Problem Çözme Becerileri ve Yalnızlık Düzeyleri Arasındaki İlişkide Benlik Saygısının Aracı Rolü: Bir Yapısal Eşitlik Modeli Çalışması

Bu araştırmanın amacı, üniversite öğrencilerinin problem çözme becerileri ve yalnızlık düzeyleri arasındaki ilişkide benlik saygısının aracılık rolüne ilişkin geliştirilen teorik modelin test edilmesidir. Çalışma Mehmet Akif Ersoy Üniversitesinde okuyan 194 kız (%58.3) ve 141 (%41.7) erkek olmak üzere toplam 335 öğrenci ile gerçekleştirilmiştir. Veri toplama aracı olarak Problem Çözme Envanteri, UCLA Yalnızlık Ölçeği ve Rosenberg Benlik Saygısı Ölçeği kullanılmıştır. Çalışmada önerilen teorik model Yapısal Eşitlik Modeli ile test edilmiştir. Verilerin analizinde LİSREL 8.51 kullanılmıştır. Araştırmada öncelikle doğrulanan ölçme modellerine dayalı olarak önerilen yapısal modeller test edilmiş ve doğrulanmıştır. Araştırmada kurulan modelin fit uyum indekslerinin iyi uyum verdiği ve elde edilen katsayıların istatistiksel olarak anlamlı olduğu saptanmıştır. Problem çözme ile yalnızlık değişkeni arasındaki ilişkide benlik saygısı değişkenin aracılık rolüne ilişki kurulan yapısal modelin iyi uyuma sahip olduğu belirlenmiş ve benlik saygısının modelde kısmi aracılık rolü olduğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler:

Problem çözme, yalnızlık, benlik saygısı, yapısal eşitlik modeli, aracılık

The Mediating Role of Self-Esteem in the Relationship between Problem Solving and Loneliness: A Structural Equation Model Study

This study aimed to examine the mediating role of self-esteem in the relationship between problem solving and loneliness with structural equation model. The study included 335 (194 girl, 141 boys) university students in Mehmet Akif Ersoy University in Burdur. Problem Solving Inventory, UCLA Loneliness Scale, and Rosenberg Self-Esteem Scale were used to collect data. The proposed theoretical model was tested by Structural Equation Model. 8.51 LISREL was used to analyze the data. First, measurement models for each of the variables were explored. The results of a Structural Equation Model Test was showed that fit compatibility indices of the model, produced a good compatibility and the coefficients obtained were significant. The mediating role of selfesteem in the relationship between problem solving and loneliness was found to be a partial mediating role.

Keywords:

Problem solving, loneliness, self-esteem, structural equation model, mediating,

___

Bandalos, D. L., & Finney, S. J. (2001). Item parceling issues in structural equation modeling. In M. G. A. & S. R. E. (Eds.), New developments and techniques in structural equation modeling (pp. 269–296). NJ: Lawrence Erlbaum Associates, Inc.
Balkıs, M. ve Duru, E. (2010). Akademik erteleme eğilimi, akademik başarı ilişkisinde genel ve performans benlik saygısının rolü. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 27, 159-170.
Baron, R. M., & Kenny, D. A. (1986). The moderator-mediator variable distinction in social psychological research: Conceptual, strategic, and statistical considerations. Journal of Personality & Social Psychology, 51, 1173-1182.
Bednar, K.L. (2000). Loneliness and Self-Esteem at Different Levels of the Self. Honors Projects. Paper 20. http://digitalcommons.iwu.edu/psych_honproj/20
Berg, C. J., & Snyder, C. R. (2010). Assessing self-perceptions of college students across life domains: Development and validation of the Self-Theory Scale. College Student Journal, 44(4), 952-967.
Can, G. (1990). Lise öğrencilerinin benlik tasarımını etkileyen etmenler. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
Coleman, J. & Hendry, L.(1990). The nature of adolescence (Second Edition). London: Routledge.
Cüceloğlu, D. (1994). İnsan ve davranışı psikolojinin temel kavramları. (5. Baskı). İstanbul: Remzi Kitabevi.
Çeşit, C., Ece, A.S. ve Kafadar, H. (2012). Sanat eğitimi alan ve almayan lise öğrencilerinin problem çözme becerileri ve benlik saygısı düzeylerinin incelenmesi (Bolu ili örneği). International Online Journal of Educational Sciences, 4(3), 706-726.
Çuhadaroglu F (1986) Adolesanlarda benlik saygısı. Yayınlanmamış uzmanlık tezi, Hacettepe Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Psikiyatri Bölümü, Ankara.
Demir, A. (1989). UCLA yalnızlık ölçeğinin geçerlik ve güvenirliği. Türk Psikoloji Dergisi, 7(23), 14–18.
Demirel, Ö. (2001). Eğitim sözlüğü. (1. Baskı). Ankara: Pegem A Yayıncılık.
Erden, M. ve Akman, Y. (2009). Eğitim psikolojisi. (18. Baskı). Ankara: Arkadaş Yayınları.
Erkan, Z. (2005). Eğitsel rehberlik. Ersin Uzman (Ed.), Psikolojik danışma ve rehberlik içinde (s. 79-96). İstanbul: Lisans Yayıncılık.
Eroğlu, E. (2003). Toplam kalite yönetimi uygulamalarının yapısal eşitlik modeli ile analizi. Yayınlanmamış doktora tezi, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Erözkan, A. (2009). Ergenlerde yalnızlığın yordayıcıları. İlköğretim Online, 8(3), 809-819.
Geçtan, E. (2004), İnsan Olmak (3. Basım), İstanbul: Metis Yayınları.
Güloğlu, B. ve Karaırmak, Ö. (2010). Üniversite öğrencilerinde yalnızlığın yordayıcısı olarak benlik saygısı ve psikolojik sağlamlık. Ege Eğitim Dergisi, 11(2), 73-88.
Hagtvet, K. A., & Nasser, F. M. (2004). How Well Do Item Parcels Represent Conceptually Defined Latent Constructs? A Two-Facet Approach. Structural Equation Modeling: A Multidisciplinary Journal, 11(2), 168 193. doi: 10.1207/s15328007sem1102_2
Hazır, K. ve Budak, G. (2009). Çalışanlarda benlik saygısının, problem çözme tarzlarına etkileri, sağlık personeli üzerinde uygulamalı bir araştırma. Kara Harp Okulu Savunma Bilimleri Dergisi, 8(1),
03. 2014 tarihinde şu siteden indirilmiştir:
http://www.kho.edu.tr/akademik/enstitu/savben_dergi/81.htm
Hoglund, C.L., ve Collison, B.B. (1989). Loneliness and irratinal beliefs among college students. Journal of College Student Development, 30, 53-58.
Hooper, D., Coughlan, J., & Mullen, M. (2008). Structural equation modeling: Guidelines for determining model fit. The Electronic Journal of Business Research Methods, 6(1), 53- 60.
Karaca, N.H., Aral, N. ve Karaca, L. (2013). Okul öncesi öğretmenlerinin problem çözme becerisi ve benlik saygısının incelenmesi. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 2(3), 67-74.
Kassin, S. (1998). Psychology (Second Edition). New Jersey: Prentice Hall.
Kılıççı, Y. (2006). Okulda ruh sağlığı. Ankara: Anı Yayıncılık.
Kirkley, J. (2003). Principles for teaching problem solving. Indiana: Plato Learning Inc.
Kline, R. B. (2005). Principles and practice of structural equation modeling (Second Edition ed.). NY: Guilford Publication, Inc.
Kocayörük, E. ve Şimşek, Ö. F. (2009). Ergenlerde ana-baba bağlanması ile iyi oluş ilişkisinde benlik saygısının aracılık etkisi, Birinci Uluslararası Eğitim Araştırmaları Kongresi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, 1-3 Mayıs, Çanakkale, Türkiye. (ISBN: 978-605-60682-1-8, s. 229-239; http://oc.eab.org.tr/egtconf/pdfkitap/12.pdf
Koçak, E. (2008). Ergenlerde yalnızlığın yordayıcısı olarak benlik saygısı ve sürekli öfke ve öfke ifade tarzlarının incelenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
Leory, M.R. (1996). Self-presentation, impression, management and interpersonal behavior. New York: Harper Collins Publishers.
Kneeland, S. (2001). Problem çözme. (Çev. N. Kalaycı). Ankara: Gazi Kitabevi.
Liu, R., Shen, C., Xu, L. ve Gao, Q. (2013). Children's internet information seeking, life satisfaction, and loneliness: The mediating and moderating role of self-esteem. Computers&Education, 68, 21-28.
McDonald, R. (1985). Factor analysis and related methods. N J: Erlbaum.: Hillsdale.
Nunnally, J. C., & Bernstein, I. H. (1994). Psychometric theory (3 ed.). New York: McGraw- Hill.
Öğülmüş, S. (2004). Ben sorun çözebilirim kişilerarası sorun çözme becerileri ve eğitimi. Ankara: Babil Yayıncılık.
Özodaşık, M. (2001). Modern insanın yalnızlığı (1.Basım), İstanbul:Çizgi Kitabevi Yayınları.
Peplau, L.A., Perlman, D. (1982), Perspectives on Loneliness, In Ed.L.A Peplau and D. Perlman, Loneliness: A Sourcebook of Current Theory Research and Therapy, 206-223, New York:Wiley.
Peplau, L.A., Perlman, D. (1984), “Loneliness Research: A Survey of Emprical Findings. In L.A. Peplau ve S.E. Goldston (Eds.), Preventing the Harmful Consequences of Severe and Persistent Loneliness”, 13-47, Rockville, MD: National Institue of Mental Health. Pescitelli, D. (2007).
An analysis of Carl Rogers’ theory of personality.
Personality&Consciousness.
http://pandc.ca/?cat=carl_rogers&page=rogerian_theory.
09.2013 tarihinde indirildi.
Preacher, K. J., & Hayes, A. F. (2004). SPSS and SAS procedures for estimating indirect effects in simple mediation models. Behavior Research Methods, Instruments, & Computers, 36, 717-731.
Rosenberg, M. (1986). Conceiving the self. Florida: Krieger Publishing Company.
Salami, S.O. (2010). Moderating effects of resilience, self-esteem and social support on adolescents’ reactions to violence. Asian Social Science, 6(12), 101-110.
Salmivalli, C. , Kaukiainen, A. , Kaistaniemi, L., & Lagerspetz, K.M.J. (1999). Self-evaluated self-esteem, peer-educated self-esteem and defensive egoism as predictor of adolescents participation in bullying situation. Pers Soc Psychol Bull, 25(10), 1268-1278.
Sarıçam, H. (2011). Üniversite öğrencilerinin reddedilme duyarlılıkları ile benlik saygıları ve yalnızlık düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Atatürk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
Segal, Z.V. & Blatt, S.J. (1993). The self in emotional distress: Cognitive and Psychodynamic perspectives. New York: Guilford Press.
Sobel, M. E. (1982). Asymptotic intervals for indirect effects in structural equations models. In S. Leinhart (Ed.), Sociological methodology (pp. 290-312). San Francisco: Jossey- Bass.
Synder, C.R. (1991). Explonatory style as reality negotiation with one's self-theory, or vice versa. Psychological Inquiry, 2, 36.39.
Şahin, N., Şahin, N. & Heppner, P.P. (1993). Psychometric properties of the problem solving inventory in a group of Turkish university students. Cognitive Therapy and Research, 17, 379-396.
Şimşek, Ö. F. (2007). Yapısal Eşitlik Modellemesine Giriş; Temel İlkeler ve LISREL Uygulamaları Ankara: Ekinoks.
Sümer, N. (2000). Yapısal eşitlik modelleri: Temel kavramlar ve örnek uygulamalar. Türk Psikoloji Yazıları, 3 (6) 49–74.
Temel, D. (2008). The role of perceived socıal problem solving, narcissism, self-esteem and gender in predictıng aggressive behaviors of high school students. Unpublishet master thesis, Middle East Technical University, the Department of Educational Sciences, Ankara.
Traş, Z., Arslan, C. ve Mentiş Taş, A. (2011). Öğretmen adaylarının mizah tarzları, problem çözme ve benlik saygısının incelenmesi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 8(2), 716-732.
Turnage, B.F., Hong, Y.J., Stevenson, A.P. & Edwards, B. (2012). Social work students’ perceptions of themselves and others: self-esteem, empathy, and forgiveness. Journal of Social Service Research, 38, 89–99.
Uyanık, S. (2007). Üstün yetenekli çocuklarda mükemmeliyetçilik, yalnızlık ve kendine saygı düzeyinin sınav kaygısı üzerindeki etkileri. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bursa.
Yaşar, M.R. (2007). Yalnızlık. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 17(1), 237-260.
Yelsma, P. & Yelsma, J. (1998). Self-esteem and social respect with in the high school. Journal of Social Psychogy, 138(4), 431-441.