İran ve Türkiye'de Eğitim Finansmanının Karşılaştırılması

Eğitim, günümüzde çeşitli uluslararası sözleşmeler, anayasalar ve yasalar tarafından devletlerin çeşitli yükümlülüklerle yapmaları gerekenlerin bulunduğu sosyal bir haktır. Yasal olarak güvence altına alınmış olmasına rağmen, yurttaşların eğitim haklarını kullanabilmeleri ülke içinde uygulanmakta olan eğitim politikaları ile özellikle de eğitim finansmanı politikaları ile ilişkilidir. Eğitim finansmanı, eğitime ayrılan kaynakların eğitimsel amaçlara ulaşmak üzere dağıtımını, dağıtım sürecinde yer alacak olan ve dağıtımdan etkilenecek olan öznelerin bu dağıtım sürecinin sonucuna göre eğitim hakkından yararlanabilme durumlarını inceleyen disiplindir. Kaynakların dağıtımının etkin ve eşitlikçi şekilde yapılması, gerek kamu kaynaklarının doğru kullanımını gerekse yurttaşlarının eğitim hakkını kullanabilmesini sağlamaktadır. Eğitime ayrılan kaynakların dağılımı uluslararası düzlemde ülkelerin insani kalkınma düzeylerinin belirlenmesinde etkili olmaktadır. Bu araştırmada Türkiye ile benzer coğrafyada olan, nüfus, kültür vb. birçok değişkene göre benzerlikleri bulunan İran İslam Cumhuriyeti ile Türkiye'de eğitim finansmanını insani gelişme endeksi göstergelerine göre incelemek amaçlanmıştır. Araştırmadan elde edilen sonuçlara göre eğitime ilişkin nitelik göstergeleri devletlerin diğer giderleri arasından eğitime ayırabildikleri kaynakların büyüklüğü ve etkin dağıtımı ile ilişkilidir.

Comparison of Education Finance in İran and Turkey

Education is assessed as a social right that imposes an obligation to states with some international agreements, constitutions, and acts. Although it is guaranteed as legally, using the education rights of citizens are associated with the education policies, especially education finance policies, implementing in the country. The education finance is a discipline which researches the distribution of sources to education, the positions of the subjects of this distribution process, and the using the education rights of the subjects that are affected by this distribution process. Effective and equalized distribution of educational sources makes the proper using of public sources and accessing of citizens to education as a right. Also, the distribution of sources affects the human development levels of countries in the international platform. In this study, it is aimed to examine the education finance in Turkey and Islamic Republic of Iran that are in the similar geography and has similarities such as population and culture based on human development index parameters. According to results of study, the parameters of quality in education is related with the amount of allocations to education between other expenditures made by states and effective distribution of them.

___

Aksoy, N. (2011). Türkiye Kamu Eğitiminde Gizli Ticarileşme: Kurumsal Sosyal Sorumluluğun İşleyiş Biçimleri ve Eğitimde Ticarileştirme İşlevleri. Eğittim Bilim Toplum. Cilt 9. Sayız35. ss.8--27.

Balcı, A. (2005). Açıklamalı Eğitim Yönetimi Terimleri Sözlüğü. Ankara: Tekağaç Basım Yayım.

Bircan, l. (1991). Eğitimde Yeni Finansman Modelleri ve Stratejik Planlama. Eğitim Bilimleri Birinci Ulusal Kongresi (24-28 Eylül 1990). Bildiriler III; Eğitim Yönetimi ve Planlama ve Halk Eğitimi. Ankara: A.Ü.Eğitim Bilimleri Fakültesi Yayınevi. ss.39-- 47.

BM. (2013). Human Development Report 2013. The Rise of the South. Human Progress in Diverse World. Canada: Gilmore Printing Service.

Bora, T., Bora, A., Erdoğan, N. Üstün l. (2013). Boşuna mi Okadak? Türkiye 'de Beyaz Yakalı işsizliği. İstanbul: İletişim Yayınları. 4. Baskı

Bray, M. ve Kai,J. (2007). Comparing Systems. In Comparative Education Research: Approaches and Methods. (Eds: Mark Bray, Bob Adamson, Mark Mason).New York: Springer Press.

Bursalıoğlu, Z. (1999). Okul Yönetiminde Yeni Yapı ve Davranış. Ankara: Pegem Yayıncılık.

Central Bank of Islamic Republic of Iran (2013). Annual Review Year:. 1391. (2012--2013).

http://Www.cbi.ir/Search/Search_en.ast?q=Annual+RevieW&pg=3 Adresinden ll. 07. 2014 tarihinde alınmıştır.

Comte, A. (2001). PozitifFelsefe Kurslari. (Çev. Erkan Ataçay). İstanbul: Sosyal Yayınlar.

DB. (2005). The Islamic Republic of Iran Report on Public Financial Management, Procurement, and Expenditure Systems in Iran. http://www-- wds.worldbank.org/eXternal/default/WDSContentServer/WDSP/[B/2006/01/ 1/00016 0016_200601 12907/Rendered/PDF/3477701R.pdf adresinden 14.08.2012 tarihinde alınmıştır.

DB. (2012). Countries and Economies. http://data.worldbank.org/country adresinden 16.08.2012 tarihinde alınmıştır.

DB. (2014). Countries and Economies. http://data.worldbank.org/country adresinden 14.07.2014 tarihinde alınmıştır.

Ergun, M. (1985). Karşılaştırmalı Eğitim http://WWW.egitim.aku.edu.tr/kegitim.pdf Adresinden 10.07.2014 tarihinde alınmıştır.

Eurybase. (2007). Türk Eğitim Sisteminin Örgütlenmesi. http://Www.eurydice.org/ressources/eurydice/eurybase/pdf/0_integral/TR_pdf Adresinden 31.03.2008 tarihinde alınmıştır.

Fairbrother, G. (2007). Quantitative and Qualitative Approaches to Comparative Education.

In Comparative Education Research: Approaches and Methods. (Eds: Mark Bray, Bob Adamson, Mark Mason).New York: Springer Press.

Güngör, G. Göksu, A. (2013). Türkiye'de Eğitimin Finansmanı ve Ülkelerarası Bir Karşılaştırma. Celal Bayar Üniversitesi İİBF Yönetim ve Ekonomi Dergisi. Cilt 20 Sayı 1. ss. 59--72.

İnandı, Y. (2005). Avrupa Birliği Ülkeleri Eğitim Sistemi ile Türk Eğitim Sisteminde Eğitimin Yönetimi ve Finansmanı. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.,

Karakulak, A. (2011). Aktif İşgücü Politikalarının Kadın İstihdamı Üzerindeki Etkisi.

May1s 2011'de Ankara'da yapılan Kadın Emeği Konferansı: Kadın İstihdamı ve Sorun Alanları'nda bildiri olarak sunulmuştur.

Kavak, Y., Ekinci, E. ve Gökçe, F. (1997). İlköğretimde Kaynak Arayışları. Eğitim Yönetimi. (3), s. 309--320.

Kayahan, A. (2013). Eğitimin İstihdam Etkisindeki Kırılma: Türkiye'de Bir Mitin Çöküşü. Kamusal Eğitim içinde. (Der: N. Kurul, T. Öztürk, 1. Metinnam). Ankara Siyasal Yayınevi.

Keskin, Nuray Demirci G. (2003). Eğitimde Çürüyüş. Özelleştirme Değerlendirmeleri Ankara: KİGEM Yayınları.

Kurumlar Vergisi Kanunu. Kanun Numarası: 5520. www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/ 1.5.5520.doc adresinden 07.03.2014 tarihinde alınmıştır.

Kurul Tural, N. (2002). Eğitim inansmani.Ankara: Anı Yayıncılık.

Kurt, A. l. Aksoy, H. H. (2009), "The Cost of Education: Study on the Cost of Education in the Faculty of Educational Sciences at Ankara University", Ankara University, Journal of Faculty of Educational Sciences, 42 2), 1--26.

MEB Lise ve Ortaokullar Yönetmeliği. (1964). http://mevzuat.meb.gov.tr/html/11868_0.htm1 adresinden 29.05.2008 tarihinde alınmıştır.

MEB.(2002). MEB Bütçesinin Genel Görünümü. http://www.meb.gov.tr/Stats/Apk2002/131.htm adresinden 01.06.2008 tarihinde alınmıştır.

MEB Okul Öncesi Eğitim Kurumları Yönetmeliği. (2004). http://mevzuat.meb gov.tr/html/25486_.htm1 adresinden 30.05.2008 tarihinde alınmıştır.

MEB. (2010). Türkiye Eğitim İstatistikleri 2009--2010. T.C. Milli Eğitim Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanlığı Yayınları.

MEB. (2014). Türkiye Eğitim İstatistikleri 2013--2014. T.C. Milli Eğitim Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanlığı Yayınları.

OECD (2007). Education at Glance. OECD Indicators, OECD, Paris, s.205. Sedgwick, R.(2000). Education in Post--Revolutionary İran. World Education News and Reviews. Volume:] 3. Issuez3.

Tavakol, M. (2007). Higher Education for Development: Special Reference to the Case of İran. "Competition, Cooperation and Change in the Academic Profession: Shaping Higher Education's Contribution to Knowledge and Research" Seminerinde sunuldu.

Hangzhou, China.

Tomasevski, K. (2001). Free and Compulsory Education For All Children: The Gap Between promise and Performance http://WWW.right--to-- education.org/content/primers/rte_02.pdf adresinden 05.04.2008 tarihinde alınmıştır.

TÜİK (2006). Türkiye Eğitim Harcamaları Araştırması 2002. Ankara TÜİK Yayınları. TÜİK (2012). Hanehalkı Tüketim Harcaması, 201 1. http2//Www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=10875 Adresinden 01.07.2014 tarihinde alınmıştır.

UNESCO. (2003). The Role of Public Expenditure in The Provısıon Of Education And Health http ://WWW.un.org/esa/ffd/regionalcommissions/escap_Survey03 2.pdf adresinden 04.04.2008 tarihinde alınmıştır.

UNESCO. (2004a). National Report of Turkey in İnternational Conference on Education, Geneva, 8-- September 2004 http://Www.ibe.unesco.org/İnternational/İCE47/English/Natreps/reports/turkeypdf adresinden 16.03.2008 tarihinde alınmıştır.

UNESCO. (2004b). National Report of Iran in International Conference on Education, Geneva, 8-- September 2004 http://Www.ibe.unesco.org/İnternational/İCE47/English/Natreps/reports/iran.pdf adresinden 16.03.2008 tarihinde alınmıştır.

UNESCO. (2004c). The First Millennium Development Goals Report: Islamic Republic of İran.http://WWW.un.org.ir/documents/MDG_Forum_Report.pdf adresinden 04.04.2008 tarihinde alınmıştır.

UNESCO. (2006). İran Early Childhood Care and Education Programmes http://unesdoc.unesco.org/images/0014/00l472/l472l2e.pdf adresinden 04.04.2008 tarihinde alınmıştır.

UNECO. (2011). World Data on Education. Isamic Republic of Iran. http2//unesdoc.unesco.org/images/0021/0021l3/2ll304e.pdf adresinden 14.08.2012 tarihinde alınmıştır.

Yükseköğretim Kanunu. (1981). http://www.yok.gov.tr/yasa/kanun/kanun2.html adresinden 25 .05 .2008 tarihinde alınmıştır.

Yolcu, H. (2011). Hanehalkının Eğitim Harcamalarını Etkileyen Etmenler: Kuramsal Bir Çalışma. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. Yıl: Sayı: 5. ss.12--35.

Yolcu, H. Kurul, N. (2009). Evaluating the Finance of Primary Education in Turkey within the Context of Neo--Liberal Policies. International Journal of Educational Policies, 3(2), 24--45.