Yapı Kitabelerinin Konya İlinin Selçuklu Dönemi Kentsel Gelişiminin Belirlenmesinde Kaynak Olarak Kullanılması

Yapı kitabeleri, doğrudan yapı üzerine yerleştirilmiş ve vakfiyeler gibi belirli bir yapı veya yapılar kümesi için özel olarak hazırlanmış yazılı belgeler olduğundan araştırmacılara bulunduğu binanın mimarı, yapım tarihi, yaptıranı, bina tipi, zaman içinde geçirmiş olduğu onarımlar, restorasyonlar gibi çok sayıda doğru ve kullanılabilir bilgiler vermektedirler. Konya, Anadolu’da kervan yolları üzerinde ki konumu, coğrafi özellikleri ve Selçuklu Devleti’nin başkenti olarak önemini uzun yıllar boyunca sürdürmüş bir kenttir. Türk-İslam mimarisinin yoğun olarak uygulandığı ve bu nedenle de döneminin en parlak şehirlerinden biri olan Konya, günümüzde de mevcut tarihsel mimari kimliği ile önemini sürdürmektedir. Bu çalışmanın amacı, yapı kitabelerinden elde edilen özgün bilgilerin derlenerek Konya ilinin Selçuklu döneminde ki imar faaliyetlerinin kent gelişimine olan etkisini ve kentin yayılım akslarının yönlerini saptamaya çalışmaktır. Hedeflenen amaca ulaşabilmek için çalışmada izlenen yöntem; kaynak taraması, yapı kitabelerinin dökümünün yapılıp gruplandırılması, yorumlanması ve elde edilen sonuçların haritalara aktarılarak görsel malzemelerin oluşturulmasıdır. Yapı kitabelerinin içerdiği bilgilerin kentsel ilişki içerisinde yorumlanıp haritalandırılması ile ilgili araştırmaların neredeyse yok denecek kadar az oluşu, bu çalışmanın konu ile ilgili bir deneme olarak nitelenmesini gerekli kılmaktadır.

Inscription Panels as a Source to Document the Urban Development in Konya During the Seljuk Period

The inscription panels are primary written documents placed on buildings, containing special utilizable information such as the date of construction, donor, architect or artist, the type of the building as well as additions, alterations, restorations related to the building or a group of buildings. The importance of the city of Konya continued through the ages because of its specific location on the caravan road, its geographic features, political importance during the Seljuk period. It developed especially in the Seljuk period as their capital. They constructed many beautiful and elaborate buildings during this period, many of which are still standing. The aim of this paper is to clarify urban development in the city of Konya during the Seljuk period by using information coming from the inscription panels. The methodology used began with a literature survey, followed by documentation and classification of the related inscription panels and the transfer of this information to maps for constituting visual documents. This study should be qualified as an essay related with the present topic because of insufficient studies on the inscription panels as a source to document urban development of the cities.

PDF

___

[1]. Bakırer, Ö., “Mimarlık Tarihi Araştırmalarında Belgelerin Katkıları”, T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı 1. Milli Kültür Şürası, Sayı:36, Ekim 1982.

[2]. Madran, E., Osmanlı İmparatorluğu’nun Klasik Çağlarında Onarım Alanının Örgütlenmesi 16.-18. Yüzyıllar, ODTÜ Mimarlık Fakültesi Basım İşliği, Ankara, 2004.

[3]. Bakırer, Ö., “Anadolu Selçuklu Dönemi Yapı Kitabeleri”, V. Milli Selçuklu Kültür ve Medeniyetleri Semineri Bildirileri, Konya, 1996.

[4]. Karpuz, H., “Konya’nın Selçuklu Kent Dokusu Ve Son Yıllarda Yok Olan Anıtları”, 1. Uluslararası Selçuklu Kültür ve Medeniyeti Kongresi, 1-10, Konya, 2001.

[5]. Erdoğan,A., “Kitabelerin Değeri ve Konya”, Konya-4, Konya Halkevi Yayını, 1936.

[6]. Yasa, A.A., “Selçuklu Konya’sında Mimari Eserlerin Baniler”, 1. Uluslararası Selçuklu Kültür ve Medeniyeti Kongresi, 423-455, Konya, 2001.

[7]. Tanyeli, U., Anadolu Türk Kentinde Fiziksel Yapının Evrim Süreci, İTÜ Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, İstanbul, 1987.

[8]. Ergenç, Ö., XVI.Yüzyılda Ankara ve Konya, Ankara Enstitüsü Vakfı, Ankara, 1995.

[9]. Atçeken, Z., Konya’daki Selçuklu Yapılarının Osmanlı Devrinde Bakımı ve Kullanılması: Konya Şer’iyye Sicil Kayıtlarına Göre, Türk Tarih Kurumu, Ankara, 1998.

[10]. Duran, R., Selçuklu Devri Konya Yapı Kitabeleri: inşa ve tamir, Türk Tarih Kurumu, Ankara, 2001.

[11]. Konyalı, İ.H., Abideleri ve Kitabeleri İle Konya Tarihi, Konya, 1964.

[12]. Önder, M., Mevlana Şehri Konya, Ankara, 1971.

Tablo 1; 2.1,2.2; 3 de Yararlanılan Kaynaklar _ 6, 9, 10, 11, 12.