Bedenin Sosyolojisi: Nasıl? Niçin

Birey ve toplum, sosyolojide yakın geçmişe kadar beden dışı unsurlarla değerlendirilmiştir. Ekonomik, siyasal ya da kültürel eylemleriyle toplumsal olanı kurup geliştiren bireyler, bunları sanki bedenleri olmaksızın gerçekleştirmişlerdir. Paralelinde toplum da bireylerin çoğunlukla statü ve rolleri, hiyerarşileri, çeşitli işlevleri veya çekişmeleriyle ilişkilendirilmiştir. Böyle bakıldığında sosyoloji, bedenin gerçekliğini ve değerini ıskalayarak soyut bireyler ve toplumlar tasarlamış gibidir. Hâlbuki beden, temel sosyal ilişkilerin yaşanmasında ve kurumsallaştırılmasında seçeneksiz bir zemindir. Hiçbir birey bedeni olmadan sosyalleşemediği gibi çeşitli toplumsal birimleri de vücuda getirememektedir. Buna göre beden, sosyal bireyin kendisiyle neredeyse eşdeğer olup toplumun en küçük parçalarından birini teşkil etmektedir. Dolayısıyla biyolojik olduğu kadar kültürel karakter de taşıyan bedeni sosyal bireylerden ve yapılardan ayırmak, bedensiz bir sosyoloji yapmak mümkün görünmemektedir. Beden sosyolojisi, birey ve toplum arasındaki bu ayrılmaz birlikteliğe eğilmektedir. Alanın gelişimi, bedenin modern toplumdaki yeri, değişimi ve işlevleriyle direkt ilgilidir. Bu doğrultuda beden niçin değerlidir? Değeri nelere göre belirlenmektedir? Beden, tarihsel/toplumsal bağlamda nasıl bir değişim süreci izlemiştir, izlemektedir? Bu, hangi gelişmelerle gerçekleşmekte ve beraberinde neleri getirmektedir? İşte bu soruların yanıtları, beden sosyolojisinin nasıl ve niçin yapılacağını özetlemektedir.

Anahtar Kelimeler:

Beden, Sosyoloji, Beden Sosyolojisi

Sociology of the Body: How? Why?

Individual and society had been evaluated with factors which are out of body for the recent past. Individuals who construct and promote social by their economic, social and cultural acts performed these acts as if their bodies are non-exist. On the other hand, society was generally associated with status and roles, hierarchies, various functions and conflicts of individuals. In this manner, sociology missed reality and value of the body and so as if it designs abstract individuals and societies. However, body is an essential level to live and institutionalize basic social relations. Any individuals cannot socialize and create social units without their bodies. In this sense, body nearly equals to social individual and it constitutes one of the smallest parts of the society. Therefore to separate body which has biological as well as cultural character from social individuals and structures and to make sociology without body does not appear possible. Sociology of the body investigates the inseparable association between individual and society. Development of the field is directly related with fluctuations, functions and positions of body in modern society. In this direction, why is body value? What are the measures to determine value of the body? Does body in what kind of change process within historical/social context? Does this actualize with which developments and what does this come with? This kind of questions summarize that how and why have sociology of the body been done?

Keywords:

Body, Sociology, Body Sociology,

PDF

___

AKÇAY, Adnan (2004). “Beden”, Felsefe Ansiklopedisi, ed. Ahmet Cevizci, ss. 231-237, İstanbul: Etik Yayınları.
BAUDRILLARD, Jean (2010). Kötülüğün Şeffaflığı, çev. Işık Ergüden, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
CANATAN, Kadir (2011). “Medeniyet Değişimi: ‘Nefis Terbiyesi’nden ‘Beden Terbiyesi’ne”, Beden Sosyolojisi, ed. K. Canatan, İstanbul: Açılım Kitap.
CİRHİNLİOĞLU, Zafer (2001). Sağlık Sosyolojisi, Ankara: Nobel Basın Yayın.
FOUCAULT, Michel (2003). İktidarın Gözü, çev. Ferda Keskin, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
HEPŞEN, Özlem (2010). Tevrat, İncil ve Kuran-ı Kerimde Kadın Bedeni, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
IŞIK, Emre (1998). Beden ve Toplum Kuramı, İstanbul: Bağlam Yayıncılık.
İNAM, Ahmet (1993a). “Bedenim Kimin? Bir Spor Felsefesi İçin Bazı İpuçları”, Felsefe Dünyası, 8: 6-10.
İNAM, Ahmet (1993b). “Çevreyi Beden Aracılığıyla Okumak: Beden Bilgeliğine Giriş Olarak Spor”, Felsefe Dünyası, 7: 6-10.
MARSHALL, Gordon (2003). Sosyoloji Sözlüğü, çev. Derya Kömürcü, Osman Akınhay, Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
MAUSS, Marcel (2006). Sosyoloji ve Antropoloji, çev. Özcan Doğan, Ankara: Doğu Batı Yayınları.
NAZLI, Aylin (2005). “‘Görünmeyen Beden’den ‘Görünen Beden’e: Beden Sosyolojisi”, Sosyoloji Araştırmaları Dergisi, 8/2: 71-87.
OKUMUŞ, Ejder (2009). “Bedene Müdahalenin Sosyolojisi”, Şarkiyat İlmi Araştırmalar Dergisi, 2: 1-15.
ROWE, David (1996). Popüler Kültürler Rock ve Sporda Haz Politikası, çev. Mehmet Küçük, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.