Avnî'nin Târîh-i Feth-i Kalʻa-ı Bağdâd an-Yed-i Sultân Murâd Hân-ı Râbi‘ İbn Sultân Ahmed Hân İsimli Kasidesi

Osmanlı müverrihleri, Osmanlı Devleti'nin kuruluşundan yıkılışına kadar geçen yaklaşık altı yüzyıllık süreçte farklı tür ve isimlerde birçok eser kaleme almıştır. Müverrihlerin müşahedelerine dayanan bu eserler geçmiş ile günümüz arasında adeta bir köprü vazifesi icra etmektedir. Osmanlı şairleri de siyasi ve sosyal hayatı etkileyen bazı önemli tarihî olayları manzumelerine konu olarak seçmiştir. Bu manzumelerin bir kısmı devlet ricalinin takdirini kazanma gayesiyle kaleme alındığı için muhataplar mübalağayla methedilmiştir. Şairler, bu sayede devlet adamlarının inam ve ihsanına mazhar olmak istemiştir. Söz konusu manzumelerin yazımında üslup ön plana çıkarılmış bu da çoğu defa tarihî hadiselerin anlatımını ikinci plana atmıştır. Bununla birlikte bu manzumelerden Osmanlı tarihine dair pek çok konuyu öğrenmek mümkündür. Osmanlı şairlerinin manzumelerinde ele aldığı tarihî hadiselerden birisi de 1638'deki Bağdat'ın fethi olmuştur. Bu çalışmada Avnî mahlaslı bir şairin Bağdat'ın fethine ithafen kaleme aldığı Târîh-i Feth-i Kalʻa-ı Bağdâd An-yed-i Sultân Murâd Hân-ı Râbi‘ İbn Sultân Ahmed Hân isimli kasidesi üzerinde durulacaktır.

Anahtar Kelimeler:

IV. Murad; Avnî; Osmanlı Devleti; Safevi Devleti; Bağdat

-

Ottoman historians had ground out many writings which have different kinds and names within approximate 600 years from foundation to collapse of Ottoman Empire. These works which are based on historians' observations act as a bridge between history and nowadays. Ottoman poets mentioned some important historical events which deeply influenced social and political life in their poems. Because some of the poems were written with the purpose of wining statesman's approval, collocutors were extolled. Thus poets wanted to reach statesmen's mercy and gift. In aforementioned poems, genre was brought into the foreground and so narrative of historical events was mostly pushed into the background. However it is possible that a lot of issues about Ottoman history have been learned from these poems. One of the historical events which were mentioned by Ottoman poets in these poems was conquest of Baghdad in 1638. In this study, the eulogy Târîh-i Feth-i Kalʻa-ı Bağdâd An-yed-i Sultân Murâd Hân-ı Râbi‘ İbn Sultân Ahmed Hân which was written by one poet who had pen name Avnî dedicated to conquest of Baghdad will be examined

Keywords:

Murad IV, Avnî, Ottoman Empire, Safavid Empire Baghdad,

PDF

___

AFYONCU, Erhan (2007). Tanzimat Öncesi Osmanlı Tarihi Araştırma Rehberi, İstanbul: Yeditepe Yayınevi.
AVNÎ, Târîh-i Feth-i Kalʻa-ı Bağdâd An-yed-i Sultân Murâd Hân-ı Râbi‘ İbn Sultân Ahmed Hân, Bursa İnebey Yazma Eserler Kütüphanesi, Orhan Camii Koleksiyonu, numara: 550/7, varak: 24b-25a.
ERÜNSAL, İsmail (1981). ''Türk Edebiyatı Tarihi'nin Arşiv Kaynakları I., II. Bâyezid Devrine Ait Bir İn’âmât Defteri'', Tarih Enstitüsü Dergisi, X-XI: 303-342.
GÖK, İlhan (2014). Atatürk Kitaplığı M. C. O.71 Numaralı 909-933/1503-1527 Tarihli İn’âmât Defteri (Transkripsiyon-Değerlendirme), (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü.
GÖKÇEK, Mehmet Fatih (2013). IV. Murâd'ın Bağdâd'ı Fethine Dair İki Eser: Nûrî İbrâhîm, Fetihnâme-i Bağdâd - Kādî-zâde Ahmed Çelebi, Fetihnâme-i Bağdâd, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü.
İPEKTEN, Haluk (2010). Eski Türk Edebiyatı Nazım Şekilleri ve Aruz, İstanbul: Dergâh Yayınları.
KIRBIYIK, Mehmet (E.T. 22.04.2015). Filibeli Avnî, Tuhfetü’l-hükkâm,
http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/Eklenti/10670,tuhfetul-hukkampdf.pdf?0
MENAGE, V. L. (1963). ''The Menāqib of Yakhshi Faqīh'', Bulletin of the School of Oriental and African Studies, XXVI, pp. 50-54.
MENAGE, V. L. (1978). ''Osmanlı Tarihçiliğinin Başlangıcı'', çev. Salih Özbaran, Tarih Enstitüsü Dergisi, IX: 227-240.
ÖZCAN, Abdülkadir (2003). ''Fatih Devri Tarih Yazıcılığı ve Literatürü'', Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, XIV: 55-62.
ÖZCAN, Abdülkadir (2013a). ''Osmanlı Tarihçiliğine ve Tarih Kaynaklarına Genel Bir Bakış'', FSM İlmî Araştırmalar İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi, I: 271-293.
ÖZCAN, Abdülkadir (2013b). ''II. Bayezid Devri Tarihçiliği ve İlk Standart Osmanlı Tarihleri'', FSM İlmî Araştırmalar İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi, II: 141-153.
ÖZTÜRK, Necdet ve Murat YILDIZ (2013). İmparatorluk Tarihinin Kalemli Muhafızları, Osmanlı Tarihçileri, Ahmedî'den Ahmed Refik'e, İstanbul: Bilge Kültür Sanat.
PALA, İskender (2010). ''Şair'', DİA, XXXVIII: 302-304.
TEKİNDAĞ, Şehabettin (1971). ''Osmanlı Tarih Yazıcılığı'', Belleten, XXXV(140): 655-663.
TURAN, Osman (1984). İstanbul'un Fethinden Önce Yazılmış Tarihî Takvimler, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
UZUN, Mustafa (1993). ''Câize'', DİA, VII: 28-29.