GROTİUS ÖNCESİNDE İLK MODERN ULUSLARARASI HUKUK DÜŞÜNCESİNİN OLUŞTUĞU TARİHSEL KOŞULLAR VE ERKEN KLÂSİK DÖNEMDEKİ ÖĞRETİ

Ortaçağda Avrupada Hıristiyan ülkeler arasındaki ilişkiler feodalite et- kisindeydiler. Papalık ve Kilise örgütü bu ülkeler üzerinde otorite kurmuştu. Respublica christiana denilen Hıristiyan ülkeler üzerinde Papalık ve Roma-Germen İmparatorluğu evrensel hükümranlık iddiasındaydı. Merkezî krallıklar zayıftı. XIIIüncü yüzyılla birlikte merkezî monarşiler ekonomik ve siyasal şartların değişmesiyle güçlenmeye başladı ve feodaliteyi tasfiyeye girişti. Aralarındaki iktidar mücadelesinden ötürü zayıflayan Papalık ve İmparatorluk güçten düştü. Merkezî ulusal monarşiler, egemenlik sahibi devletlerini inşa etmeye giriştiler. O zamana kadar skolâstik yazarlar, din temelli bir kavimler hukuku, jus gentium üzerinde çeşitli düşünceler geliştirmişlerdi. XVinci yüzyılda Rönesansta egemen ulus-devletlerin yükselişi hızlandı. Monarşiler arasında dış ilişkiler yoğunlaştı. Savaş ve barışa, diplomasiye, antlaşmalara ilişkin kuralların oluşturulması ihtiyacı doğdu. Uluslararası hukukun klâsik öğretisinin kurulduğu XVIInci yüzyılda, Avrupa Kamu Hukuku, Jus Publicum Europaeum, egemenler arası hukuk, jus inter potestates olarak gelişti. Uluslararası hukuk öğretisinin klâsik kuruluşundan önce, XVIncı yüzyılda, başta İspanyol teologlar olmak üzere bazı öncü yazarlar, jus gentium üzerine yapıtlar vermişlerdi. Asker ya da sivil birkaç hukukçu da devletler arasında savaş ve barış, elçilik, antlaşmalar gibi konularda hukukî eserler yazmıştı. Bu dönem, öğreti tarihi içerisinde, erken klâsik dönem olarak nitelenir. Bu çerçevede, Francisco de Vitoria, Domingo de Soto, Luis de Molina, Fernando Vasquez de Menchaca, Bartolomé de Las Casas, Juan Ginés de Sepúlveda, Francisco Suarez, Pierino Belli, Balthazar de Ayala, Alberico Gentilis, eldeki makalede incelenen yazarlardır. Bu dönemde yapıt vermiş Francisco de Vitoria ve Francisco de Suarez, uluslararası hukukun bağımsız bir disiplin olmasına giden yolda, uluslararası hukukun tarihinde, birinci aşamayı temsil etmektedirler. İkinci aşama, daha sonra, XVIInci yüzyılda, Hugo Grotiusla başlayarak yaşanacaktır. Öğreti tarihinde, erken klâsik dönemden, Grotiusla başlayacak klâsik döneme geçişte Alberico Gentilis köprü oluşturmuştur.

On the Middle Age the relations between the Christian countries were under the effect of the feudality. The Papacy and The Roman-Germanic Empire had the pretantion to have a universal sovereignty over the countries named Respublica christiana. The central kingdoms were weak. With the XIII. century, those monarchies began to strengthen their economical and political conditions and started to liquidate the feudalism. Due to power struggle between the Papacy and the Empire, both fell down. And, national centralized monarchies started to build their sovereign states. Untill then, the scolastical authors have developed varius ideas about jus gentium based on religion. During the XV. century the evolution of the national states have accelerated. The international relations between monarchies increased. The necessaty to create rules concerning war and peace, diplomacy and treaties had begun. During the XVII. century, on the new age, where the classical theory of international law has been constructed, Jus Publicum Europæum has been developed like jus inter potestates. Before the classical construction of the theory of the international law, on the XVI. century, some authors like the spanish theologs gave works about jus gentium. Few lawyers, militar or civilian, have written law books about war and peace, embassy, treaties between states. This period has been named on the doctrine as the early classical period. Under this frame, Francisco de Vitoria, Domingo de Soto, Luis de Molina, Fernando Vasquez de Menchaca, Bartolomé de Las Casas, Juan Ginés de Sepúlveda, Francisco Suarez, Pierino Belli, Balthazar de Ayala, Alberico Gentilis are the authors examined in this article. On this period Francisco de Vitoria and Francisco de Suarez whom gave works, represanted on the history of the international law the first step on its development as an indepanted discipline. Later on, during the XVII. century, the second step starts with Hugo Grotius. On the history of doctrine, the author named Alberico Gentilis constitute a bridge for the passage from the early classical period to the classical period starting with Grotius.

PDF

___

Akad Mehmet, Dinçkol V. Bihterin, Genel Kamu Hukuku, Der Yayınları, İstanbul, 2004

Akal Cemal Bâli, Masumlar Öldürülemez Masumlar Öldürülebilir: Vitoria, El Inca ve Spinozada iletişim Hakkı, Doğu Batı Düşünce Dergisi, Yıl: 6, Sayı: 24, 2003, ss. 1127

Akal Cemal Bâli, Modern Düşüncenin Doğuşu, Dost Kitabevi, Ankara, 2005

Akın İlhan, Devlet Doktrinleri, Filiz Kitabevi, İstanbul, 1962

Albayrak Kadir, Semavi Dinlerde Barış ve Şiddet İkilemi, Sarkaç, Ankara, 2010

Aral Vecdi, Hukuk Felsefesinin Temel Sorunları, XII Levha, İstanbul, 2010

Aral Vecdi, Hukuk ve Hukuk Bilimi Üzerine, XII Levha, İstanbul, 2010

Atalay Ahmet Halûk, Uluslararası Hukukun Oluşumu, Göçebe Yayınları, İstanbul, 1997

Baechler Jean, Kapitalizmin Kökenleri, çev. Kılıçbay Mehmet Ali, İmge, An- kara, 1994

Bakruşin S., Efimov A., Mintz İ., Kosminski E., Uluslararası İlişkiler Tarihi, Cilt 1, çev. Tokatlı Atilla, Evrensel Basım Yayın, İstanbul, 2009

Barcia Trelles Camilio, Francisco Suarez (1548-1617) Les théologiens espagnols du XVIème siècle et lécole moderne du droit international, RCADI, vol. 43, 1933-II

Barthélemy J., François De Vitoria, Pillet A., Les Fondateurs Du Droit International, V. Giard et E. Brière, Paris, 1904, ss. 136

Bloch Marc, Feodal Toplum, çev. Kılıçbay Mehmet Ali, Savaş Yayınları, Ankara, 1983

Bodin Jean, Les six livres de la République, De LImprimérie de Jean de Tournes, Lyon, 1579

Bottéro Jean, Ouaknin Marc-Alain, Moingt Joseph, İnancın En Güzel Tarihi, çev. Birkan İsmail, İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul

Bouillet M.N., Dictionnaire Universel dHistorie et de Géographie, Trentième Édition, Librairie Hachette, Paris, 1864

Bouillet M.N., Dictionnaire Universel des Sciences, des Lettres et des Arts, Librairie Hachette, Paris, 1896

Cevizci Ahmet, Felsefe Tarihi, Say Yayınları, İstanbul, 2010

Challaye Felicien, Dinler Tarihi, çev. Tiryakioğlu Samih, Varlık Yayınları, İstanbul

Chanda Nayan, Küreselleşmenin Sıradışı Öyküsü, ODTÜ Yayıncılık, Ankara, 2009

Dunan Marcel, Bowle John, Larousse Encyclopedia of Ancient and Medieval History, Librairie Larousse & Paul Hamily, London, 1967

Dunan Marcel, Roberts John, Larousse Encylopedia of Modern History, Librairie Larousse & Paul Hamilyn, London, 1964

Durant Will, The Story of Civilization: Part III Caesar and Christ, Simon And Schuster, New York, 1954

Durant Will, The Story of Civilization: Part IV The Age of Faith, Simon And Schuster, New York, 1954

Durant Will, The Story of Civilization: Part V The Renaissance, Simon And Schuster, New York, 1954

Durant Will, The Story of Civilization: Part VI The Reformation, Simon And Schuster, New York, 1957

Eliade Mircea, Dinsel İnançlar ve Düşünceler Tarihi, Cilt II- Gotama

Budhadan Hıristiyanlığın Doğuşuna, çev. Berktay Ali, Kabalcı, İstanbul, 2003

Eliade Mircea, Dinsel İnançlar ve Düşünceler Tarihi, Cilt III Muhammedden Reform Çağına, çev. Berktay Ali, Kabalcı, İstanbul, 2003

Erkiner Hakkı Hakan, Uluslararası Topluluk Kavramı, MÜHF-HAD, C. 16, S. 12, Y. 2010, ss. 3975

Farabi, El-Medinetül Fâzıla, çev. Danışman Nafiz, M.E.B., İstanbul, 1990

Gaurier Dominique, Histoire du droit international, Presses Universitaires de Rennes (PUR), Rennes, 2005

Gökberk Macit, Felsefe Tarihi, Remzi Kitabevi, İstanbul, 1990

Grateloup Léon-Louis, Les Philosophes de Plâton à Sartre, Hachette, Paris, 1985

Grotius Hugo, De Jure belli ac pacis libri tres in quibus jus naturae et gentium item juris publici praecipua explicantur, S. Claudij , & Hominis Silueftris, Paris, 1625

Gül Muammer, Ortaçağ Avrupa Tarihi, Bilge Kültür Sanat, İstanbul, 2010

Güriz Adnan, Hukuk Felsefesi, Siyasal Kitabevi, Ankara, 1999 Habib İsmail, Avrupa Edebiyatı ve Biz Garpten Tercümeler, Birinci Cild,

Remzi Kitabevi, İstanbul, 1940Hançerlioğlu Orhan, Felsefe Sözlüğü,

Remzi Kitabevi, İstanbul, 1970

Hawking Stephen, Mlodinow Leonard, Büyük Tasarım, çev. Öğünç Selma, Doğan Kitap, 2012, İstanbul

Hernández Ramón, The Internationalization of Francisco de Vitoria and Domingo de Soto, Fordham International Law Journal, Volume 15, Issue 4, Article 4, 1991, ss.10311059

Hobbes Thomas, Leviathan, or the Matter, Form and Power of a Commonwealth, Ecclesiastical and Civil, Printed for Andrew Crooke, at the Green Dragon in St. Pauls Churchyard, 1651

Höfert Almut, Geç Ortaçağda Devletler, Kentler ve Yurttaşlar, Skinner Quentin, Stråth Bo, Devletler ve Yurttaşlar, çev. Aksay Gökhan, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul, 2011, ss. 7388

Kabaağaç Sina, Alova Erdal, Lâtince Türkçe Sözlük, Sosyal Yayınlar, İstan- bul, 1995

Kennedy Paul, Büyük Güçlerin Yükseliş ve Çöküşleri, çev. Karanakçı Birtane, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, Ankara, 1993

Kılıç Muharrem, Özsellik ile Olgusallık Arasında Hukuk Kavramı St.

Thomasın Hukuk Kuramı Örnekleminde Doğal Hukuksal Bir Analiz, Yetkin, Ankara, 2011

Kitabı Mukaddes, İstanbul, 2000

Knutsen Torbjon L., Uluslararası İlişkiler Teorisi Tarihi, çev. Özay Mehmet, Açılım Kitap, İstanbul, 2006

Kubalı Hüseyin Nail, Anayasa Hukuku Dersleri Genel Esaslar ve Siyasî Rejimler, İstanbul Üniversitesi Yayınlarından No. 1417, Hukuk Fakültesi No. 312, Kurtulmuş Matbaası, İstanbul, 1969

Lange Christian L., Histoire de lInternationalisme Jusquà la Paix de Westphalie, Felix Alcan, Paris, 1919

Lerminier Eugéne, Introduction Générale à lHistoire du Droit, Chamerot & Alex-Gobelet, Paris, 1835

Macfarlane Alan, Kapitalizm Kültürü, çev. Kır Remzi Hakan, Ayrıntı, İstanbul

Michel Thomas, Hıristiyan Tanrıbilimine Giriş, Orhan, İstanbul, 1992

Michelet Jules, Rönesans, çev. Berker Kazım, Cumhuriyet, 1998

Moreau-Reibel J., Le droit de Société interhumaine et le jus gentium, Recueil des Cours, 77, 1950-II

Nasr Seyyid Hüseyin, Leaman Oliver, İslâm Felsefesi Tarihi, çev. Öçal Şamiş, Başoğlu Hasan Tuncay, Açılım, İstanbul, 2011

Neff Stephen C., War and the Law of Nation A General History, Cambridge University Press, Cambridge, 2005

Nézard H., Albericus Gentilis, Pillet A., Les Fondateurs Du Droit International, V. Giard et E. Brière, Paris, 1904, ss. 3793

Nys Ernest, Études de Droit International et de Droit Politique, Alfred Castaigne, Bruxelles, 1896Nys Ernest, Le Droit De La Guerre et Les Précurseurs de Grotius, Bruxelles, Librairie Européenne Muquardt; 1882

Nys Ernest, Les Origines De La Diplomatie Et Le Droit DAmbassade Jusqua Grotius, Librairie Europénnes C. Muquardt Merzbach Et Falk, 1884

Nys Ernest, Les Origines du Droit International, Alfred Castaigne, Bruxelles, 1894

Oğuz Arzu, Hukuk Tarihi ve Karşılaştırmalı Hukuk Açısından Uluslararası Ticaret Hukuku Lex Mercatoria Unidroit İlkelerinin lex Mercatoria Niteliği, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Yıl 2001, C. 50 Ortaylı İlber, Avrupa ve Biz, Turhan, Ankara, 2007

Öktem A. Emre, Kurtarcan Bleda R., Deniz Haydutluğu ve Korsanlık Tarihi ve Hukuki Boyutlarıyla, Denizler Kitabevi, İstanbul, 2011

Öktem Niyazi, Türkbağ Ahmet Ulvi, Felsefe, Sosyoloji, Hukuk ve Devlet, Der Yayınları, İstanbul, 2009

Pagden Anthony, Jeremy Lawrance, Vitoria: Political Writings, Cambridge Texts in the History of Political Thought, Cambridge University Press, Cambridge 2001

Parkinson Northcote, Siyasal Düşüncenin Evrimi, çev. Harmancı Mehmet, Remzi Kitabevi, İstanbul, 1976

Peters F. E., İbrahimin Çocukları, Musevilik, Hıristiyanlık, İslamiyet, çev. Üstüntaş Nurşan, Kozmik, 2005

Pillet A., Les Fondateurs Du Droit International, V. Giard et E. Brière, Paris, 1904

Pirenne Jacques, Büyük Dünya Tarihi, Cilt I, çev. Önol Nihan, Cankart Beslan, Özbek Refik, Meydan

Renaut Marie-Hélène, Histoire du droit international public, Ellipses, Paris, 2007

Robert Paul, Dictionnaire, Société Du Nouveau Littré, Paris, 1972

Rolland L., Suarez, Pillet A., Les Fondateurs Du Droit International, V.

Giard et E. Brière, Paris, 1904, ss. 94124 Roux Jean-Paul, Histoire des Turcs, Fayard, 1984

Ryan Magnus, Özgürlük, Hukuk ve Ortaçağ Devleti, Skinner Quentin, Stråth Bo, Devletler ve Yurttaşlar, çev. Aksay Gökhan, Türkiye İş Ban- kası Kültür Yayınları, İstanbul, 2011 ss. 5671

Schmitt Carl, The nomos of the earth in the international law of the Jus Publicum Europaeum, trans. Ulmen G. L., Telos Press Publishing, New York, 2006

Scott Brown James, The Spanish Origin Of International Law Francisco Vitoria And His Law Of Nations, The Lawbook Exchange Ltd. Union; New Jersey, 2000

Skinner Quentin, Stråth Bo, Devletler ve Yurttaşlar, çev. Aksay Gökhan, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul, 2011

Strauss Leo, Doğal Hak ve Tarih, çev. Erşen Murat, Onur Petek, Say Yayınları, İstanbul, 2011

Şenel Alâeddin, Eski Yunanda Siyasal Düşünüş, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları No. 258, Sevinç Matbaası, Ankara, 1968

Şenel Alâeddin, İnsanlık Tarihi, İmge Kitabevi, 2009

Timbal Pierre-Clément, Castaldo André, Histoire des institutions publiques et des faits sociaux, Dalloz, Paris, 1993

Titus Harold H., Living Issues in Philosopy, American Book Company, New York

Togan Zeki Velidi, Umumî Türk Tarihine Giriş, Cild I, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları No. 1534; Tarih Araştırmaları No. 2, Edebiyat Fakültesi Basımevi, İstanbul, 1970

Truyol y Serra Antonio, Histoire du droit international public, Editions Economica, Paris, 1995

Türk Hukuk Derneği (Kurumu), Türk Hukuk Lûgatı, Başbakanlık Basımevi, Ankara, 1998

Unamuno Miguel De, Yaşamın Trajik Duygusu, çev. Derinsu Osman, İnkılâp Kitapevi, İstanbul, 1986

Uzun Ertuğrul, Uzun Elif, Uluslararası Hukukun Temelleri ve Francisco De Vitoria, Uluslararası Hukuk ve Politika, Cilt 5, Sayı: 18, 2009, ss. 3960

Ülken Hilmi Ziya, Bilim Felsefesi, Ülken Yayınları, İstanbul, 1983

Ülken Hilmi Ziya, İslam Felsefesi, Cem Yayınevi, İstanbul, 1993

Vanderpol A., Le droit de Guerre daprès les Théologiens et les Canonistes du Moyen-âge, A. Tralin, Paris, 1911

Vitoria Francisco de, De protestate civili, De Indis, De jure belli: Leçons sur le pouvoir politique, çev. Barbier, Paris, J. Vrin, 1980

Vitoria Francisco de, Leçons sur les Indiens et sur le droit de guerre, çev. Barbier, Genève, Droz, 1966

Weber Alfred, Felsefe Tarihi, Sosyal Yayınlar, İstanbul, 1993

Widgery Alban, Tarih Boyunca Büyük Öğretiler, çev. Soytürk Gülçiçek, Milliyet Yayınları, 1971

Wiesner-Hanks Merry E., Erken Modern Dönemde Avrupa, çev. Çalışkan Hamit, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul, 2009

Yüksel Ahmet Halûk (Editör), Uygarlık Tarihi, Anadolu Üniversitesi Yayınları, No: 700, Eskişehir, 2002

İnternet Kaynakları

ftp://ftp.bnf.fr/060/N0606957_PDF_1_-1DM.pdf http://books.google.com.tr/books?id=_LBIpmkOzvIC&printsec=frontcover&d q=inauthor:%22francisco+de+vitoria%22&hl=tr&ei=_1kMTqCgNM_Is waD55zxDg&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=2&ved=0CDQ Q6AEwAQ#v=onepage&q&f=false

http://books.google.com.tr/books?id=lQQZoviOw7cC&printsec=frontcover& dq=inauthor:%22francisco+de+vitoria%22&hl=tr&ei=5VkMTqbIM4fJs wbAmJCRDw&sa=X&oi=book_result&ct=book- thumbnail&resnum=1&ved=0CC0Q6wEwAA#v=onepage&q&f=false

http://books.google.com.tr/books?id=Qayg5HqaY18C&pg=PA164&dq=Bynk ershoek&ei=TtPmTsffLozNUZH_6IEK&hl=tr&cd=3#v=onepage&q=B ynkershoek&f=true

http://fr.wikipedia.org/wiki/Molinisme

http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k24370b.r=ernest+nys.langEN

http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k536293/f1.image.r=les+six+livres+de+la +r%C3%A9publique.langEN

http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k548036.r=vitoria.langEN

http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k55070c.r=ernest+nys.langEN

http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k93142.r=ernest+nys.langEN

http://www.archive.org/stream/dejureetofficiis02ayaluoft/dejureetofficiis02aya luoft_djvu.txt

http://www.archive.org/stream/leviathan03207gut/lvthn10.txt

http://www.arcive.org/search.php?query=Thomas Aquinas AND mediatype %3Atexts

http://www.britannica.com

http://www.larousse.fr/encylopedie

http://www.thelatinlibrary.com/aquinas.html

http://www.thelatinlibrary.com/august.html

http://www.thelatinlibrary.com/august.html

http://www.thelatinlibrary.com/isidore.html