İLKOKUMA-YAZMA DERS KİTAPLARININ METİN OLUŞTURMA BASAMAĞINDA OLUŞTURULAN METİNLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ

Bu çalışmanın amacı, ses temelli cümle yöntemine (STCY) göre hazırlanan okuma-yazma öğreniyorum ders kitaplarında ilkokuma-yazmaya başlama ve ilerleme aşamasının metin oluşturma basamağında yer verilen metinlerin anlam bütünlüğü ve başlığı olan metinlerde ne tür başlıkların olduğu yönünden değerlendirilmesidir. Bu amaçla çalışmada 2005-2006 eğitim-öğretim yılından 2014-2015 eğitim-öğretim yılına kadar Milli Eğitim Bakanlığı tarafından okullara gönderilen dokuz farklı ders kitabına ulaşılmıştır. Çalışmanın verileri, ulaşılan bu eserlerden doküman incelemesi yöntemiyle toplanmıştır. Ulaşılan dokuz ders kitabının ikisi MEB Yayınlarına, yedisi özel yayınevlerine aittir. Ulaşılan eserler A, B, C, D, E, F, G, H ve I şeklinde kodlanmıştır. Yapılan incelemeler sonucunda, tüm eserlerde yer verilen metinlerin %54’ünde anlam bütünlüğünün olduğu saptanmıştır. Ayrıca metinlerde anlam bütünlüğünün sağlanması bakımından eserler arasında büyük farklılıkların olduğu belirlenmiştir. Harf gruplarında ilerledikçe anlam bütünlüğü sağlanan metin oranının arttığı ancak bazı eserlerde en son öğrenilen harften sonra dahi anlam bütünlüğü sağlanamayan metin örneklerinin olduğu belirlenmiştir. Bu bulgular eserlerin hazırlanmasında metin oluşturma basamağında anlam bütünlüğünün sağlanmasına dikkat edilmesi gerektiğini göstermektedir. Ayrıca incelenen eserlerde metin oluşturma basamağında oluşturulan her beş metnin birinde başlığın olmadığı belirlenmiştir. Bunun yanı sıra başlığı olan metinlerin %30’unun başlığı özel isim şeklinde olduğu saptanmıştır. Başlıkların çoğunun özel isim olması aynı zamanda metnin içeriğini yansıtmadığını göstermektedir. Bu sonuçlara dayanarak; metinlerde anlam bütünlüğünün sağlanmasının yanında metin başlığının da içeriği yansıtmasına dikkat edilmesinin gerektiği söylenebilir.

Anahtar Kelimeler:

Anlam bütünlüğü, ilkokuma-yazma ders kitabı, metin, Ses Temelli Cümle Yöntemi

ASSESSMENT OF THE TEXTS WRITTEN IN CREATING TEXT STEP IN THE COURSE BOOKS FOR BEGINNING READING AND WRITING

The purpose of this study is to evaluate the texts which have been written in the course books for beginning reading and writing at the text creation step of Phonics Based Sentence Method in terms of their content integrity and headings. Nine different course books that were delivered to the schools by the Ministry of Education since 2005-2006 academic year till 2014-2015 academic year, have been examined for this purpose. The data for the study has been acquired by using document review method. Two of these nine course books are of Ministry of National Education (NME) Publications and the other seven are private publications. The examined books are coded by the letters A, B, C, D, E, F, G, H and I. Based on the examinations made on the books, it has been found that 54% of the texts included in the books had content integrity. As progressing through the groups of letters, the proportion of the texts having content integrity increases. But even after the last letter learned (j), texts not having content integrity have been determined in some books. These findings show that attention should be paid to ensure content integrity in the text creation step during preparing the books. Also, it has been determined that some of the texts in the examined books have headings and some of them have no headings, and a number of headings are proper names. As most of the headings are proper names, it also indicates that they do not reflect the content of the text. These results reveal that the heading of the text should reflect the content as well as providing the content integrity.

Keywords:

Content integrity, course book for beginning reading and writing, text, Phonics Based Sentence Method,

PDF

___

Akbayır, S. (2006). Eğitim fakülteleri için cümle ve metin bilgisi. 4. Baskı. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
Akman, E. ve Aşkın, İ. (2012). Ses temelli cümle yöntemine eleştirel bir bakış. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 32(1), 1-16.
Akyol, H. (2003). Metinlerden anlam kurma. Türklük Bilimi Araştırmaları,13(13), 49-58.
Akyol, H. (2012). Türkçe ilkokuma yazma öğretimi. 12. Baskı. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
Alpan Bangir, G. (2008). Ders kitaplarındaki metin tasarımı. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(1), 107-134.
Ayaz, E. S. (2012). Aytül Akal’ın Dilek Ağacı masalı üzerine metindilbilimsel bir çözümleme”. V. Ulusal Çocuk Ve Gençlik Edebiyatı Yaşayan Yazarlar Sempozyum Dizisi Çocuk ve Gençlik Edebiyatında Aytül Akal Sempozyumu 9-11 Mayıs 2012, Eskişehir. Http://Abs.Kafkas.Edu.Tr/Upload/479/Aytül Akal’ın Dilek Ağacı Masalı Üzerine Metindilbilimsel Bir Çözümleme.Pdf.
Aydın, İ. (2012). İlköğretim 8. Sınıf Türkçe Ders Kitabı’nın ‘Duygular’ temasında yer alan okuma metinlerine metindilbilimsel bir yaklaşım. Turkish Studies, 7(3), 381-407.
Aytaş, G. (2005). Okuma eğitimi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 3(4), 461-470.
Çelenk, S. (2008). İlköğretim okulları birinci sınıf öğrencilerinin ilkokuma ve yazma öğretimine hazırlık düzeyleri. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(1), 83-90.
Çelik, T., Demirgüneş, S. ve Baştuğ, M. (2014). Metin oluşturma ve değerlendirme çalışmalarına yönelik “okur dostu” metin değerlendirme rubriği. International Journal of Eurasia Social Sciences, 5(14), 65-83.
Durukan, E., & Alver, M. (2008). Ses temelli cümle yönteminin öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi. The Journal of International Social Research, 1(5), 274-289.
Erkan, S. (2011). Farklı sosyoekonomik düzeydeki ilköğretim birinci sınıf öğrencilerinin okula hazır bulunuşluklarının incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 40, 186-197.
Erkan, S. ve Kırca, A.(2010). Okul öncesi eğitimin ilköğretim birinci sınıf öğrencilerinin okula hazır bulunuşluklarına etkisinin incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 38, 94-106.
Esmer, E. (2010). Okuma anlama becerisi ile yazılı anlatı metni üretme becerisinin etkileşimi: 6. sınıf öğrenci metinleri üzerine betimsel bir çalışma (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Günay, V. D. (2001). Metin bilgisi. İstanbul: Multilingual.
Güneş, F. (2013a). Türkçe’de metin öğretimi yerine metinle öğrenme. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(11), 603-637.
Güneş, F. (2013b). Türkçe öğretiminde metin seçimi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 1(1), 1-12.
İpek, N. ve Bilgin, A. (2007). İlköğretim çağı çocuklarında kelime dağarcığı gelişimi. İlköğretim Online, 6(3), 344-365.
İşeri, K. (2014). Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin metinsellik özellikleri. H. Ülper (Editör), Türkçe Ders Kitabı Çözümlemeleri (3. Baskı), 91-113.
Karatay, H. (2014). Okuma eğitimi kuram ve uygulama (2. baskı). Ankara: Pegem AYayıncılık.
Kartal, H. (2011). Ses temelli cümle yöntemi'nde sesi hissetme ve tanımaya yönelik Türkçe dersi öğretim programı ve öğretmen kılavuzunda yer alan uygulamaların değerlendirilmesi. Türkçe Eğitimi ve Öğretimi Araştırmaları Dergisi, 1(2), 26-38.
Kartal, H. ve Bozkurt, M. (2014). Okuma-yazma öğreniyorum ders kitabında yer alan metinlerin bağlaşıklık ve bağdaşıklık yönünden incelenmesi. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(18), 629-655.
Kaya, D. ve Doğan, B. (2016). “Birinci Sınıf Öğrencilerinin Akıcı Okumalarının Değerlendirilmesi / The Evaluation of Fluent Reading of First Year Students in Primary School”, TURKISH STUDIES -International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic-, ISSN: 1308-2140, (Prof. Dr. Hayati Akyol Armağanı), Volume 11/3 Winter 2016, ANKARA/TURKEY, www.turkishstudies.net, DOI Number: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.9283, p. 1435-1456.
Kolaç, E. (2009). İlköğretim Türkçe ders kitaplarında yer alan metinlerin tür açısından değerlendirilmesi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 6(1), 594-626.
Kutluca Canbulat, A. N. (2013). Ses Temelli Cümle Yöntemi ile ilk okuma yazma öğretiminde anlamlı okumayı etkileyen unsurlar, Mediterranean Journal of Humanities, 3(2), 173-191.
Lüle Mert, E. (2011). 8. sınıf Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin metinsellik ölçütlerine uygunlukları. Dil Dergisi, 153, 7-23.
MEB (2009). İlköğretim Türkçe dersi öğretim programı ve kılavuzu (1.-5. Sınıflar). Ankara: Devlet Kitapları Müdürlüğü Basım Evi.
MEB (2015). Türkçe Dersi (1-8. Sınıflar) Öğretim Programı. Ankara: Devlet Kitapları Müdürlüğü Basım Evi.
MEB (2017). Türkçe Dersi (1-8. Sınıflar) Öğretim Programı (İlkokul ve Ortaokul 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. Sınıflar). Ankara: Devlet Kitapları Müdürlüğü Basım Evi.
Özkan, B. (2004). Metindilbilimi, metindilbilimsel bağdaşıklık ve Haldun Taner’in “Onikiye Bir Var” adlı öyküsünde metindilbilimsel bağdaşıklık görünümleri. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13(1), 167-184.
UNICEF (2012). School readiness: A conceptual framework. New York. United Nations Children’s Fund.
Yıldırım, A. ve Şimsek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (9. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.