İn'âmât Defteri Çerçevesinde II. Bayezid Dönemi İstanbul Medreselerine Bakış

Osmanlı Devleti bilimin ilerlemesi ve devlet adamlarının yetiştirilmesi için kuruluştan 16. yüzyılın ilk çeyreğine kadar İznik, Bursa, Edirne ve İstanbul ile ülkenin birçok yerinde medreseler açmıştır. Bu bağlamda ilk medrese Orhan Gazi tarafından İznik'te kurulmuş; bunu Bursa, Edirne ve İstanbul takip etmiştir.İstanbul'un Fatih Sultan Mehmed tarafından fethedilmesiyle birlikte burada birçok medrese açılmıştır. Fatih Kanunnamesi'yle medreseler, okutulan derslere ve müderrislerin aldıkları ücretlere göre çeşitli derecelere ayrılmışlardı. Fatih Sultan Mehmed'in yerine tahta geçen II. Bayezid ise kendi adıyla medrese yaptırmasının yanında müderrislere devlet bütçesinden önemli miktarlarda nakdî inamda bulunmuştu. II. Bayezid'in vermiş olduğu bu inamlar kendi döneminde tutulmaya başlanan bir İn‘âmât Defteri'nde yer almaktadır. Bu defter, 16. yüzyılın ilk çeyreğinde İstanbul'da var olan bazı önemli müderrislerin isimlerinin yanında II. Bayezid döneminde İstanbul'da mevcut medreselerin isimlerini de ihtiva etmesi açısından son derece önemlidir.

-

The Ottoman State opened madrasas in Iznik, Bursa, Edirne and Istanbul and many parts of the country until the first quarter of the 16th century for the advancement of science and education of dignitaries. In this connection, the first madrasa was founded by Orhan Gazi in Iznik; Bursa, Edirne and Istanbul followed that. With conquest of Istanbul by Sultan Mehmed the Conqueror in many madrasas were opened in Istanbul. The conquest of Istanbul was a turning point for the madrasas and with Fatih Kanunname the madrasas were divided into various degrees according to courses taught and the lecturers’ wages. Bayazid II. who succeeded Sultan Mehmed the Conqueror, paid in'âm in significant amounts to lecturers from state budget beside making madrasa on its own behalf. These in'âmsthat which were given by Bayezid II. are in an In'âmât Book which had been kept dated from his own time. This book is extremely important because it contains names of the madrasas in Istanbul in the time of Bayazid II., beside it contains names of some prominent lecturers in Istanbul in the first quarter of the 16th century

___

  • GÜL Ahmet, (1997), Osmanlı Medreselerinde Eğitim ve Öğretim ve Bunlar Arasında Dâru'l-hadîslerin Yeri, Ankara: TTK Yayınları.
  • BALTACI Cahit, (1976), XV-XVI Asırlarda Osmanlı Medreseleri, İstanbul: İrfan Matbaası.
  • GÖK İlhan, (2014), İstanbul Büyükşehir Kütüphanesi MC. O. 71 Numaralı 909-933/1503-1527 Tarihli İn‘âmât Defteri (Transkripsiyon, Değerlendirme), (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, İstanbul.
  • KÜTÜKOĞLU Mübahat, (1977), 1869'da Faal Olan İstanbul Medreseleri, İstanbul: Edebiyat Fakültesi Yayınları.
  • HIZLI Mefail, (1986), XVI. Asır Bursa Medreseleri, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bursa.