Bartın’da Yetişen Bazı Tıbbi ve Aromatik Bitkilerin Peyzaj Mimarlığında Kullanımı. Süleyman Demirel Üniversitesi Mimarlık Bilimleri Ve Uygulamaları Dergisi, 1(2), 1-8.
Fawzy, G. A., Abdallah, H. M., Marzouk, M. S., Soliman, F. M. ve Sleem, A.A. (2008). Antidiabetic and antioxidant activities of major flavonoids of Cynanchum acutum L. (Asclepiadaceae) growing in Egypt. Z Naturforsch C. J. Biosci, 63(9-10), 658‐662.
Georgi, J. N. ve Anthopoulos, P. (2007). Landscape Preference Evaluation for Therapeutical Gardens. Iasme Transaction, 2(5), 758-764.
Gülcü, S. (2005). Göller Yöresi Boylu Ardıç (Juniperus Excelsa Bieb.) Orijinlerinin Morfolojik Fidan Kalite Kriterleri Bakımından Karşılaştırılması”, Kafkas Üniversitesi Artvin Orman Fakültesi Dergisi, 6 (1-2), 121-127.
Gülgün, B. (2015). Dünyada Ve Türkiye’de Süs Bitkilerine Genel Bakış, Problemler ve Çözüm Önerileri. TÜRKTOB Dergisi, 14, 4-8.
Isparta Ktb, (2022). TC Kültür ve Turizm Bakanlığı, Isparta İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü, Erişim Tarihi: 17.08.2022 https://isparta.ktb.gov.tr/TR-71025/iklim.html
Jaradat, N. (2020). Phytochemistry, traditional uses and biological effects of the desert plant Styrax officinalis L. Journal of Arid Environments, 182, 104253.
Jiang, S. (2013) Therapeutic landscapes and healing gardens: A review of Chinese literature in relation to the studies in western countries. Frontiers of Architectural Research, 141-153.
Kara B. (2020). Isparta iklim koşullarında yetişen bazı tıbbi ve aromatik bitkilerin şifa bahçeleri örneğinde kullanımı (Yüksek Lisans Tezi). Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Isparta.
Karagöz, A., Zencirci, N., Tan, A., Taşkın, T., Köksel, H., Sürek, M., Toker, C. ve Özbek, K. (2010). Bitki Genetik Kaynaklarının Korunması ve Kullanımı. Türkiye Ziraat Mühendisleri Odası, VII. Teknik Kongresi, Ankara, 11-15.
Khushtar, M., Ahmad, A. ve Rahman, M. A. (2018). Gastroprotective effect of hydro-alcoholic extract of Polygonum bistorta Lin root in indomethacin-induced gastric ulcers in sprague dawley rats. Indian J. Pharm. Educ. Res, 52, 618-625.
Klymenko, S., Kucharska, A. Z., Sokół-Łętowska, A., Piórecki, N., Przybylska, D. ve Grygorieva, O. (2021). Iridoids, Flavonoids, and Antioxidant Capacity of Cornus mas, C. officinalis, and C. mas× C. officinalis Fruits. Biomolecules, 11(6), 776.
Marcus, C.C. ve Barnes, M. (1995). Gardens in healthcare facilities: Uses, therapeutic benefits and design recommendations. Martinez, The Center for Health Design, California.
Marcus, C.C. ve Barnes, M. (1999). Theory and Research. 2 in Healing Gardens: Therapeutic Benefits and Design Recommendations. John Wiley ve Sons, Inc.
Meimandi, K. ve Yaghoobi, M. M. (2019). The effect of aqueous and ethanolic extracts of Sedum album L. on human stomach and breast carcinoma cell lines in vitro. Nova Biologica Reperta, 6(1), 10-19.
Mohammadhosseini, M. (2021). Chemical composition of the essential oils from the aerial parts of Malva neglecta Wallr. from Khorramabad, Lorestan Province, Iran using solvent free microwave extraction (SFME) method. Trends in Phytochemical Research, 5(3), 155-163.
Nikolaieva, N., Kačániová M., González J.C., Grygorieva O., Nôžková J. (2019). Determination of microbiological contamination, antibacterial and antioxidant activities of natural plant hazelnut (Corylus avellana L.) pollen. J Environ Sci Health B., 54(6), 525‐532.
Palaz, E. B., Yılmaz, C. H., Aytop, H., ve Büyükçıngıl, Y. (2018). Kahramanmaraş doğal florasında yetişen salep orkide bitkisinin mineral beslenme özellikleri ile yetiştiği toprakların bazı fiziksel ve kimyasal özelliklerinin incelenmesi. Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi, 5(4), 537-544.
Pouya S., Bayramoğlu E. ve Demirel, Ö. (2015). Şifa Bahçesi Tasarım Yöntemlerinin Araştırılması. Kastamonu Üniversitesi, Orman Fakültesi Dergisi, 15 (1), 15-25.
Sargın, S.A., Akçicek, E. ve Selvi, S. (2013). An Ethnobotanical Study of Medicinal Plants Used by the Local People of Alaşehir (Manisa) in Turkey. J Ethnopharmacol. 150(3), 860‐874.
Serez, A. (2011). Tarihsel Süreç İçinde Sağlık Bahçeleri. İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü. Yüksek Lisans Tezi, 142s, İstanbul.
Özderin, S., Fakir, H. veDönmez, İ. E. (2014). Muğla-Ula yöresinde doğal yayılış yapan bazı kekik türlerinin uçucu yağ oranları ve bileşenlerinin belirlenmesi. II. Ulusal Akdeniz Orman ve Çevre Sempozyumu, 22, 24.
Souter-Brown, G. (2015). Landscape and Urban Design for Health and Well-being/using Healing. Sensory and Therapeutic Gardens, Routledge, Taylor and Francis Group, London and NewYork.
Şakar, E. (2011). Şifalı Bitkiler ve Şifa Bahçeleri Tasarımı Üzerine Araştırmalar. İstanbul Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, 171s, İstanbul.
Taskin, D., Bilğiç Alkaya, D ve Dolen, E. (2018). Evaluation of antioxidant capacity and analysis of major phenolic compounds in Achillea grandifolia by HPLC-DAD with Q-TOF LC/MS confirmation. Chiang Mai Journal of Science, 45. Tonguç, F. (2019). Seed chemical composition of endemic plant Fraxinus ornus subsp. cilicica. Applied Ecology and Environmental Research, 17(4), 8261-8269.
Tübives (2019). Türkiye Bitkileri Erişim Sistemi, Erişim Tarihi: 01.01.2019. https://www.tubives.org/
Ulrich, R.S. ve Parsons, R. (1999). Influences of Passive Experiences with Plants on Individual Well-being and Health. The Role of Horticulture in Human Well-being and Social Development (pp.93-105). Portland: Timber Press.
Uslu, A. ve Shakouri, N. (2014). Kentsel Peyzajda Engelli/Yaşlı Birey İçin Bağımsız Hareket Olanağı ve Evrensel Tasarım Kavramı. Kastamonu Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 14 (1) 7-14.
Ustuner, O., Anlas, C. ve Bakirel, T. (2019). In Vitro Evaluation of Antioxidant, Anti-Inflammatory, Antimicrobial and Wound Healing Potential of Thymus Sipyleus Boiss.subsp. Rosulans (Borbas) Jalas. Molecules 24(18):3353.
Vapaa, A.G. (2002). Healing Gardens: Creating Places for Restoration, Meditation, and Sanctuary. Virginia Polytechnic Institute and State University College of Architecture and Urban Studies Master’s of Landscape Architecture, Virginia.
Yeşilada, E. ve Küpeli, E. (2002). Berberis crataegina DC. root exhibits potent anti-inflammatory, analgesic and febrifuge effects in mice and rats. J Ethnopharmacol, 79(2):237‐248.
Yücel, G. ve Evren, D. (2010). Tıbbi-Aromatik Bitkilerin Bahçe Tasarımlarında Ve Kaya Bahçelerinde Dış Mekân Süs Bitkisi Olarak Kullanım Olanakları. IV. Süs Bitkileri Kongresi bildiriler kitabı içinde (529-534s), Mersin: Alata Bahçe Kültürleri Araştırma Enstitüsü.