Planlama-Koruma İlişkisi Üzerine Yeni Bir Sistem Önerisi
Binlerce yıllık uygarlık tarihi içinde insanın doğrudan ya da doğa ile birlikte yarattığı ve bugün " Kültür ve Tabiat Varlıkları Mirası" diye adlandırılan belgeleri koruma olgusu, çağımızda insanlığın ortak sorunu olarak kabul edilen ve üzerinde önemle durulan bir olgu ve sorumluluktur. İletişim araçlarının ulaştığı hızlı gelişmenin dünya halklarını birbirine yaklaştırması, bu ortak mirasa sahip çıkmayı kuvvetlendirmekte ve sahiplerinin sorumluluğunu arttırmaktadır. Bu sorumluluğun en önemli getirisi ise, kültür ve tabiat varlıklarını korumada, tüm dünya ülkelerinin ortak bir dil ve kritere sahip olma zorunluluğudur. Bu amaçla korumacılığa ilişkin yasal sistemlerin gerekliliği kabul görmüş, önceleri bireysel çaba ve girişimlerle sınırlı kalan koruma kavramındaki gelişim giderek her ülke için uluslararası sorumluluğa ulaşan bir konuma gelmiştir. Çalışmanın temellendiği sorun da korumanın geldiği bu önemli noktaya rağmen ülkemizin mevcut planlama sistemi içinde Koruma Amaçlı Planlamanın, yasalara ve kurumlara rağmen “istenilen” / “olması gereken” düzeyde gerçekleşememesidir. ‘Korumada etkin olan aktörler” bugünkü yapılanma içinde planlamayı işlevsizleştiren ve koruma uygulamalarını engelleyen rolleri, oluşumları, birbirleri ile ilişkileri ve denetimsizlikleriyle sorunun temel kaynağı olarak görülmektedirler.
A New System Proposal About the Planning-Preservation Relation
Preservation of the documents that humanity created directly or together with nature during the thousands years of civilisation history is today called “Heritage of Cultural and Natural Properties”. This preservation is a fact and responsibility recognised as a common problem of humanity and to which big importance is attached in our era. The rapid development of the communication means makes world’s people closer to each other day by day, reinforces the idea of preservation of the common heritage and increases the responsibilities of its owners. The most important result of this responsibility is that all the world countries should have a common language and criteria to preserve the properties of culture and nature. To this end, people recognised the need for a legal system or systems, and the improvement in preservation, which had been limited to individual efforts and attempts before, reached a level that imposes individual and international responsibility on every single country. The starting point of the study is based on the fact that the Planning for Preservation in the current planning system did not be implemented at “desired”/”necessary” level in spite of relevant laws and institutions. The main reasons of this problem are the roles and formations of the actors and their relations with each other and uncontrolled situation effective in preservation in the current structure which hinders the functionality of the planning and prevents the preservation practice.
___
- (1) Tapan. M.,( 1998), ‘Cumhuriyet Döneminde Doğa ve Kültür Varlıklarını Koruyamamanın Korunması’, 75.yılda Değişen Kent ve Mimarlık, Tarih Vakfı Yayınları,ss:199-207, İstanbul.
- (2) Keleş, R., (1998), Kentbilim Terimleri Sözlüğü, İmge Kitabevi, Ankara
- (3) Görgülü, Z., (1993), “İmar Planlama Koruma ve Plancı İlişkileri Üzerine Bir Derleme, Yapı Dergisi”, 137:35-39
- (4) Uysal, Y., (2001), ‘Yeni Küreselleşmenin Kıskacında Kent ve Planlama’, Kent ve Planlama Dosyası, Mimarist, sayı:3, ss:61-78, İstanbul.
- (5) Bilsel, G., (1998), Alt-bölge Planlamasında Stratejik Planlama Yaklaşımı, III.Bölge Bilimi Türk Milli Komitesi, 8.Ulusal Bölge Bilimi, Bölge Planlama Kongresi, İTÜ, Mimarlık Fakültesi,”İstanbul, ss: 56-78.
- (6) Levinsohn, A., (1989), Urban and Regional Information Systems Association, Proccedings of the 1989 Annual Conference,V II, Boston, URISA’89.
- (7) www.tarihikentlerbirligi.org.tr.
- (8) Madran, E., (2000) , ”Taşınmaz Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Mevzuatının Gelişimi ve Yargısal Denetim” (Derleyen; Ersoy, M., Keskinok, Ç.,), Mekan Planlama ve Yargı Denetimi, Yargı Yayınevi, Ankara, ss:156-200.
- (9) Eyüpgiller, K., (2000), ‘Anıt Koruma’da Hollanda Örneği’, Arredamento- Mimarlık, Sayı:2, ss: 80-87, İstanbul.
- (10) Görgülü, Z.,(2003),‘Planlamaya Duyarlı Siyaset’ Tarihi Kentler Birliği Dergisi, ss:52-53.
- (11) Görgülü, Z. (2001), ‘Kültür ve Doğa Varlıklarının Korunmasında Planlamanın ve Plancının İşlevi’, ss: 207- 210, Taç Vakfının 25.yılı Anı Kitabı ‘Türkiye’de Risk Altındaki Doğal ve Kültürel Miras’ TAÇ Vakfı, İstanbul.
- (12) Ross, M., (1996 ),‘Planning and the Heritage’, E&ENSon, London, , s: 155
- (13) Sözen, M. , (2002), ‘ Doğa ve Kültüre Yeniden Birlikte Bakmak’, ‘Türkiye’de Tarihi Kent Dokularının Korunması ve Geleceğe Taşınması Sempozyumu, T.C. Kültür Bakanlığı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Genel Müdürlüğü, Ankara, ss: 72- 74.
- (14) Kocabaş, A., (1994), “Urban Conservation for Sustainable Development Towards a Research Agenda”, Architecture and Planning in the Developing World, University of York.
- ISSN: 1305-5798
- Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
- Başlangıç: 2006
- Yayıncı: Kare Yayıncılık
Sayıdaki Diğer Makaleler
Planlama-Koruma İlişkisi Üzerine Yeni Bir Sistem Önerisi
ELİF ÖRNEK ÖZDEN, Zekai GÖRGÜLÜ
Ekolojik Planlamada Kullanılabilecek Analitik Bir Model Önerisi - Ömerli İçme Suyu Havzası Örneği
Mersin'de Değişen Kentsel Mekan: Çamlıbel'de Morfolojik Değişim
Bir Kent Okuma Aracı Olarak Mekan Dizim Analizinin Kuramsal ve Yöntemsel Tartışması