SOSYO-EKONOMİK YAPININ OKULUN KÜLTÜREL BOYUTLARIYLA İLİŞKİSİNDE ÖĞRETMEN NİTELİKLERİNİN ROLÜ

Bu çalışmada, öğretmen nitelikleri kontrol edilerek okulun yakın çevresinin sosyo-ekonomik düzeyinin okulun içsel süreçleri (öğrenciyle ilgilenme, mesleki gelişim, kurallara uyma, okul iklimi ve sembolik uygulamalar) ile ilişkisi incelenmiştir. Çalışma, 2015-2016 eğitim-öğretim yılında Aksaray ili şehir merkezinde bulunan ilkokul, ortaokul ve lise kademesindeki devlet okullarında görev yapan toplam 332 öğretmen ile gerçekleştirilmiştir. Tarama yöntemiyle toplanan veriler, tanımlayıcı istatistikler, açımlayıcı faktör analizi, Pearson Korelasyon katsayısı ve MANOVA, ANCOVA gibi çok değişkenli istatistiklerle incelenmiştir. Çalışma sonunda, öğretmen nitelikleri kontrol edildiğinde dahi, sosyo-ekonomik yapının okulun içsel süreçlerini etkilediği saptanmıştır. Sosyo-ekonomik düzey arttıkça mesleki gelişim, öğrenciyle ilgilenme, sembolik uygulamalar da artmaktadır.

THE ROLE of TEACHERS’ CHARACTERISTICS in RELATION to SOCIO-ECONOMIC STRUCTURE and THE SCHOOL’S CULTURAL DIMENSIONS

In this study, the relationship between the socio-economic level of the school‟s immediate surroundings and the internal processes of the school (dealing with students, professional development, rule-making, school climate and symbolic practices) was examined by controlling teacher qualifications. The study was carried out on 332 teachers working in public schools at primary, lower secondary and secondary level in the centre of Aksaray province, Turkey in 2015-2016 academic year. The data gathered through cross-sectional survey method were analysed by descriptive statistics, exploratory factor analysis, Pearson Correlation Coefficient and multivariable statistics such as MANOVA, ANCOVA. We found that there is a significant effect of socio-economic structure on its internal processes even we controlled teachers‟ characteristics. As the level of socio-economic status increase, average score of professional development, caring students and symbolic practices increase.

PDF

___

Agirdag, O., Houtte, M.V. & Avermaet, P.V. (2012). Why does the ethnic and socio-economic composition of schools influence math achievement? The role of sense of futility and futility culture. European Sociological Review, 28(3), 366-378. DOI:10.1093/esr/jcq070
Bakker, J., Denessen, E. & Brus-Laeven, M. (2007). Socio-economic background, parental involvement and teacher perceptions of these in relation to pupil achievement. Educational Studies, 33(2), 177-192. DOI: 10.1080/03055690601068345
Balcı, A. (2007). Etkili okul ve okul geliştirme. Ankara: PegemA Yayıncılık.
Benedict, R. (1960). Patterns of culture (18. Baskı). New York: Mentor Books.
Buluç, B. (2009). İlköğretim okullarında bürokratik okul yapısı ile okul müdürlerinin liderlik stilleri arasındaki ilişki. Eğitim ve Bilim, 34, 152, 71-86.
Buluç, B. (2013). Okul kültürü ve iklimi. İçinde S. Özdemir (Ed.), Eğitim yönetiminde kuram ve uygulama (101-130). Ankara: PegemA.
Büyüköztürk, Ş. (2012). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. İstatistik, araştırma deseni, SPSS uygulamaları ve yorum. Ankara: Pegem A.
Chudgar, A. & Luschei, T. (2009). National Income, Income Inequality, and the Importance of schools: A Hierarchical Cross-National Comparison. American Educational Research Journal 46 (3): 626–658.
Demirtaş, Z. (2010). Okul kültürü ile öğrenci başarısı arasında ilişki. Eğitim ve Bilim, 35, 1-13.
Güçlü, N. (Ed.). (2014). Okul kültürü. Ankara: PegemA.
Güçlü, N., Yıldırım, K., Daşcı, E. (2016). Okul kültürü ölçeğinin geliştirilmesi ve test edilmesi [Developing and testing the scale of school culture]. İçinde K. Beycioğlu, N.Özer, D.Koşar & İ.Şahin (Edt), Eğitim yönetimi araştırmaları E-Kitap [E-Kitap Studies of Educational Administration](271-285). Ankara: PegemA.
Hofstede, G., Hofstede, G. J., Minkov, M. (2010). Cultures and organizations: Software of the mind. New York: McGraw-Hill.
Huang, H. & Sebastian, J. (2015) The role of schools in bridging within-school achievement gaps based on socioeconomic status: a cross-national comparative study, Compare: A Journal of Comparative and International Education, 45(4), 501-525, DOI: 10.1080/03057925.2014.905103
Karataş, E. (2009). Eğitim yönetiminde iş değerleri ve örgüt kültürü. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Uşak.
Kent, P. (2005). Finding the missing jigsaw pieces: a new model for analysing school culture. Management in Education, 20(3), 24-30.
Kesik, F. & Bayram, A. (2015). Eğitim sisteminin eleştirel pedagoji perspektifinden bir değerlendirmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(3), 900-921.
Koşar, S. (2008). İlköğretim okulu yöneticilerinin yönetimde gücü kullanma stilleri ile örgüt kültürü arasındaki ilişki. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi
Leithwood, K. (2010). Characteristics of school districts that are exceptionally effective in closing the achievement gap, Leadership and Policy in Schools, 9(3), 245-291, DOI: 10.1080/15700761003731500
Lenkeit, J., Caro, D.H., Strand, S. (2015). Tackling the remaining attainment gap between students with and without immigrant background: an investigation into the equivalence of SES constructs, Educational Research and Evaluation, 21(1), 60-83, DOI: 10.1080/13803611.2015.1009915
Linnansaari-Rajalin, T., Kivimaki, M., Ervasti, J., Pentti, J. Vahtera, J., Virtanen, M. (2015). School neighbourhood socio-economic status and teachers‟ work commitment in Finland: Longitudinal survey with register linkage. Teachers and Teaching: Theory and Practice, 21(2), 131-149.
Liu, S. (2016). Leadership and teacher learning in urban and rural schools in China: Meeting the dual challenges of equity and effectiveness. International Journal of Educational Development, 51. 163-173.
Lunenburg, F. C. & Ornstein, A.C. (2013). Educational Administration [Eğitim Yönetimi]. (Çev. Ed. G. Arastaman), Ankara: Nobel Yayıncılık. (Orijinali 6. Basım 2012).
Macneill, A.J., Prater, D.L., Busch, S. (2009). The effects of school culture and climate on student Achievement. International Journal of Leadership in Education, 12(1), 73-84. DOI: 10.1080/13603120701576241
Marks, G.N. Cresswell, J., Ainley, J. (2006). Explaining socioeconomic inequalities in student achievement: the role of home and school factors. Educational Research And Evaluation, 12(2), 105–128.
OECD (2015). Education at a Glance. Paris: OECD Publication.
OECD (2013). PISA 2012 Results: What makes a school successful? Resources, policies and practices. Paris: OECD Publication
OECD. (2010). PISA 2009 results: Overcoming social background. Volume 2: Equity in learning opportunities and outcomes. Paris: OECD Publication.
Özdemir, A. (2006). Okul kültürünün oluşturulması ve çevreye tanıtılmasında okul müdürlerinden beklenen ve onlarda gözlenen davranışlar, Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 4(4), 411-433.
Özdemir, S. (2012). Türk eğitim sistemi ve okul yönetimi. Ankara: PegemA.
Pallant, J. (2015). SPSS survival manual. NY: McGraw Hill.
Peterson, K. D., & Deal, T. E. (1998) How leaders influence the culture of schools, Educational Leadership, 56, 28-30.
Sancar, M. (2012). Centralized education system, bureaucracy and leadership. Euroasian Journal of Educational Research, 49/A, 103-120.
Sargut, S. (2001). Kültürlerarası farklılaşma ve yönetim. Ankara: İmge Yayınları
Schein, E. H. (2010). Organizational culture and leadership. San Francisco: Jossey-Bass.
Seçer, İ. (2015). SPSS ve LISREL ile pratik veri analizi. Ankara: Anı
Sirin, S.R. (2005). Socio-economic status and academic achievement: a meta-analytic review of research. Review of Educational Research, 75(3), 417-453.
Smith, P. (2001). Cultural theory: An introduction. Oxford: Blackwell Publishing.
Şahin, S. (2010). Okul kültürünün bazı değişkenler açısından incelenmesi (İzmir ili örneği). İlköğretim -Online E-Dergi, 9(2), 561-575.
Şahin-Fırat, N. (2007). Okul kültürü ve öğretmenlerin değer sistemleri. Yayımlanmamış doktora tezi, İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Şenol, Ş. (2012). Araştırma ve örnekleme yöntemleri. Ankara: Nobel.
Şişman, M. (2011). Örgütler ve kültürler. Ankara: PegemA.
Tabachnick, B.G. & Fidell, L.S. (2013). Using multivariate statistics. London: Pearson.
TEDMEM (Türk Eğitim Derneği Eğitim Faaliyetleri Birimi) (2014). PISA 2012, Türkiye üzerine değerlendirmeler ve öneriler. Ankara: Öncü Matb.
Terzi, A. R. (2005). İlköğretim okullarında örgüt kültürü. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi [Educational Administration: Theory and Practice], 43, 423-442.
UNESCO. (2007). Global monitoring report, education for all 2008. New York: Oxford Press, www.efareport.unesco.org.
Van Houtte, M. & Van Maelle, D. (2011). The black box revelation: in search of conceptual clarity regarding climate and culture in school effectiveness research. Oxford Review of Education, 37(4), 505-524.
Yavuz, Y. & Yılmaz, E. (2012). Resmi ve özel ilköğretim okullarının okul kültürü üzerine öğretmen ve öğrenci görüşleri. International Journal of New Trends in Arts, Sports & Science, 1(3), 76-90.
Yeşilyurt, E. (2009). Okul kültürünün öğretim başarısına olan etkisine yönelik öğretmen görüşleri. Erzincan Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(2), 195-214.
Yılmaz, E. & Kurşun, A.T. (2015). Okul kültürü ile akademik iyimserlik arasındaki ilişki. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 35, 46-69.
Yıldırım, K. (2012). PISA 2006 verilerine göre Türkiye‟de eğitim kalitesini belirleyen temel faktörler. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 10(2), 229-255.