FİLİZ KARADAĞ, VESİLE YILDIZ DEMİRTAŞ, Alev GİRLİ

Okul Öncesi Dönemde Akranların Sınıflarındaki Özel Gereksinimli Öğrenciyi Tercih Etme Durumları

Bu çalışmanın amacı okul öncesi dönemde akranların sınıflarındaki özel gereksinimli çocuğu (ÖGÖ) tercih etme durumlarını ortaya çıkarmaktır. Bu amaçla yapılan çalışmanın araştırma grubunu, üç farklı özel anaokulunda tam zamanlı kaynaştırma eğitimine devam eden iki down sendromlu, bir Asperger sendromlu ve bir serebral palsili dört çocuğun sınıfında bulunan 44 arkadaşı oluşturmaktadır. Akranların sınıflarındaki ÖGÖ"yü günlük etkinliklerin hangilerinde daha fazla tercih ettikleri veya etmedikleri sosyometri tekniğinden yararlanılarak araştırmacılar tarafından hazırlanmış ve dokuz maddeden oluşan bir görüşme formu kullanılarak belirlenmiştir. Her çocukla görüşme yaklaşık 30 dakika sürmüştür. Elde edilen veriler tümevarım veri analizi kullanılarak temalar haline dönüştürülmüş ve bu temalara göre özel gereksinimli öğrencinin akranları tarafından tercih edilme, reddedilme ve her hangi bir kategoriye alınmama frekans ve yüzdeleri hesaplanmıştır. Araştırma sonucunda, özel gereksinimli öğrencinin etkinliklerin şekline göre tercih edilme frekansının farklılık gösterdiği ve genel olarak akranları tarafından görmezden gelindiği tespit edilmiştir. Özel gereksinimli öğrencinin reddedilme nedenleri genel olarak öğrencinin sınıf içerisindeki davranış problemleri olarak gösterilmiştir. Özel gereksinimli öğrencinin beslenme saatleri ve grup etkinliklerinde arkadaşları tarafından nispeten yüksek oranda tercih edildiği görülmüştür.

Preferences Of Preschool Children Towards Peers With Disabilities

In the study of searching the preferences of preschool children towards peers with disabilities, 44 pupils who are in the same class with two pupils with down syndrome, one cerebral palsied and one pupil with Asperger syndrome were the samples of the study. The students are from three different full time inclusive educational schools. In the study, in which a semi-structured interview technique was used, an interview form with nine questions detected the peers" preference about their friends with disorders in daily activities. Each interview with a pupil took thirty minutes. By means of inductive data analysis, the information obtained was transformed into themes. According to these themes, the frequency and percentage of preference or rejection of the pupils with special needs by the other pupils was figured out. As a result of the survey, it was detected that the frequency of the other pupils" preference of the pupils with special needs ranges based on the kind of activity, and the pupils with special needs are generally ignored by the other peers. It came out that the reasons of rejection are generally the behavioral problems during the day in the class. It is shown that the pupils with special needs are preferred especially when the activity is about nutrition or when it is a group activity.

___

Artan, ?., & Balat, G. U. (2003). Okul öncesi eğitimcilerinin entegrasyona ili?kin bilgi ve dü?üncelerinin incelenmesi. Kastamonu Üniversitesi Kastamonu Eğitim Dergisi, 11(1), 65-80.

Batu, S., Kırcaali-?ftar, G. & Uzuner, Y. (2004). Özel Gereksinimli Öğrencilerin Kayna?tırıldığı Bir Kız Meslek Lisesindeki Öğretmenlerin Kayna?tırmaya ?li?kin Görü? ve Önerileri. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 5 (2), 33-50.

Batu, S. (2010). Erken çocukluk eğitiminde kaynaştırma. Diken, ?. (Ed), Erken çocukluk eğitimi (1.Baskı). (519- 537). Ankara: Pegem Akademi.

Bauminger, N. & Kasari, C. (2000). Loneliness and friendship in high functioning children with autism. Child Development, 71, 447-456.

Bauminger, N. & Schulman, C. (2003). The development and maintenance of friendship in high functioning children with autism. Autism, 7, 81-97.

Çulhaoğlu-?mrak, H., & Sığırtmaç, A. Kayna?tırma uygulanan okulöncesi sınıflarında akran ili?kilerinin incelenmesi. International Journal of Early Childhood, 3(1), 38-65.

Dyson, L. L. (2005). Kindergarten children's understanding of and attitudes toward people with disabilities. Topics in Early Childhood Special Education,25(2), 95-105.

Diamond, K., Le Furgy, W. ve Blass, S. (1993). Attitudes of preschool children toward their peers with disabilities: a year-long ınvestigation in ıntegrated classrooms. The Journal of Genetic Psychology, 154(2), 215-221.

Girli, A. & Atasoy, S. (2008) The view of autistic and mental retarded inclusion students about their peers and school experiences. 2.International conference on special education "sharing knowledge & experience around the world.(ICOSE) Marmaris-Muğla-Turkey.

Gülay, H. (2009). Okul öncesi dönemde akran ili?kileri. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12(22), 82-93.

Howard, V. F., Betty, W. & Lepper C.E. (2010). Özel Gereksinimi Olan Küçük Çocuklar (G. Akçamete Çev.). Ankara: Nobey Yayınevi (2011).

?mrak, H. Ç. (2009). Okulöncesi dönemde kayna?tırma eğitimine ili?kin öğretmen ve ebeveyn tutumları ile kayna?tırma eğitimi uygulanan sınıflarda akran ili?kilerinin incelenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Çukurova Üniversitesi.

Johnson, C., Ironsmith, S., Snow, C. W. & Poteat , G. M. (2000). Peer acceptance and social adjustment in preschool and kindergarten. Early Childhood Education Journal, 27 (4), 207-212.

Kabasakal, Z., Girli, A., Okun, B., Çelik, N., ve Vardarlı, G. (2008). Disabled students coequal relations and their abuse. Dokuz Eylül Universitesi. Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 1, 23, 169-176.

Karasar, N. (2007). Bilimsel araştırma yöntemleri (14. Baskı). Ankara: Nobel Yayınları. Kargın, T. & Sucuoğlu, B. (2010). Kaynaştırma uygulamaları (1. Baskı). Ankara; Kök Yayıncılık.

Kasari, C., Mundy, P., Yirmiya, N. & Sigman, M. (1990). Affect and attention in children with Down syndrome.American Journal on Mental Retardation, 95, 55-67.

Kemple, K. M. (2004). Let's be friends peer competence and social ınclusion in early childhood programs. New York:Colombia University.

Kırcaali-?ftar, G. (1998). Kaynaştırma ve destek özel eğitim hizmetleri. Eripek, S. (Ed.), Özel eğitim (17-25). Eski?ehir: Anadolu Üniversitesi Açık Öğretim Fakültesi Yayınları.

Kırcaali-?ftar, G. (1998). Erken çocukluk ve okul öncesi dönemlerinde özel eğitim (1.Baskı). Eripek, S. (Ed.), Özel eğitim (17-25). Eski?ehir: Anadolu Üniversitesi Açık Öğretim Fakültesi Yayınları.

Ladd, G. W., Kochenderfer- Ladd, B., & Coleman, C. C. (1996). Friendship quality as a predictor of young children"s early school adjustment. Child Development, 67, 1103-1118.

Odom, S. L., Hoyson, M., Jamieson, B., & Strain, P. S. (1985). Increasıng handıcapped preschoolers'peer socıal ınteractıons: cross-settıng and component analysıs. Journal of Applied Behavior Analysis,18(1), 3-16.

Okul Öncesi Eğitimi Yönetmeliği (2006), meb.gov.tr

Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği (2006), orgm.meb.gov.tr

Poyraz, H., Dere & H. (2006). Okulöncesi eğitiminin ilke ve yöntemleri (3. Baskı). Ankara: Anı Yayıncılık.

Rose, R. & Howley, M. (2007). The practical guide to special education needs inınclusive primary classrooms (1. Baskı). London: Paul Chapman Publishing.

Seçer, Z., Sarı, H. & Çetin, ? (2010). Okul öncesi dönemdeki çocukların bedensel engelli akranları ile birlikte eğitim almalarına ili?kin görü?leri. Gazi Üniversitesi Endüstriyel Sanatlar Eğitim Fakültesi Dergisi, 26, 12-24.

Vandell, D. L., Nenide, L., & Van Winkle, S. J. (2006). Peer relationships in early childhood. Handbook of early childhood development, 455-470.

Yorbık, Ö., Erman, H., & Söhmen, T. (2000). Asperger Sendromu ve Yüksek Fonksiyonlu Otizmin Tanısal Ayırımı. Klinik Psikiyatri, 3, 102-110.

Yu, S., Ostrosky, M. M., & Fowler, S. A. (2012). Measuring Young Children"s Attitudes Toward Peers With Disabilities Highlights From the Research. Topics in Early Childhood Special Education, 32(3), 132-142.