Olağanüstü Hâl Dönemi Kanun Hükmünde Kararnamelerinin Yargısal Denetimi Üzerine

Türkiye'de 2016 yılının ikinci yarısında ülke çapında olağanüstü hâl ilân edilmesinin ardından yürürlüğe konulan kanun hükmünde kararnameler, geniş düzenleme alanları ve kalıcı nitelikteki hükümleri sebebiyle tartışılmaktadır. Bu kanun hükmünde kararnamelerin bazı hükümlerinin anayasaya aykırı olduğu iddiası ile muhalefet partisi tarafından Anayasa Mahkemesi'ne iptal talebi ile başvurulmuş ise de bu talep, yetkisizlik nedeniyle reddolunmuştur. Olağanüstü hâl kanun hükmünde kararnamelerinin bir yandan kanun gücünde norm ihdas ederken diğer yandan anayasallık denetiminden muaf tutulması, başta hukuk devleti ve erkler ayrılığı olmak üzere çok sayıda anayasal ilke ile çatışma hâlindedir. Benzeri bir çatışmayı uluslararası hukuk bakımından gözlemlemek mümkündür. Anayasa'nın, olağanüstü hâl kanun hükmünde kararnamelerinin Anayasa'ya aykırılığı iddiası ile Anayasa Mahkemesi'nde dava açılamayacağını ifade eden 148. Maddesinin okunmasında 121. maddenin ikinci ve üçüncü fıkralarının birlikte değerlendirilmesi ve anayasal normlar arasındaki hiyerarşinin hem yatay hem düşey anlamda yeniden düşünülmesi, sorun çözümünde pratik ve yenilikçi sonuçlara ulaşılması bakımından faydalı olacaktır.

Following the announcement of a countrywide state of emergency in Turkey in the second half of 2016, the statutory decrees have come under discussion due to their wide range of regulations and permanently influential provisions. The opposition party appealed to the Constitutional Court requesting a cancellation of the statutory decrees, claiming that some of their provisions are contrary to the Constitution, however this request has been rejected due to lack of jurisdiction. Statutory decrees under state of emergency can produce norms that are as powerful as law on one hand, yet are excluded from constitutional supervision on the other. Therefore these decrees conflict with a large number of constitutional principles, in particular the rule of law and the separation of powers. A similar conflict also exists in terms of international law. However, a solution to the conflict exists that would allow constitutional supervision of the statutory decrees is found through a consideration of Article 148 and the second and third paragraphs of Article 121, combined with a reconsideration of the hierarchy between constitutional norms, both horizontally and vertically.

PDF

___

BELGE, Ceren (2006). "Friends of the Court: The Republican Alliance and Selective Activism of the Constitutional Court of Turkey" in: Law & Society Review 40 (3):

CAN, Osman (2013). Kurucu İktidar Anayasanın Değiştirilemez Maddeleri Demokratik Kuruculuk, İstanbul: Alfa Yayınları.

CAN, Osman (2011). "The Turkish Constitutional Court as a Defender of the Raison d'Etat" in: Constitutionalism in Islamic Countries: Between Upheaval and Continuity, London-New York: Oxford University Press.

ESEN, Selin. (2008). Karşılaştırmalı Hukukta ve Türkiye'de Olağanüstü hâl Rejimi, Ankara: Adalet Yayınevi.

GÖZLER, Kemal (2000). Kanun Hükmünde Kararnamelerin Hukuki Rejimi, Bursa: Ekin Kitabevi Yayınları

ÖZBUDUN, Ergun. (2014). Türk Anayasa Hukuku (15. Baskı), Ankara: Yetkin Yayınları.

RADBRUCH, Gustav. Gesetzliches Unrecht und übergesetzliches Recht, in: Süddeutsche Juristenzeitung SDJ 1 (1946)

GÖRÜŞ VE KARARLAR

TEZİÇ, Erdoğan. (2014). Anayasa Hukuku (17. Baskı), İstanbul: Beta Yayınları.

Anayasa Mahkemesi, 12.10.2016 tarih ve E. 2016/167, K. 2016/160 sayılı karar, Resmi Gazete, 04.11.2016, Sayı 29878.

Venedik Komisyonu'nun 15 Temmuz 2016 Tarihli Darbe Girişiminin Ardından Çı- kartılan 667-676 No'lu Kanun Hükmünde Kararnameler Üzerine Türkiye Raporu, 12 Aralık 2016, Strazburg.