İnsanoğlu var olu§undan bu güne, içinde ya§adığı fiziksel gerçekliği bir bütün olarak kavrama gayretiiçinde olmu§, bu doğrultuda evrensel teoriler ve kozmalajik sistemler geli§tirmeye çall§ml§ru.Bununla birlikte fiziksel gerçekliğin "bir bütün olarak" kavrarup kavranamayacağı tartı§ma konusuolmu§tur. Gerçekliğin tek olduğunu iddia ederek Tanrı ile evreni ayntle§tiren din ve dü§üncesistemleri evreninihata edilemeyeceğini savunurken; gerçekliği Tanrı ve evren olmak üzere ikiyeayıran din ve dü§ünce sistemleri, evrenin ihata edilebileceğini, çünkü onun "sonradan", "sonlu"ve "sınırlı" olduğunu iddia etmi§lerdir. Geçtiğimiz yüzyılın ba§ından itibaren fizik ve astronomibilirninin, evrenin olu§umu, geli§imi ve i§leyi§ini açıklamada önemli mesafeler kat etmesi, §imdiyekadar teoloji ve metafizik eksenli olarak yürütülen tartl§malarda bilirnin de dikkate alınmasımgerekli kılmı§tır. Bu durum, bir taraftan tealog ve filozofların bilime olan ilgisini arttırırken; diğertaraftan bilimin mebde' ve mead itibariyle evreni ihata etmede kar§ıla§tığı güçlükler, bilim adamlarınıteoloji ve metafiziğe yakırıla§tırffil§tır. Böylece daha önce bir araya gelmesi bile dü§ünülemeyendin, felsefe ve bilim gibi alanlar doğa zemininde bulu§mU§; kozmoloji faaliyeti, içinde evrenleilgili bilimsel problemierin yanı sıra, insanlığın anlam araYl§ına müteallik meselelerinde tartı§ıldığıortak bir zemin haline gelmi§tir.Bu çalı§ma, günümüzde Tanrı'nın varlığı, evrenle ili§kisi, insanın evrendeki yeri gibi meselelerinkozmoloji zemini üzerinden çözüme kavu§turulmaya çalı§ılması süreci ile klasik dönem kelamcılarınınsistematik yöntemleri arasındaki benzerliğe dikkat çekmeyi amaçlamaktadır.Anahtar Kelimeler: Tanrı, Evren, Kelam, Doğa Teolojisi, KozmolojiAbstractHuman beings have attempted to comprehend the physical reality as a whole since it existenceon earth. In this regard, they tried to develop universal theories and cosmological systems. However,the question asking whether the physical reality "as a whole" can be comprehended has "been an issue of debate. While religions and schools of thought that idenrified all reality withGod taught that the universe as a whole could not be comprehended; those that separated Godfrom the universe argued that the uruverse could be comprehended as a whole due to its spatiotemporalfinitude. Since the beginning of the last century, physics and astronomy have achievedin1portant steps in deciphering the formation, evalutian and mechanism of the universe as awhole. That progress made necessary to take science into account when discussing the subjectswhich were previously discussed simply on theological and metaphysical grounds. This irnportantchange, on the one hand, increased the attention of theologians and. philosophers to hard scienceand on the other hand, it made scienrists, who could not answer questions canceming the beginningand the end of universe, become more interested in religion and philosophy. Consequentlythe areas of religion, philosophy and science, which previously were not imaginable to come together,began to integrate with one anather on the ground of explaining nature. Thus for humanity,cosmological resear~h have become a joint enterprise in searching for meaning as well asdealing with scientific problems.This article draws attention to the relarionship between systemarical appro,ach of Mutakallimunin the classkal period and contemporary solutions seeking canceming issues such as the exist·ence of Gad, God-universe relarionship and place of human race in the universe and alsa in thecosmological context.Key W ards: Gad, Universe, Kalam, Theology ofNature, Cosmology