Hasan Basri MEMDUHOĞLU, İbrahim Halil UÇAR

Yönetici ve Öğretmenlerin Stratejik Planlama Algısı ve Okullarda Mevcut Stratejik Planlama Uygulamalarının Değerlendirilmesi

Ekonomik gelişmelerin hızlanması, teknolojideki hızlı gelişmeler, rekabetin artması ve dış çevre koşullarındaki hızlı değişim, okulların mevcut durumlarını analiz etmelerini ve geleceklerini planlamalarını zorunlu kılmıştır. Bu da okullarda stratejik planlama düşüncesinin yaygınlaşmasına ve stratejik planların hazırlanmasına neden olmuştur. Tarama modeli ile yapılan bu çalışmanın iki temel amacı vardır. Birincisi, yönetici ve öğretmenlerin okullarda stratejik planlamaya ilişkin algılarını ve okullardaki mevcut stratejik planlama uygulamalarına ilişkin görüşlerini belirlemektir. İkinci amacı, yönetici ve öğretmenlerin okullarda stratejik planlamaya ilişkin algıları/inançları ile okullardaki mevcut stratejik planlama uygulamaları arasındaki ilişkiyi belirlemektir. Araştırma 2010-2011 eğitim-öğretim yılında Van ilindeki ilköğretim okullarında görev yapan toplam 500 yönetici ve öğretmen üzerinde yapılmıştır. Araştırmanın verileri, araştırmacılar tarafından geliştirilen; “Okullarda Stratejik Planlama Algısı” ve “Okullarda Stratejik Planlama Uygulamalarını Değerlendirme” ölçekleri kullanılarak elde edilmiştir. Araştırmada, yönetici ve öğretmenlerin stratejik planlama konusunda olumlu bir algıya sahip oldukları, buna karşın mevcut stratejik planlama uygulamalarının amacına uygun olarak yürütülmediğini düşündükleri; ayrıca yönetici ve öğretmenlerin stratejik planlama algıları (inançları) ile okullardaki mevcut stratejik planlama uygulamalarına ilişkin görüşleri arasında zayıf bir ilişki olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Anahtar sözcükler: Stratejik planlama, stratejik yönetim, okul yönetimi, Türk Eğitim Sistemi

Anahtar Kelimeler:

Stratejik planlama, stratejik yönetim, okul yönetimi, Türk Eğitim Sistemi

PDF

___

stratejik planlamanın ne olduğunu ve yararlarını öğrenmesi, stratejik planlamaya yönelik
algılarını ve mevcut uygulamaları olumlu etkileyecektir. Sonuç olarak okullar toplumsal yapıdaki işleyişten ve genel kamu yönetim yapısından
soyutlanamazlar. Bu nedenle okullarda amacına uygun, gerçekçi ve uygulanabilir stratejik
planların hazırlanabilmesi ve uygulanabilmesi için, katı merkeziyetçi ve hiyerarşik
bürokrasiye dayalı kamu yönetim anlayışından ve buna bağlı eğitim yönetiminden;
yerelleşme, yetki devri, yetki genişliği gibi yönetsel yaklaşımları ön plana çıkaran anlayışa
doğru bir zihniyet yenilenmesine ve değişime ihtiyaç vardır. Ancak mikro ölçekte mevcut
yapı ve koşullar içinde okullarda tüm paydaşların ve özellikle yöneticilerin stratejik
planlamanın okullar açısından taşıdığı önem ve uygulama süreci konusunda eğitilip
bilgilendirilmesi, okulların kendi yerel koşullarına göre gerçekçi ve uygulanabilir planlar
yapmalarını kolaylaştırabilir. Bu da okulların geleceklerini inşa etmede tüm paydaşlarla
birlikte söz sahibi olmalarını mümkün kılar.
Adem, M. (2008). Eğitim planlaması, Ankara: Ekinoks Yayınevi.
Aydın, M. (1991). Eğitim yönetimi, Ankara: Hatipoğlu Yayınevi.
Aksu, M. (2002). Eğitimde stratejik planlama ve toplam kalite yönetimi, Ankara: Anı Yayıncılık.
Altınkurt, Y. (2010). Milli eğitim müdürlüğü çalışanları ve okul yöneticilerinin stratejik planlamaya ilişkin tutumları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi. 10(4), 1927- 1968.
Barca, M. (2005). Stratejik yönetim düşüncesinin evrimi. Yönetim Araştırmaları Dergisi, 5(1) 7-38
Bayraktar, B. B. ve Yıldız, A. (2007). Kurumsal bilginin stratejik planlama sürecinde kullanılması: Bir ilçe belediyesi örneği. Bilgi Dünyası, 8(2), 208-296.
Bell, L. (2004). Strategic planning in primary schools: A tale of no significance? Management in Education, 18, 33-36.
Bryson, J. M. (1995). Strategic planning for public and nonprofit organization. San Francisco: Jossey-Bass Publishers.
Budak, G. (2000). Öğrenen örgütlerde stratejik planlama ve stratejik öğrenme. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 15(1), 1-11.
Canbay, S. K. (2008). Kamuda stratejik planlama ve stratejik yönetim. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kocaeli Üniversitesi, Kocaeli.
Cook, W., J. (1990). Strategic planning in amerika’s scholl: an explotory study. A Paper Presented At The Annual Meeting of The AERA. San Francisco, CA: April, 20-24.
Callahan, R. E. (1996). Foreword. Peabody Journal of Education, 71(2), 1-14.
Çalık, T. (2003). Eğitimde stratejik planlama ve okulların stratejik planlama açısından nitel değerlendirilmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 11(2), 251-268.
Çanakcı, H. (2008). Elazığ ili ilköğretim okullarında hazırlanan stratejik planlar ile ilgili okul yöneticisi ve öğretmen görüşleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.
Çetin, S (2007). Kamu sektöründe stratejik planlama: Türkiye’deki il özel idarelerinde bir araştırma. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Çukurova Üniversitesi, Adana.
Demir, T. (2001). Küreselleşen ve yoğunlaşan rekabet ortamında kamu ve özel sektör örgütlerinde stratejik yönetimin yeri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
Demir, C. ve Yılmaz, M. K. (2010). Stratejik planlama süreci ve örgütler açısından önemi. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 25(1), 69-88.
Demirkaya, D. (2007). İlköğretim okullarında stratejik planlama uygulamalarının değerlendirilmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.
Devlet Planlama Teşkilatı [DPT], (2006). Kamu kuruluşları için stratejik planlama kılavuzu. Ankara: Başbakanlık Yayınları.
Erdoğan, İ. (2002). Eğitimde değişim yönetimi. Ankara: PegamA Yayıncılık.
Erkan, V. (2008). Kamu kuruluşlarında stratejik planlama. Ankara: DPT Yayınları.
Güner, S. (2005). Stratejik yönetim anlayışı ve kamu yönetimi. Türk İdare Dergisi, 446, 61- 78.
Gürer, H. (2006). Stratejik planlamanın temelleri ve Türk kamu yönetiminde uygulanmasına yönelik öneriler. Sayıştay Dergisi, 63, 91-105.
Hoy, W. K. ve Miskel, C. G. (2010). Eğitim yönetimi teori, araştırma ve uygulama. (S, Turan, Çev.), Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
Işık, H. ve Aypay, A. (2004). Eğitimde stratejik plan geliştirme sürecinde karşılaşılan sorunlar: Çanakkale ilinde yapılan bir inceleme. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24(3), 349-363.
İlğan, A.,Erdem, M., Taşdan, M. ve Memduhoğlu, H. B. ( 2008). Örgütsel gelişim aracıları olarak toplam kalite yönetimi ile stratejik yönetim ve planlama yaklaşımları. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 35(3), 72-92.
İpek. C. (2010). Yönetim teorileri. H. B. Memduhoğlu, K. Yılmaz (Editör), Türk Eğitim Sistemi ve okul yönetimi (s, 101-146). Ankara: PegemA Akademi.
Kabadayı, R. (1999). Stratejik planlama ve eğitim, Verimlilik Dergisi, 2, 143-154.
Karaman, H. (2007). İlk ve orta öğretim okulu yöneticilerinin stratejik planlamaya karşı tutumları (İstanbul ili örneği). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Yeditepe Üniversitesi, İstanbul.
Karasar, N. (2009). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
Kocatepe, Ş. (2010). Eğitimde stratejik planlama ve toplam kalite yönetimi uygulamalarının okul yöneticileri tarafından algılanması. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Maltepe Üniversitesi, İstanbul.
Memduhoğlu, H.B. Taşdan, M. Erdem, M. (2008). İlköğretim okullarında stratejik planlama uygulamalarının değerlendirilmesi. Proceedings of Conference on. (s. 1368-1380) Famagusta, North Cyprus. Department of Educatıonal Scıences Faculty of Education.
MEB [Milli Eğitim Bakanlığı], (2006). 2006/55 nolu genelge: Stratejik planlama. www.meb.gov.tr adresinden 25 Temmuz 2011’de indirilmiştir.
MEB [Milli Eğitim Bakanlığı], (2010a). Eğitimde stratejik planlama okul/kurumlar için, Ankara: MEB Yayınları.
MEB [Milli Eğitim Bakanlığı], (2010b). 2010/14 nolu genelge: İlçe, okul ve kurumlarda stratejik plan yapılması. www.meb.gov.tr adresinden 25 Temmuz 2011’de indirilmiştir.
Mudrick, N. R., & Steiner, J. R., & Pollard, W. L. (1992). Strategıc plannıng for schools of socıal work. Journal of Social Work Education, 92(3). 278-290.
Murphy, J. (1999). Reconnecting teaching and administration: A call for a unified profession. UCEA Review, 40(2), 1-7.
Nartgün, Ş. S. (2003). Stratejik planlama ve eğitim. C. Elma ve K. Demir (Editör) Yönetimde çağdaş yaklaşımlar (s. 277-300), Ankara: Anı Yayıncılık.
Nartgün, Ş. S. (2004). Öğrenen örgütlerde strateji ve planlama. C. Elma ve K. Demir (Editör) Öğrenen örgütlerin dinamikleri (s. 161-190), Ankara: Sandal Yayınları.
Reiger, B. J. (1993). Strategic planning and public schools: an evolving practice. Educational Planning, 9(4), 14-22.
Şahin S. ve Aslan N. (2008). İlköğretim okul yöneticilerinin stratejik planlamaya ilişkin görüşleri üzerine nitel bir çalışma: Gaziantep ili örneği. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(1), 172-189.
Şener, T. (2009). Eğitimde stratejik planlama. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kadir Has Üniversitesi, İstanbul.
Odabaş, Ç. (2004). Stratejik yönetim ve e-devlet. Sayıştay Dergisi, 55, 83-94.
Özalp, İ. (1998). İşletmelerde stratejik planlama. Anadolu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(1-2), 33-42.
Özbek, O. (2003). Stratejik planlama ve yönetim. C. Elma ve K. Demir (Editör) Yönetimde çağdaş yaklaşımlar (s. 301-311), Ankara: Anı Yayıncılık.
Özdem, G. ve Çakır, R. (2009). Eğitim örgütlerinin strateji planlarında yer alan vizyon ve misyon cümlelerinin değerlendirilmesi (Giresun ili örneği). Uluslararası 5.Balkan Eğitim ve Bilim Kongresi (s. 190-194), Edirne: Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi.
Özdemir, S. (2000). Eğitimde örgütsel yenileşme, Ankara: PegemA Yayıncılık.
Özmantar, K. Z. (2011). Okullarda etkili stratejik plan hazırlama süreci: bir eylem araştırması. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(4), 1389-1421.
Türk, E., Yalçın, M. ve Ünsal, N. (2006). Milli eğitim bakanlığı yönetici görüşlerine dayalı stratejik planlama araştırması, Ankara: MEB Yayınları.
Ülgen, H. ve Mirze, S. K. (2007). İşletmelerde stratejik yönetim. İstanbul: Arıkan Basım Yayım.
Yelken Y. T., Kılıç, F. ve Üredi L. (2010). Stratejik planlama uygulamalarına ilişkin ilk ve orta öğretim okul müdürlerinin görüşleri. Uluslararası Avrasya Sosyal Bilimler Dergisi, 1, 38-50.
Yılmaz, K. (2003). Kamu kuruluşları için stratejik planlama uygulaması, Sayıştay Dergisi, 51-52, 67-86.
Walton, J. (1970). The dissimilarity of educational administration. Public Administration Review, 30(1), 56-59.