KAYNAK ÜLKELERİN KENDİ ÇIKARDIĞI KANUNLARA DAYANARAK DEVLET MÜLKİYETİNE TABİ TUTTUĞU KÜLTÜR VARLIKLARININ DAVA YOLUYLA İADESİNİN BARAKAT KARARI IŞIĞINDA DEĞERLENDİRİLMESİ

Kaynak ülkeden yasadışı olarak ihra. edilen kültür varlıklarının iadesinde karşılaşılanen .nemli sorun eserler üzerindeki mülkiyet hakkının ispatlanmasıdır. Tescilve tasnif edilmiş kültür varlıklarında (kamu ve .zel koleksiyonlar) mülkiyetinkime ait olduğunun ispatı kolaydır. Ancak ka.ak kazılarla ortaya .ıkmış ve tasnifve tescile t.bi tutulmamış arkeolojik objelerin iadesi davalarında mülkiyetinkime ait olduğunun ispatı büyük zorlukları beraberinde getirmektedir. Zira budavalarda devletin mülkiyet iddiası kendi ülkesinde bulunan bütün kültür varlıklarınındevlete ait olduğunu tespit eden kendi kanununa dayanmaktadır. Budurumda mülkiyet hakkı devlete zilyetlik şartı olmaksızın ge.mektedir. Bir başkaifadeyle kaynak ülke kültür varlığı bulunduğunda (hatta bulunmadan .nce)başka bir işleme gerek kalmaksızın kanunen mülkiyet hakkını elde etmektedir.Bu bağlamda İngiliz Yüksek Mahkemesinin Barakat davasında verdiği karar .ok.nemlidir. Mahkeme bu kararda İran devletinin ülkesinde bulunan kültür varlıklarıüzerinde devletin mülkiyet hakkı olduğunu .ng.ren kanunlarını tanımıştır.Mahkeme ayrıca mülkiyet kanunları ile ihracat düzenlemeleri arasında ayrımyapmış ve kaynak ülkenin mülkiyet hakkı .ng.ren kanunlarının tanınmasınınyabancı kamu hukuku kuralının icrası anlamına gelmeyeceğini hüküm altına almıştır.Zira mülkiyet hakkına dayanan talep egemenlik hakkı iddiası ya da icrasıile ilgili değildir. Barakat kararı şüphesiz diğer ülkelerin kararlarını etkileyecek ve kaynak ülkelerin kültür varlıklarına kavuşmalarına yardım edecektir.

___

  • ÖZEL, Sibel: Uluslararası Alanda Kültür Varlıklarının Korunması, İstanbul